Sermo II.

Tertio anno imperii sui rex Assuerus fecit grande convivium cunctis principibus et pueris suis , fortissimis Persarum et Medorum inclytis et praefectis provin ciaru m etc., Esther primo .

(Prothema): Domin us dabit verbum evangelizantibus virtute multa . Predicator enim veritatis triplici indiget virtute, scilicet prolativa ad pulsandum aurem sensus, interpretativa ad pulsandum aurem intellectus, impressiva ad pulsandum aurem affectus; et quoniam haec triplex virtus non est in praedicante, sed in Deo dante, rogemus Dominum etc.

Tertio anno imperii sui etc.

Continent verba proposita praesentis solemnitatis metaphoram et figuram, in qua memoria illius convivii celebratur, in quo rex Angelorum discubuit cum principibus orbis terrae, sicut et sacra Evangelii lectio manifestat; Matthaei vigesimo sexto : Coenantitibus autem eis, accepit Iesus panem et benedixit ac fregit etc. Circa cuius convivii celebrationem quatuor concurrunt, quae in verbis propositis apertissime figurantur. Primum est observantia congruitatis in tempore, ibi: Tertio anno imperii sui; secundum est magnificentianobilitatis in principe, ibi: rexAssuerus, qui interpretatur beatus; tertium est affluentia largitatis in munere, ibi: fecit grande convivium; quartum est congr uentia dignit atis in societate, ibi: cunctis principibus etc

Dignitas autem convivantium ostenditur hic ex quatuor: primo, ex puritate innocentiae, ibi: pueris; secundo , ex magnanimitate constantiae, ibi: fortissimis; tertio, ex generositate iustitiae, ibi: inclitis; quarto, ex dignitate praeeminentiae, ibi: et praefectis provinciarum.

I. Dicit ergo: Tertio ann o etc. Iste annus tertius est tempus gratiae, quem duo alii praecesserunt, scilicet tempus legis scriptae et naturae insti tutae. Distinguuntur enim tria tempora, in quibus manifestum est imperium istius regis magnifici: in tempus naturae conditae, in quo manifestavit potentiam, producendo naturam; tempus legis Moysaicae, in quo manifestavit sapientiam, communicando doctrinam; et tempus gratiae revelatae, in quo manifestavit benevolentiam, infundendo gratiam. In primo autem anno regnavit praefiguratus et postulatus; Exodi quarto : Obsecro, Domine, non sum eloquens ab Acri et nudiustertius; et ex quo locutus es ad servum tuum , impeditioris et tardioris linguae sum; in secundo autem pronuntiatus et exspectatus , ideo Zachariae nono: Exsulta satis, filia Sion; ecce, rex tuus veniet tibi mansuetus et saluator; et Habacuc secundo: Si moram fecerit, exspecta ill um , quia veniens veniet et non tardabit; in tertio vero ut manifestatus et cum hominibus conversatus; Ioannis primo : Verbum caro factum est et habitavit in nobis; et Baruch tertio: Post haec in terris visus est et cum hominibus conversatus est.

In primis duobus annis occurrit synagoga Iudaica, ex qua sicut ex. ficulnea plantata in pomario Assueri quaesivit rex iste fructus iustitiae et non invenit; ideo figuraliter dicitur Lucae decimo tertio : Ecce, anni tres sunt, ex quo venio quaerens fructum in ficulnea hac, et non invenio. Quae, quoniam per Christum venientem et convivium mirabile delectabiliter celebrantem vocata venire contempsit, ideo repudiata est a Christo, et Ecclesia de gentibus congregata, sicut Vasthi vituperabiliter dimissa est, et Esther honorabiliter introducta. Quoniam ergo Ecclesia quasi nova sponsa in principio temporis gratiae est caelesti Sponso coniuncta, ideo illud gratuitum et nuptiale convivium non debuit ante tempus gratiae celebrari. Ideo convenienter dicitur.: Tertio anno imperii sui; ubi exprimitur observantia congruitatis in. tempore .

II. Et sequitur: rex Assuerus, ubi exprimitur magnificentia nobilitatis in principe. Circa quod notandum est, quod Christus Dominus et Dei Filius incarnatus congrue significatur per regem Assuerum, qui interpretatur beatus, quia ipse est rex gloriae, qui rationabiliter dicitur rex gloriosus et nobilis, et hoc quadruplici ratione: primo, quia liberalissimus ad largiendum munera; ideo dicit Lucae vigesimo secundo: Vos estis, qui permansistis mecum i n

tentationibus meis; et ego dispono vobis, sicut disposuit mihi Pater meus regnum, ut edatis et bib atis super mensam meam in regno meo. Cuius liberalitas figurata est in Salomone, de quo dicitur tertii Regum decimo: Rex Salomon dedit reginae Saba omnia, quae voluit et petivit ab eo. Sic et Christus, Ioannis decimo sexto, si quid petieritis Patrem in nomine meo, dabit vobis; usque modo non petistis quidquam in nomine meo; petite, et . accipietis.

Secundo, quia potentissimus ad faciendum ardua; Esther decimo tertio: Domine, rex omnipotens, in ditione tua cuncta sunt posita; et Ecclesiastae quinto: Excelso excelsior est alius, et super hos quoque eminentiores sunt alii, et insuper universae terrae rex imperat servienti; et Psalmus: Quis est iste rex gloriae? Dominus fortis et potens.

Tertio, quia est sapientissimus ad instruendum utilia, quia hic est ille, de quo dicitur proprie Sapientiae sexto : Rexsapiens stabilimentum populi. Ideo significatus est per Salomonem, de quo dicitur tertii Regum quarto: Dedit Deus sapientiam Salomoni et prudentiam multam nimis, et praecedebat sapientia Salomonis sapientiam omnium ori ent aliu m quia animae Christi communicata est omnis scientia

Quarto, quia rex mansuetissimus ad exercenda humilia; ideo dicitur Matthaei vigesimo primo : Ecce, Rex tuus venit tibi mansuetus, sedens super asinam et pullum, filium subiugalis; et undecimo: Discite a me, quia mitis sum.

Quia ergo est rex liberalissimus , ideo in signum suae liberalitatis largissimae fecit grande convivium et delectabile; quia rex potentissimus, in signum suae potestatis altissimae fecit grande miraculum et admirabile vel memorabile; quia rex sapientissimus, ideo in signum suae perspicacitatis limpidissimae fecit grande colloq uium et acceptabile; quia rex mansuet issimus , in signum suae humilitatis profundissimae fecit grande obsequium et imitabile.

Haec quatuor hodie legimus celebrata, scilicet paschale convivium, sacramentale mysterium , magistrale documentum et familiare obsequium. Ex paschali autem convivio spiritus delectat ur , ex sacramentali mysterio spiritus roboratur, ex magistrali colloquio spiritus illustratur, ex familiari obsequio spiritus excitatur . Ex his igitur excitatur potentia operativa aspiciendo ad exemplum, illustratur potentia intellectiva suscipiendo documentum, delectatur potentia affectiva accipiendo Sacramentum; et sic tota anima vigoratur Haec ergo sunt materia festivitatis hodiernae, scilicet celebratio convivii, institutio Sacramenti, exhibitio obsequii et eruditio documenti.

III. Fecit ergo Christus hodie in signum suae liberalitatis largissimae grande convivium et delectabile, quod dicitur grande , quia a grandi persona

ex grandi amicitia; Ioannis decimo tertio: Cum dilexisset suos, qui erant in mundo, in finem dilex it eos ; Lucae vigesimo secundo: Desiderio desideravi hoc Pascha manducare vobiscum

cum grandi comitiva; Psalmus: Principes populorum congregati

et propter grandia fercula; Sapientiae decimo sexto : Panem de caelo praestitisti eis omne delectamentum in se habentem et omnis saporis suavitatem; et Ioannis sexto: Ego sum panis vivus, qui de caelo descendi. Hoc significatum est Genesis vigesimo primo, ubi dicitur: Fecit Abraham grande convivium in die ablactationis Isaac. De hoc etiam potest intelligi illud Lucae decimo quarto : Homo q uidam fecit coenam magnam et vocavit multos. De hac coena dixit quidam:

" Rex sedet in coena, turba cinctus duodena, Se tenet in manibus, se cibat ipse cibus ".

Ipse enim se exhibuit hodie in cibum et potum, sicut praedixerat Ioannis sexto : Caro mea vere est cibus, et sanguis meus vere est potus; de quo cibo Bernardus : " Hic cibus non a quoquam praeparatur nec de transmarinis partibus veluti poma peregrina portatur, sed cibus est, qui reficit nec deficit; cibus est qui se ipsum commendans ait: Ego sum panis vitae ". Qui cibus esurientes satiat et integer manet.

Hic cibus propositus fuit in convivio hodierno, quod Salvator fecit; primae ad Corinthios undecimo : Dominus Iesus, in qua nocte; qui etiam durat usque in finem; Matthaei ultimo: Ecce, ego vobiscum sum etc. Ideo primae ad Corinthios undecimo: Quotiescumque igitur manducabitis panem hunc et calicem bibetis, mortem Domini annuntiabitis, donec veniat. In hoc convivio iucundatur et reficitur Maria, id est anima devota, quae fideliter et reverenter recipit hoc Sacramentum; quia huius manducatio digna fructuosa est; Ioannis sexto : Qui mand ucat carnem meam etc.; indigna vero damnosa; primae ad Corinthios undecimo: Qui ma nducat et bibit indigne etc. Ideo dicitur primae ad Corinthios undecimo: Probet autem se ipsum homo, et sic de pane illo edat.

In signum suae potestatis altissimae est grande mira culum et ineffabile, quia hoc est supra apprehensionem sensibilem, supra investigationem imaginariam et supra considerationem intellectualem et supra operationem naturalem, quod hodie operatus est in hoc Sacramento mirabili. Quod enim accidentia sine subiecto subsistant et apprehendantur, hoc est supra apprehensionem sensitivam . Quod illud corpus sit in diversis locis, eo quod virtute divina multa convertuntur in ipsum, hoc est supra apprehensionem imaginariam . Quod tantum corpus sub tam modica specie contineatur non circumscriptum vel arctatum, et tam lucidum occultetur, hoc est supra apprehensionem intelle ctivam . Quod totus panis convertatur in totum corpus Christi, et non sit generatio vel alteratio nec secundum locum mutatio, sed transsubstantiatio sola, in qua totum convertatur in totum, et unum ens actu in aliud ens actu, hoc est supra naturalem operati onem . Ideo de eo dicit Psalmus : Memoriam fecit mirabilium suorum etc. Hoc Sacramentum deificum, et mirificum est

memoria mirabilium divinorum inter omnia mirabilia maius, in quo terrena caelestibus, ima summis, visibilia invisibilibus coniunguntur. Gregorius : " Quis fidelium habere dubium possit, in ipsa immolationis hora ad sacerdotis vocem caelos aperiri , in illo Iesu Christi mysterio Angelorum choros adesse, summis ima sociari, terrena caelestibus iungi, et unum quoddam ex visibilibus et invisibilibus fieri "? De hoc etiam potest intelligi illud Isaiae vigesimo nono : Ecce, ego addam, ut admirationem faciam populo huic miraculo grandi et stupendo.

Haec admiratio est hoc mirabile Sacramentum, quod Deus ideo instituit, ut habeant membra Christi signumrememorativum dominicae passionis propter memoriae labilitatem; primae ad Corinthios undecimo: Hoc facite in meam commemorationem.

Viaticum refectivum humanae defectionis propter naturae debilitatem; ideo Ioannis sexto: Nisi mand ucaveritis carnem etc.

Vinculum unitivum humanae affectionis propter voluntatis diversitatem; ideo primae ad Corinthios decimo : Quoniam unus panis, unum corpus multi sumus in Christo; omnes, qui de uno pane et de uno calice participamus etc.

Sacrificium remediativum humanae transgressionis propter culpae pronitatem; ideo ad Hebraeos nono: Si enim sanguis hircorum etc, quanto magis sanguis Christi, qui per Spiritum sanctum semetipsum obtulit immaculatum Deo, emundabit conscientiam nostram ab operibus mortuis ad serviendum Deo viventi?

Institutum est etiam ad hoc, ut fidei metitum augmentetur, dum homo hoc credit, quod nulla ratione cogitur; ut spei fiducia sublevetur, dum ipsum eundem sacerdos offert Deo Patri in altari, qui se voluntarie obtulit pro nobis in cruce; ut caritatas devotio inflammetur, dum sentit sibi Deum praesentem in carne sacramentaliter velata, qui sic nos dilexit, ut ipsam carnem exponeret pro nobis impiissimis cruciandam.

Ex quatuor primis manifestatur divina potentia insuperabilis in hoc Sacramento propter operis arduitatem, quia sic ostendit, se posse supra humanam potentiam sensitivam, imaginariam, intellectivam et operativam.

Ex quatuor secundis manifestatur divina sapientia imperscrutabilis in hoc Sacramento propter operis congruitatem, quia congruum est, ut membra Christi habeant signum memorativum humanae redemptionis, viaticum refectivum humanae defectionis, vinculum unitivum humanae affectionis et sacrificium remediativum humanae transgressionis. In hoc ergo ostenditur sapientia Dei.

Ex tribus ultimis manifestatur divina benevolentia ineffabilis in hoc Sacramento propter operis utilitatem Utilitati autem nostrae . providit divina clementia, cum hoc Sacramentum instituit, in quo augmentatur fides illustrans rationalem, sublevatur spes confortans irascibilem, et excitatur amor inflammans concupiscibilem.

Et ideo ad ostensionem suae potentiae, sapientiae et clementiae hoc Sacramentum admirabile et venerabile hodie fuit a Domino institutum ; ideo Psalmus : A Domino factum est istud, et est mirabile in oculis nostris.

In signum suae veritatis vel limpiditatis clarissimae fecit colloquium grande et acceptabile: grande quidem, quia in hoc documento certificavit dubios, roboravit infirmos et excitavit pigros. Ut enim tanquam certi tenerent fidei firmitatem, dixit Ioannis decimo quarto : Creditis in Deum, et in me credite; ut tanquam firmi tenerent spei firmitatem, ideo dixit: Non turbetur cor vestrum; ut tanquam amici et uniti tenerent amoris sinceritatem; ideo dixit: hoc est praeceptum meum, ut diligatis invicem, sicut dilexi vos. Et ideo hoc documentum fuit sufficientissimum, quia ex fidei firmitate clarificatur rationalis, ex spei securitate fortificatur irascibilis, ex amoris sinceritate dulcoratur concupiscibilis Ideo dicitur Deuteronomii quarto : Te fecit audire vocem suam, ut doceret te, et in terra ostendit tibi ignem suum maximum. Hoc audire desiderabat Psalmista: Audita m fac mihimane misericordiam tuam etc., quia, sicut dicitur tertii Regum decimo, beati viri tui, et beati servi tui, qui stant coram te semper et audiunt sapientiam tuam.

In signum humilitatis perfectissimae grande obsequium et imitabile, quia rex Angelorum humiliatus est ad pedes discipulorum Quod admirans Petros dixit Ioannis decimo tertio : Domine, tu mihi lavas pedes? In quo admiratur Apostolorum princeps in suo Rege maiestatis dominium et humilitatis obsequium. Domine Iesu Christe tu qui es: essentiae nobilitate dignissimas; Psalmus: Tu es ipse rex meus et Deus mens; item: Quoniam tu Dominus altissimus super omnem terram; e t Isaias: Vere tu es Deus absconditus.

Potentias sublimitate altissimus; Sapientiae decimo sexto : Tu es, Domine, qui vitae et mortis habes potestatem et deducis ad portas mortis et reducis; et Psalmus: Tu dominaris potestati maris etc.; idem: Tui sunt caeli, et tua est terra etc.

Sapientiae profunditate clarissimus; Psalmus : Ecce, tu, Domine, cognovisti omnia; et tertii Regum octavo: Tu nosti solus cor omnium filiorum hominum.

Providentiae assiduitate benignissimus; Sapientiae duodecimo: Non est alius Deus quam tu, cui cura est de omnibus; et Psalmus: Tu, Domine, servabis nos; et Sapientiae decimo quinto: Tu, Deus, disponens omnia.

Permanentiae stabilitate aeternissimus ; Threnorum ultimo : Tu, Domine, in aeternum permanebis; solium tuum in generationem et generationem; et Psalmus: Priusquam montes fierent, aut formaretur etc.

Clementiae benignitate dulcissimus; Psalmus: Quoniam tu, Domine, suavis et mitis; et Sapientiae decimo quinto: Tu, Deus noster, suavis et verus es, patiens et in misericordia disponens omnia.

Iustitiae aequitate rectissimus; Ieremiae duodecimo : Iust us quidem tu es, Domine, si disputem tecum; et Sapientiae duodecimo: Tu, d omi nator virt utis, c um t ranquillitate iudicas et cum magna reverentia disponis nos etc.

Tu qui es: meus plasmator solus, qui me formasti; Psalmus : Tu formasti me et posuisti super me manum tuam; item Iob: Manus tu ae Domine, fecerunt me et plasmaverunt me.

Meus doctor verus, qui me illustrasti; Psalmus : Tu illuminas lucernam meam, Domine etc., quia ipse est lux; Ioannis octavo: Ego sum lux mundi; q ui sequitur me etc.

Meus guber nat or assiduus, qui me conservari; Psalmus: Tu es refugium meum a tribulatione, quae circumdedit me etc.; item: Fortitudo mea et refugium meum etc.

Meus honorator praecipuus, qui me exaltasti; Sapientiae nono : Tu elegisti me regem populo tuo et iudicem filiorum tuorum et filiarum et dixisti, me aedificare templum in monte sancto tuo.

Meus glorificator futurus, qui me ad gloriam praeparasti; Psalmus : Tu es, qui restitues hereditatem meam mihi; idem: Tu autem, Domine, susceptor meus es et gloria mea . Quasi dicat: Domine, tu meus formator mirificus dominator magnificus, gubernator assiduus, honorator praecipuus et glorificator futurus, tu mihi lavas pedes? In quo mirificatur in Christo potestatis dominium et humilitatis obsequium, et ideo refugiebat lavacrum. Ideo dicit : Non lavabis mihi pedes in aeternum.

Sed quia hoc fecit Christus ad exhibendum humilitatis exemplum, ideo dicit: Quod ego facio tu nescis modo, scies autem postea etc; infra: Scitis, quid fecerim vobis, ego Dominus et Magister etc. Exemplum dedi vobis, ut, quemadmodum ego feci, ita et vos faciatis.