206 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale

vel profanis usibus destinatae, haec omnia, Venerabiles Fratres, acer-

bissimum Nobis commoverunt dolorem. Idque eo vel magis, quod facul-

tas Nobis dabatur fere nulla, ea vobis afferendi solaci a, quae in asper-

rimis illis rerum adiunctis tantopere impertire vobis exoptabamus. Cu-

pimus autem ut vobis omnino in comperto sit Nos occasionem umquam

praeteriisse nullam, qua Nobis liceret malis vestris vel aliquantulum

mederi; et cum deessent humanae opes, ad Patrem misericordiarum

(cf. II Cor. I, 3) incensissimas admovisse preces, ut vellet ipse benignus

superna luce supernaque gratia sua aerumnas vestras mulcere, lenire,

et ad caelestia erigere. - •

Nihilo secius, ex afflictissimis etiam hisce rebus non deest Nobis a

dilettissima quoque Natione vestra aliquid consolationis, quae Nostro

ac vestro summo maerori temperat. Siquidem, quamvis catholici no-

minis osores tantopere allaboraverint ut christianam fidem christia-

nosque mores funditus ac radicitus apud vos delerent - quae quidem

fides, qui quidem mores, ut nostis, civilis societatis futuraeque prospe-

ritatis vestrae infragile sunt ac tutissimum firmamentum - attamen,

divino opitulante Numine, incassum eiusmodi cecidere nisus. Etenim

quod vestra historia admonet, id, hac etiam aerumnosa aetate, Polonia

iterum in sua luce posuit, gentem scilicet vestram avitae esse suae fidei

retinentissimam, neque laboribus iacturisque parcere, ut eam in mente

in vitaeque actione integram servet, ac veteres Ecclesiae glorias novis

martyriis novisque fastis adaugeat. Qui igitur ex vobis per acti huius

itineris acerbitates hoc temporis spatio cecidere, ii nedum vestrum mi-

nuant ac demittant animum, eum potius quam maxime addant, et ad

illas, etiam atque etiam excitent superandas evincendasque gravissimas

difficultates, quae in posterum quoque procul dubio non deerunt.

Latissimus profecto vobis vestratibusque patet, Venerabiles Fratres,

laboris campus ; fere ab integro resumendum est opus ; sed nihil volenti,

nihil Deo fidenti difficile est ; nihil est, quod apostolicum Episcoporum

studium, quod impensa et indefatigabilis cleri vestri constantia, quod-

que animosa beneque obtemperans christifidelium navitas ad effectum

nequeat, adspirante iuvanteque Numine, deducere. Supernum igitur a

Deo est impetrandum auxilium, qui quidem, patriae vestrae luctus,

ruinas, caedesque miseratus, illud vobis aliquando tribuet, ad quod

assequendum humanae impares sunt opes.

Peculiari autem ratione contendite, Venerabiles Fratres, ut chri-

stianae doctrinae praecepta, aptiore quo detur modo, omnibus sive pro-

vectae sive tenellae aetatis impertiantur ; ut erroris commenta, quae

fucata veritatis specie novisque induta illecebris passim venditantur, ac