ARTICULUS IV.

Utrum verbum, sit unum vel plura in divinis ?

Quarto quaeritur, Utrum verbum sit unum vel plura in divinis ?

Et videtur, quod unum solum.

1. Augustinus in libro VI de Trinitate: " Verbum quidem solus Filius accipitur, non simul Pater et Filius, tamquam ambo sint unum verbum . "

2. Adhuc, Augustinus in libro XV de Trinitate : " In hac trinitate nihil dicitur verbum nisi Filius, nec donum nisi Spiritus sanctus. "

3. Adhuc, Anselmus in Monologio: " Mirum video, unumquemque trium pariter dicere se et alios, et unum solum ibi esse verbum: nullatenus tamen ipsum verbum potest dici verbum omnium trium, sed tantum unius eorum cujus est filius et imago . "

In contrarium est, quod i. Pater et Filius et Spiritus sanctus non sunt unus dicens, sed tres dicentes: et ad numerum dicentium multiplicantur verba eorum: ergo plura sunt verba in Trinitate,

2. Adhuc, Natura formans loquelam in inferioribus, exemplata est a natura divina primo loquente. Sed in inferioribus unus dicens multa dicit verba. Ergo et in natura divina ab uno dicente multa debent fluere verba.

3. Adhuc, Verbum divinum, ut habitum est, verbum notitiae est tam contemplativae quam practicae: sed notitia contemplativa et practica uno verbo dici non possunt, nec in unam formam verbi redigi possunt. Cum ergo, sicut dicit Augustinus, verbum sit notitia formata, videtur quod necesse est in divinis esse plura verba.

Solutio. Dicendum, quod in divinis personis non est nisi unum verbum, et unus loquens vel dicens hoc verbum: et Loc notionaliter, et non essentialiter dicitur. Et hujus ratio est: quia verbum, ut dicit Augustinus, de ea re quam scimus, formata notitia est: et iterum notitia Dei Deus est: quia, ut dicit Augustinus , Deo idem est nosse quod esse. Et iterum in Deo nihil formatum est nisi hypostasis sive persona. Haec enim distincta est proprietate, et sic formata. Et hoc essentiae non convenit, ut praehabitum est. Nec Spiritui sancto convenire potest: quia ille a duobus est. Nec in divinis autem, nec in humanis intelligi potest, quod a duobus ut duo sunt, unum verbum sit. Unde, Joan. xvi, 13, ab Evangelista de Spiritu sancto dicitur: Quaecumque audiet, loquetur. Audire enim quis potest a duobus. Et cum, sicut dicit Augustinus, audire illi sit esse, potest esse unus a duobus in quantum unum sunt spirando. Verbum autem a duobus esse non potest, cum unica notitia formata sit. Nec Patri convenire potest, quod sit verbum: omne enim verbum ab alio est: Pater autem ab alio non est. Et sic relinquitur, quod soli Filio conveniat verbum esse, et soli Patri dicere hoc verbum. Quia, sicut habitum est in quaestione de generatione Filii, sic dicere se per intellectum formata notitia, vel est generare, vel concomitatur generare.

Ad id autem quod in contrarium objicitur, quod unusquisque trium dicit se et alios duos, patet solutio ex prius habilis. Cum enim hoc dicere sit per intel-

lectum intueri, oportet quod hoc dicere sit essentiale, et non notionale: et ideo dictum ab eis est essentia: quae quia proprietate formari non potest et distingui, verbum esse non potest, etsi hoc modo dici possit: et sic dictum cum verbo in numerum non ponit, quia verbum est essentia divina. Unde, Joan. 1, 1, dicitur: In principio erat Verbum, significans in Patre esse Filium per unitatem essentiae. Et addit: Et Verbum erat apud Deum, significans distinctionem personae. Et addit: Et Deus erat Verbum, notans, quod verbum ab essentia divina in nullo distinguitur.

Ad aliud dicendum, quod in inferioribus ab uno dicente multa sunt verba propter sui verbi imperfectionem: quia scilicet unum verbum non est quo se et omnia alia dicere possit. Et propter oppositam causam in divinis non est nisi unum verbum: hoc enim sufficiens est, quo Pater sufficienter se dicere possit et omnia, alia. Ut enim dicit Augustinus in epist. 66 ad Maximum, " gignendo filium de se, gignit alium se, " hoc est, alium qui est hoc quod ipse, ut in praehabitis dictum est, et determinatum in primo Sententiarum, distinctione quarta. Et in hoc eodem verbo ut virtus et sapientia est Patris, ut dicitur, I ad Corinth. i, 24 , Pater dixit omnia quae sunt generata. Unde, Genes, i, 3: Dixit Deus: Fiat lux. Glossa, " hoc est, verbum genuit, in quo erat ut fierent. "

Ad aliud dicendum, quod in humanis alia est forma contemplativae notitiae, et alia practicae: eo quod intellectus humanus potentialis est, et forma ipsius scibilis perficitur ad actum, et ex seipso non est actus, qui sit causa scibilis et notitiae: divinus autem intellectus perfectissimus est actus, et secundum, se, et luce propria omnis noscibilis et notitiae causa tam contemplativae quam practicae: et ideo in ipso non differt contemplati- vum et practicum: et dum dicit se, de se non procedit nisi unum verbum, quod est lux operabilium et contemplabilium.