190 SPONSALIUM

Piton, de Controv. Patr. all. 5 num: 1 disc. Eccl. 23 num. 16 et seq. disc. 112 num. 29 Ferraris v. Consuetudo n. 37 .

Hisce omnibus perpensis cum manifestum appareat, tum Caro- linam pragmaticam tum ex ea subsecutam consuetudinem haud pos- se subsistere, hinc sua sponte consequitur quod inita sponsalia iusta ac valida retinenda sunt. Verum parumper etiam admisso tam Prag- maticam, quam Consuetudinem in suo robore subsistere debere ; non ideo tamen sponsalia quovis valore destituta renuncian posse viden- tur . Quisque enim novit causam legis condendae, ac mentem Legislatorum semper esse attendendam L. nominis et rei ff. de verb. signifie; quia mens est anima ipsius legis ac ratio, quae ubi habet locum, ibi obtinet legis dispositio. Mens autem et causa finalis, ob quam dispositio Carolina cavet, ne admit- tantur a Tribunalibus petitiones sponsalium scriptura publica destitutorum, ea fuit, 'ne matrimonia facile impediantur ex causa praecedentium sponsalium absque seria deliberatione ce- lebratorum. Sed quoties provideatur huiusmodi malo, satisfa- ctum est menti et causae finali legis, et consequenter disposi- tioni. Processus autem peractus in Curia Episcopali pro obtinenda dispensatione super tertio consanguinitatis gradu, tollit causam impediendi matrimonium ; imo demonstrat magis magisque seriam deliberatamque contrahentium voluntatem, quia confectus fuit a Notario Maiori, atque coram eodem Notario Ecclesiastico simul et civili Officiali, sponsalia iam celebrata, ratificata et approbata fuere. Ergo Carolinae sanctioni obtemperatum non minus a contrahentibus, quam si initio sponsalia coram Tabel- lione publico celebrata fuissent, in aprico est.

Cum ex disputatis constet de sponsalium contractu nume- ris omnibus absoluto, quisque videt Mariam cogendam esse ut matrimonium per verba de praesenti contrahat cum Agapito. Nihil enim tam fidei humanae congruit, quam ut pacta serven- tur L. i ff. de pactis Cap. 1, 2 et eod. tit.; imo neque ex sola virtute fidelitatis sponsalium obligatio procedit, sed ex iustitia commutativa. Dissensus etiam patris pro nihilo cense- t u r ; quinimo adversus levitatem parentum in filios infringen-