212 NANCEIENSIS ET TOULLENSIS

dictina, in instructione S. O. C, 1840, et in alia S. C. praescribuntur, quaeque formam, non solum, sed et genus et vim probativam argumentorum determinant ; sed non mi- nus verum, S. C. C. et alia Tribunalia, salvis semper essen- tialibus, et rei veritate perspecta, non stare in apicibus, ut ita dicam, iuris quoad numerum testium, et formalitates sub quibus testimonium solet exquiri iuridicum. Quae praxis si licita sit unquam, licet sane in processu informativo, qui non pro sententia iudiciali habenda instituitur, sed ad in- dagandam simpliciter rei alicuius veritatem. Facti veritas est obiectum principale et unicum in istiusmodi processu, quapropter congruum videtur, testimonia quaevis credibilia admittenda esse, etiamsi a norma stricta Constitutionis Be- nedictinae et instructione SS. CC. in aliquibus deficiant. Revera, simile quid sancitum videmus per Constitutionem Clementis X « Cum alias » pro processu ad probandum obi- tum alicuius coniugis. In illa Constitutione, recensitis te- stimoniis, vel probationibus certis, ex Cap. Dominus, de Se- cundis Nuptiis, et Cap. In praesenti, de Spons. et Matrim, quae si, ob casuum infinitas vices, quandoque desint, per- mittitur relaxatio quaedam, his verbis: « Si tamen huius- modi testimonia haberi non possunt, Sac. Congregatio non intendit excludere alias probationes, quae de iure communi possunt admitti, dummodo legitimae sint ac sufficientes ».

Lectis igitur et ponderatis, quae in processu habentur, videtur consultori, matrimonium in themate inconsummatum permansisse. Id imprimis suadet confessio iudicialis Mariae affirmantis tum factum non consummationis, tum causam eius. Haec omnia Maria sub fide iuramenti affirmat, et re- ligio eius et omnimoda sinceritas, ab omnibus, nullo exce- pto, testibus praedicatur. Deinde, interrogata a defensore matrimonii affirmat insuper « se, pro parte sua omnia ad- hibuisse media, ut mariti sui mentem leniret » et « nullam unquam invidiae mariti causam attulisse »; quarum affir- mationum nonne luculentam et validam 'offert ipsa confir- mationem, in eo quod operationi dolorosae et humilianti se