CAPUT VI.

Quod primum movens in quo est anima, medium est trium diametrorum longitudinis, latitudinis, et profunditatis, et per hoe est principium omnium motuum.

Quoniam autem in hujusmodi principio motus similiter se habent dextrum et sinistrum, hinc patebit : haec enim licet sint contraria, simul moventur : et ideo neutreum est principium motus ad alterum, eo quod principium movens stat et firmat se in hoc quod movetur : igitur non contingit stare dextrum ad hoc quod moveatur sinistrum, nec e contra contingit stare sinistrum ad hoc quod moveatur dextrum : oportet igitur, quod principium motus sit in superiori amborum. Dico autem in superiori, non loco, sed resolutione. Oportet igitur, quod in medio omnium motorum sit principium primum animae moventis : sicut enim in V Physicorum diximus, medium est extremum amborum extremorum quando operatur ad ipsa : et sic medium est sinistrum ad dextrum, et dextrum ad sinistrum, et est superius ad inferius,et inferius ad superius, et est ante ad id quod est retro, et retro ad id quod est ante : et sic principiat omnem motum localem quidem in dextro et sinistro : naturalem autem qui est nutrimenti et augmenti, in superiori et inferiori, et alteratione sensus et sensibilium in eo quod est ante et retro : similiter enim se habet ad motus qui sunt supra et infra et in aliis differentiis situs corporis : motus autem supra sunt, sicut qui sunt a capite et humeris, et similiter est de aliis differentiis situs. Rationabiliter autem hoc contingit esse principium universaliter primum : hoc enim dicimus esse primum sensibile : sicut enim ostendimus in libro de Sensu et Sensato, cor est primum organum tactus ad quem etiam omnium aliorum sensuum sensibilitas refertur, et sic est universaliter sensibile primum : et ideo aut per sensum alteratur in delectando vel tristando, sicut alteratione facta circa hoc quod est principium omnium aliorum, erit permutans quaecumque sub ipso sibi connexa continentur : et sic simul mutantur omnes partes animatae extensae calore et spiritu, et congregatae sive contractae per frigus : et ideo ex necessitate demonstrationis convenit hinc fieri motum in animalibus, quom dicimus esse voluntarium motum : et eadem necessitate sequitur ipsum esse primam animae sedem, etipsum esse primum quod movet seipsum in animali,et a quo omnia aliamoventur. Media autem haec pars potentia quidem et substantia est Unum solum: sed actione et ope-

ratione quando comparatur ad membra, efficitur plurima vivificando et movendo et sensificando et vegetando cibo et augmento : eo quod simul cum principio isto moventur ab ipso ossa quae sunt sustentatio aliorum membrorum : et illis motis necesse est etiam membra moveri, et in junctum ossium quodcumque stabit superius, alterum firmatum in illo movetur inferius.

Hujus autem exemplum est in figura. Ducantur enim ad a medium lineae b a et CA : et sit a sicut signum in quo est conjunctio duorum ossium quae sunt a g et a b : secundum hunc enim modum dispositis ossibus, tunc b movetur, et a movetur, et a movet : sed verum est, sicut ex praedictis patet, quod aliquid in tali motu oportet esse stabile, si debet hoc quidem moveri et aliud movere : et hoc stabile est a : igitur erit unum potentia tam a B quam a c, et continuum moventis colligatum. Actione autem moventis moti erunt duo. Igitur totum a b et a onecesse est non punctum, sed magnitudinem divisibilem esse.

Amplius contingit aliquando c et a simul moveri, sicut movetur totum brachium ex adjutorio in asseyd compositum, secundum quod totum brachium est unum continuum colligatum : oportet ergo ambo principia duorum ossium quae mobilia sunt in a in quo colligantur, esse unum aliquid in tali motu : sic et tunc movendo oportet esse aliud movens non mobile, sed firmatum movere, quod est si diceremus esse in armo, a quo totum brachium movetur. Diximus autem quod extrema et principia ossium ad invicem firmantur in a, et colligantur movendo se invicem : sicut si gratia exempli, dicamus quod aliqui firmantes spondiles dorsi et ancharum, quae a tergo sunt, moveant crura et coxas quae colligantur in auellis : oportet autem in omnibus talibus, quod unum aliquid sit primum movens ambo : hoc autem erit anima quae aliud est ab hujusmodi magnitudine mota existens intrinsecus in medio trium diametrorum corporis : sic enim erit principium motus crementi et localis et pulsualis et sensibilis : et isti sunt omnes motus quos facit anima in corpore, et propter quos anima conjungitur corpori. Secundum igitur rationem demonstrativam quae dicit propter quid et causam motus illius qui vocatur motus desiderii sive voluntatis, medium quod movet ea quae mota sunt, oportet quod sit causa motus universaliter in toto corpore : et hoc quidem movens omnino immobile est anima, sicut primo primum movens in mundo est movens indivisibile et immobile. Sicut autem in mundo oportet aliquod primum corpus esse quod primum moveatur ab immobili primo, ita quod ex immobili movente et primo mobili conficiatur unum primum compositum quod movet seipsum et movetur a seipso : ita in corporibus quae animata sunt anima movente, oportet aliquod corpus primum tale esse, a quo influatur omnibus aliis membris motus, et ipsum primum corpus moveat seipsum. In tali enim connexione corpus quod quidem est mobile a quodam alio primo, et non est innatum movere primo, sed moveri, potest pati secundum alienam passionem ab eo quod est corpus primo movens, sicut omnes partes membrorum patiuntur alterationes cordis, et omnes caeli inferiores recipiunt influentiam ab eo quod primum mobile : et sic solutis et constrictis nervis et ligaturis per totum corpus perficitur anima, quae ut motor conjungitur corpori : et hoc autem est cor in corda habentibus, aut membrum analogum cordi in his quae corda non habent : et ex hac demonstratione certissime scitur qualiter anima adjungitur corpori, et quod sicut motor omnium motu animati jungitur ei, et non sicut actus vel perfectio materiae tantum, et quod propter hoc diffinitur quod est endelechia corporis organici secundum potentiam vitae, sicut in libro de Anima determinavimus.