EPISTOLA 199

tate premente, Rosarii institutum, prae ceteris religionis auxiliis, communibus votis revocatum atque in suum honoris locum re- stitutum est lateque ru rsus viguit salutare. Eius rei exempla nihil opus a praeterita aetate petiisse, praeclarum hac nostra in promptu habentibus. Hac namque aetate, quae, uti principio monuimus, acerba adeo Ecclesiae est, Nobis autem, ad guber- nacula eius divino consilio sedentibus, acerbissima, spectare et admirari licet quam erectis incensisque studiis, in omni loco et gente catholici nominis, mariale Rosarium colatur et celebretur; quod facti quum Deo verius, moderanti agentique homines, quam ulli hominum prudentiae et navitati recte sit tribuendum, animum Nostrum admodum solatur et reiicit, magnaque com- plet fiducia de renovandis Ecclesiae amplificandisque, auspice Maria, triumphis.

Sunt autem qui haec ipsa a Nobis commemorata probe ii quidem sentiant, sed quia nihil adhuc de speratis rebus, de pace in primis et tranquillitate Ecclesiae, impetratum, immo fortasse tempora deterius misceri vident, eam idcirco diligentiam et af- fectionem precandi velut defatigati et diffisi intermittant. Homi- nes istiusmodi videant ipsi ante et laborent, ut, quas Deo adhi- beant preces, aptis virtutibus, ex Christi Domini praeceptione, ornentur : quae si tales fuerint, considerent porro, indignum esse et nefas, velle se tempus subveniendi modumque constituere Deo, nobis nihil quidquam debenti, ita ut quum audit orantes et coronat merita nostra, nihil aliud coronet quam munera sua (1), et quum minus sententiae nostrae obsecundat, provi- denter agat cum filiis pater bonus, eorum miserans insipien- tiam, consulens utilitati. - Quas vero preces, ut propitiemus Ecclesiae Deum, cum suffragiis coniunctas Caelitum sanctorum, supplices deferimus, eas ipse numquam non benignissime ad- mittit et explet Deus, tum quae bona Ecclesiae attingunt maxima et immortalia, tum quae attingunt minora et huius temporis, op- portuna tamen ad illa. Quippe istis precibus pondus et gratiam, sane plurimam, precibus addit meritisque suis Christus Dominus, qui dilexit Ecclesiam, et seipsum tradidit pro ea, ut illam sanctifi- caret... ut exhiberet ipse sibi gloriosam Ecclesiam (2), idem sum- m u s eiusdem Pontifex, sanctus, innocens, semper vivens ad inter-

(1) S. August. Epi CXCIV al 106 ad Sixtum, c. v. n. 19. (2) Ephes. v. 25-27.