Sermo III .

Si consurrexistis cum Christo, quae sursum sunt quaerite, ubi Christus est, in dextera Dei se dens, quae sursum sunt sapite, non quae super terram, ad Colossenses tertio.

Eleganter nos docet in his verbis egregius praedicator, Apostolus, resurrectionis dominicae digne solemnia celebrare; propter quod hoc verbum, tanquam resurrectionis tempore convenientissimum, secundum consuetudinem Romanae Ecclesiae a Pascha usque ad Ascensionem Domini post Primam quotidie recitatur. Digne quidem in resurrectione Deum colimus, si resurgenti Domino conformamur, " cuius scilicet omnis actio nostra est instructio ", qui est exemplar, forma et regula nostrae vitae. Hanc autem conformationem docet Apostolus quoad tria, in quibus consistit totius christianae vitae processus. Primum estperfectio integrae conversionis: Si consurrexistis e tc; secundum est sollicitudo strenuae operationis: quae sursum sunt quaerite, ubi Christus est, in dextera Dei sedens; tertium est praegustatio devotae contemplationis: quae sursum sunt sapite, non quae super terram. Primum est poenitentium , quorum est bonum incipere; secundum est acti vorum, quorum est in bono proficere; tertium est contempl ativorum, quorum est bonum perficere vel consummare.

I. Notatur ergo primo perfectio integrae conversionis, quam debemus habere; et ideo dicitur: Si consurrexistis cum Christo, in quo notatur perfectio integrae conversionis. Quod patet, si facias vim in his verbis: consurrexistis cum Christo, gratia quorum notandi sunt hominum quinque status: quidam enim sunt, qui nec resurgunt nec resurgere se ostendunt; alii sunt, qui videntur surgere, sed non surgunt; tertii surgunt quoad quid, sed non simpliciter; quarti surgunt, sed non cum Christo; quinti autem perfecte surgunt cum Christo, de quibus hic habetur. Primi sunt manifesti peccatores, secundi hypocritae et simulatores etc, et sic deinceps.

Primi ergo sunt, qui nec resurgunt nec resurgere se ostendunt, scilicet mani festi peccatores, non qui publice peccant coram hominibus sed omnes illi, qui nec habent interius conscientiae puritatem nec praetendunt exterius conversationis aliquam honestatem. Hi autem sunt in triplici fovea quae directe opponitur statui surrectionis. Quidam enim sunt iacentes in lecto, quidam sedentes in terra vel in humo, tertii sunt cadentes vel prostrati in luto. His enim tantum tribus generibus hominum solet dici, ut surg ant . Primi sunt voluptuosi, qui iacent in lecto pigritiae et corporis carnalitatis, quasi impotentes ad omne opus spiritus, licet multum ad carnis opera sint utiles. Unde recte significantur per paralyticum Matthaei nono: Offerebant ei paralyticum iacentem in lecto. Timeant tales de hoc quod accidit Isboseth, qui occisus est iacens in lecto, et domus ostiaria dormiente, secundi Regum quarto. Sic tales saepe morte praeoccupantur, ratione in illis dormiente per negligentiam, cum potius deberent vigilare et ostium cordis et sensuum fenestras claudere, carnalitatis occasiones praecavendo, ne mors per fenestras aliquatenus intret in domum cordis, Ieremiae nono. Hi sunt sicut affines diaboli, fortes in posterioribus, debiles in anterioribus ubi est crux; sicut iacenti tanquam paralytico praecepit Dominus ut surgat; unde sequitur Matthaei nono : Surge, tolle lectum tuum et vade in domum tuam; Proverbiorum sexto: Vade ad formicam, o piger, et considera vias eius et disce sapientiam etc. Usquequo, piger, dormies? Quando consurges e somno tuo?

Secundi sunt cupidi et avari, qui sedent in humo natibus terrae, cordis affectionibus terrenis adhaerendo; Threnorum secando : Sederunt in terra, conticuerunt senes filiae Sion. Dicit senes, licet et iuvenes multi sic sedeant, quia magis regnat hoc malum cupiditatis in senibus, secundum illud Senecae: Cum " alia vitia, nobis senescentibus, senescant, sola avaritia non senescit, iuvenescit ". Sicut in eis per naturam refrigescit caliditas corporalis, sic tepescit in multis spiritualis calor, qui est caritas. Hos monet Psalmus : Surgite, postquam sederitis, qui manducatis panem doloris, quod fit per veram largitatem, quae est in reddendo male habita et etiam in non retinendo superflua et bene dispensando propria.

Tertii sunt superbi, qui sunt cadentes in luto et in fovea et in vilitate et profunditate peccati. Quanto enim magis elevant se vel exaltantur in sua propria aestimatione, tanto inferius cadunt divina repressione et severitate, exemplo sui patris diaboli, qui, postquam dixit: In caelum conscendam, super astra Dei exaltabo solium meum etc., Isaiae decimo quarto , statim audivit quod sequitur: Verumtamen ad infernum detraheris i n profundum laci. Sic de superbis dicit Psalmus: Deiecisti eos, dum allevarentur. Et quia tales non surgunt per veram humilitatem, conqueritur Dominus per Ieremiam : Nunquid qui cadit non resurget, et qui aversus est non revertetur? Quare ergo aversus est populus iste in Ierusalem aversione contentiosa? Apprehenderunt mendacium et noluerunt reverti. Econtra dicunt vere humiliantes se cum Psalmo: Ipsi obligati sunt et ceciderunt, nos autem surreximus et erecti sumus. Hic est ergo primus status eorum qui scilicet nec resurgunt nec resurgere se ostendunt quorum est triplex differentia, ad quam omnes peccatores hujusmodi reducuntur, secundum illud primae Ioannis secundo: Omne , quod est in mu ndo , concupiscentia carnis est etc. ; et intelligamus, praedicta dici per appropriationem, scilicet quod voluptuosi iacent etc. Communiter enim loquendo, in illa materia possent simul convenire.

Secundus est status eorum qui videntur surgere, sed non surgunt, ut hypocritae et simulatores, quorum cuilibet dicit Dominus Apocalypsis tertio : Sci o opera tua, quia nomen habes, quod vivas, et mortuus es. Unde phantastice tantum surgunt, non Deo operante, sed diabolo instigante, quasi " magica quadam arte ", sicut Samuel primi Regum vigesimo octavo secundum opinionem, secundum Glossam Augustini Et ideo nec vere comedunt nec bibunt, id est, non reficiuntur spiritualiter his quae faciunt; propter quod optime figurantur per Bel; Danielis decimo quarto : Dixit rex ad Daniel: Non videtur tibi esse Bel vivens Deus? An non vides, quanta comedat et bibat quotidie? Et ait Daniel arridens: Ne erres, rex; iste enim intrinsecus luteus est et forinsecus aereus neque comedit aliquando. Expone.

Ex quo patet, quod nec vere suscitantur nec surgunt, quia vera comestio verae suscitationis est ostensio, sicut dicit Glossa super illud Lucae octavo: Iussit dari manducare puellae, scilicet suscitatae. Unde nec Domino conformantur, quia surrexit Dominus vere, Lucae ultimo.

Est autem istorum vita sicut apparens tantum surrectio detestanda propter tria: primo, propter nimiam operum laboriosi talem; deest enim caritas, quae omnia facit levia, ut dicit Augustinus : " Omnia saeva et immania prorsus facilia et prope nulla efficit amora; propter quod dicitur Ecclesiastae decimo : Labor stultorum affliget eos etc.; et Matthaei sexto: Cum ieiunatis, nolite fieri sicut hypocritae tristes; exterminant enim facies suae, ut appareant hominibus ieiunantes. Unde Bernardus : " Circuit sedulus explorator "; sequitur:

" Si quo modo tandem aliquando se ingerere queat in patrimonium Crucifixi et bona Domini ". Et ita,

" age nunc, age, sequere ducem tuum "; paulatim ascendes, sed non paulatim descendes; videbam enim satanam sicut fulgur de caelo cadentem.

Secundo detestanda est propter laboriosorum operum sterilitatem; Iob decimo quinto: Congregatio hypocritae sterilis, et ignis devorabit tabernacula eorum qui munera libenter accipiunt. Istorum enim operatio non valuit ad beatitudinem aeternam, quae in Dei visione consistit, quia nec etiam hoc intendunt; unde Iob decimo tertio: Non veni et in conspectu e ius omnia hypocrita; nec immerito, quia ad conspectum hominum tantum illa facit, sicut dicit Salvator Matthaei vigesimo tertio: Omnia opera, sua faciunt, ut videantur ab hominibus. Et non solum aeterna mercede; sed etiam temporali, quam intendunt frustrantur; Sapientiae tertio : Vacua est spes illorum, et labores sine fructu et inutilia opera eorum. Araneae telis optime comparantur, et ipsi hypocritae araneis, quae eviscerant se, ut faciant telas ad capiendum muscas, et tamen saepe deficiunt; sicut et hypocritis accidit, quia spes hypocritae peribit, Iob octavo. ''Non ei placebit vecordia sua, et sicut tela aranearum fiducia eius. Innitetur super domum suam, et non stabit, fulciet eam, et non consurget.

. Tertio detestanda est propter culpae et poenae detestabilitatem " Simulata enim aequitas non est aequitas, sed duplex iniquitas ", in hoc scilicet, quod non solum malitiam diligunt, sed aliud, quod turpe est dicere, faciunt, ad Ephesios quinto , et sic etiam iustitiam falso praetendunt; similiter non solum culpam, verum etiam paenam sibi provocant ; Iob trigesimo sexto: Simulatores et callidi provocant iram Dei; et ideo maxime invehebatur Salvator contra eos Matthaei vigesimo tertio: Vae vobis, scribae et Pharisaei, hypocritae ! quia comeditis domos viduarum, orationes longas orantes; et sequitur: Propter hoc amplius accipietis iudicium. Isti autem sunt simiae diaboli, quae quantum ad exteriora magis quam cetera animalia assimilantur hominibus, minus autem quantum ad interiora; porcus enim magis assimilatur homini quantum ad interiora Talibus dicit Dominus, quod surgant; per Michaeam Prophetam enim ait: Surgite et ite, quia non habetis hic requiem. Hic est secundus status eorum qui nec surgunt nec etc. Tertius status est eorum qui non surgunt nisi quoad quid; sic sunt pro parte poenitentes, ''et illi decipiuntur propter tria impossibilia, ad quae conari videntur. Primum est, ut putent (salvari), venenum in se servando vel bibendo; in parte enim sanari non possunt. Unde versus:

" Larga Dei pietas veniam non dimidiabit, Aut nihil, aut totum gloria larga dabit ".

Et ratio hujus est: Quae enim participatio iustitiae cum iniquitate? Aut quae societas luci ad tenebras ? Huios autem exemplum ostendit Salvator, Ioannis septimo, quando totum hominem sanum fecit in sabbato.

Secundum impossibile, ad quod conari videntur, est, ut aedificent, simul vel amplius destruendo; propter quod dicitur Ecclesiastici trigesimo quarto : Onus aedificans et unus destruens , quid prodest illis nisi labor?

Tertium impossibile est, ut Deum placent vel Deo placeant, diabolo serviendo. Duobus enim dominii, contrariis in voluntatibus et praeceptis, simul serviri non potest Matthaei sexto . Propter quod consurgendum est, id est totaliter surgendum, sicut admonet Apostolus ad Ephesios quinto: Surge, qui dormis, et exsurge a mortuis, et illuminabit te Christus. Exsurge, id est totaliter surge; surge a mortuis, hoc est a peccatis quibus homo moritur Deo; a peccatis pluraliter dicitur, non a peccato uno tantum.

Et figuratum fuit Iosue sexto, ubi dicitur, quod filii Israel, diluculo consurgentes, circuierunt urbem, sicut dispositum erat, septies. Per septenarium dierum et vicissitudinum notetur septenarium virtutum sive donorum et vitiorum, per quod designatur, quod omnia vitia totaliter deberent purgari ad hoc, quod virtutes et dona ibi valeant radicari. Sic est igitur status eorum qui non consurgunt, id est, totaliter non surgunt, sed in parte.

Quartus est status eorum qui surgunt, sed non cum Christo, qui sunt ab integra poenitentia recedentes; tales non consurgunt Domino cum Christo, quia Christus, resurgens ex mortuis, iam non moritur, mors illi ultra non d ominabit ur, a d Romanos sexto . Sed hi ad tempus credunt et in tempore tentationis recedunt, Iudaei scili cet; quorum peccatum a tribus gravatur. Primum est, quia sunt, Domini irrisores, dum ipsum , quantum in se est, falsa promissione deludunt. Unde Isidorus de Summo Bono : " Irrisor est, non poenitens, qui adhuc agit quod paenitet, nec videtur Deum poscere subditus, sed subsannare superbus ". Unde Dominus de illis conqueritur per Ieremiam Prophetam: Factus s um in derisum omni populo meo, canticum eorum tota die. Bene dixi, quod Dominum irrident, quantum in ipsis est, quia re vera Dominus non irridetur; quae enim seminaverit homo, haec et metet, ad Galatas sexto; immo e contrar io Dominus ipsos irridebit; Psalmus: Qui habitat in caelis irridebit eos. Quam timenda est haec irrisio, sicut Spiritus sanctus comminatur Proverbiorum primo: Ego quoque in interitu vestro ridebo et subsannabo, cum vobis ii quod timebatis, advenerit.

Quia sunt traditores et proditores sicut Iudas; post osculum enim reconciliationis poenitentiae statim, nondum furiente bello, sed tantum ingruente, quidam convertuntur in hostes, qui inimico se iungunt Unde bene significantur per Absalom, qui post (osculum) reconciliationis ad patrem suum David, secundi Regum decimo quarto, statim machinatus est insidias et bellum gravissimum, sicut sequitur ibidem decimo quinto Post osculum enim conciliationis secutae, quae fuit in sanctissimi corporis sui receptione ipsum postea turpiter de sua domo, scilicet cordis, eiiciunt, cum ibi diabolum per consensum mortalis peccati recipiunt Unde de ipsis potest dici sicut de Iuda, quod post bu ccellam i ntroivit in eum satanas , Ioannis decimo tertio , Notatur, quod Iudas tunc non accepit corpus Domini, sed iam acceperat cum aliis discipulis.

Heu ! quanta proditio est et quam gravis: magna quidem in laicis, maior in clericis, maxima in Religiosis. Unde specialiter sacerdotibus et clericis dicit Bernardus : Quid tibi cum mulieribus, qui ad altare cum Domino familiaris es ? Dic, sacerdos, die, clerice: qualiter eisdem labiis oscularis Filium Virginis quibus osculatus es carnes meretricias O Iuda! osculo Filium hominis tradis ?

Quanti sunt sibi ipsis culpam et poenam accumulantes ! unde pro talibus dicitur Matthaei duodecimo : Revertar in domum meam, unde exivi etc Et sequitur: Et fiunt novissima hominis illius peiora prioribus; et secundae Petri secundo: Si enim, refugientes coinquinationes mundi in cognitione Domini nostri et Salvatoris Iesu Christi, his rursus implicati superantur; facta sunt eis posteriora deteriora prioribus. Melius enim erat illis non cognoscere viam iustitiae, quam post agnitionem retrorsum converti ab eo quod illis traditum est sancto mandato.

Sed tunc obiiciet aliquis: Tunc malum est illis prius paenituisse, cum necesse videatur .

Sed non sequitur, sicut non est malum, sacerdotem esse, licet in malum aggravaretur; sic bonum fuit ei qui ita paenituit, quia pro illo tempore non punietur, et si tamen paeniteat, praemiabitur in futuro, quia talis paenitentia reviviscet. De poena damni dicitur Lucae nono : Nemomittens manum suam ad aratrum et respiciens retro aptus est regno Dei; de poena sensus, quod augeatur, aperte dicit beatus Gregorius: " Qui commissa plangit, nec tamen deserit, poenae gravioris culpae se subiicit ".

Sic igitur est quartus status eorum qui surgunt, sed non cum Christo. Quintus est status eorum qui consurgunt cum Christo, scilicet in integra p aenite ntia persistentes, qui cum Christo confixi sunt cruci, ad Galatas secundo , nolentes de cruce paenitentiae descendere ad suasionem Iudaeorum, id est malorum hominum vel daemonum. Ad hae autem movere debet triplex commodi magnitudo. Primum est restaurataegratiaemultiplicati o Iob octavo : Tu tamen, si dilu culo consurrexeris ad Deum et Omnipotentem fueris deprecatus, si mundus et rectus incesseris, statim evigilabit ad te et pacatum reddet habitaculum iustitiae tuas; in tantum, ut, si priora tua fuerint parva, et novissima tua multiplicentur nimis.

Secundum est omnis praesentis adversitatis sedatio; unde Osee sexto : In tribulatione sua mane consurgent ad me. Venite, et revertamur ad Dominum, quia ipse cepit et sanabit nos, percutiet et curabit nos.

Sanabit nos, a tentationibus, percutiet et curabit, a tribulatione paenitentiae. Et sic tales poterunt dicere cum Apostolo: Certus sum , quia neque mors neque vita etc. Sed in Ais omnibus superamus propter eum qui dile xit n os . Et sic possunt dicere: Ut, quomodo Christus surrexit a mortuis per gloriam Patris, ita et nos in novitate vitae ambulemus , ad Romanos sexto .

Tertium est aeternae gloriae adeptio cum omnimoda securitate; unde Isaiae quinquagesimo secundo : Consurge, consurge, induere fortitudine tua, Sion, induere vestimentis gloriae tuae, Ierusalem, civitas Sancti, quia non adiiciet ultra, ut pertranseat per te incircumcisus et immundus.

II. Talibus ergo dicitur: Si consurrexistis cum Christo, quae sursum sunt quaerite; Glossa : " Spiritualia; haec autem sunt vel gloria aeterna, vel quae ad eam ducunt "; Matthaei sexto: Quaerite primum regnum Dei et iustitiam eius etc. Et nota, quod haec sunt principaliter quaerenda propter tria, scilicet propter eorum dignitatem vel pretiositatem; unde dicitur in Glossa: Quae sursum sunt quaerite, " non loco, sed merito excellentiae, scilicet spiritualia "; Sapientiae septimo : Praeposui illam regnis et sedibus et divitiae nihil esse duxi i n comparatione illius. Et bene, quia dicitur Ecclesiastae primo: Vanitas vanitat um , et omnia vanitas etc. Et propter hae dicit Psalmus: Filii h ominum , ut quid diligitis vanitatem et quaeritis mendacium ?

Secundo, propter habendi utilitatem, immo necessitatem; Sapientiae octavo , positis quatuor virtutibus cardinalibus, dicitur: Quibus utilius nihil est in vita hominibus . De gloria dicitur Lucae decimo: Porro, unum est necessarium; Lucae nono: Quid enim proficit homo, si lucretur universum mundum, se autem ipsum perdat? Propter quod dicit Dominus per Isaiam, vigesimo primo : Si quaeritis, quaerite.

Tertio, propter inveniendi certitudinem e t facilitatem. Certe, si ita esset certum et facile invenire nona, multo magis tunc quaererent qui in magno dubio quaerunt fugientia, quia quasi qui apprehendit umbram et persequitur ventum, sic et qui attendit ad visa mendacia, Ecclesiastici trigesimo quarto , et undecimo: Si secutus fueris, non apprehendes. Econtra dicitur de sapientia, quae nunc habetur per gratiam et in futuro per gloriam, Sapientiae sexto : Clara est et quae nunquam marcescit sapientia, et facile videtur ab his qui diligunt eam. Quoniam dignos se ipsa circuit quaerens et in viis ostendit se illi s hilariter; Lucae undecimo: Omnis, qui petit, accipit etc.

III. Postea sequitur: quae sursum sunt sapite, in quo notatur praegustatio divinae contemplationis supernorum bonorum et aeternorum. Et notandum, quod hoc facit in praegustante tria, scilicet omne terrenum bonum despicere, quia " gustato spiritu, desipit omnis caro "; unde Psalmus: Quid enim mihi est in caelo, et a te quid volui super terram? Primum quidem ponitur admirative, secundum descriptive, et est exemplum de Petro , Matthaei decimo septimo , qui, gustata praefiguratione summae gloriae Christi, statim dixit: Bonum est, nos hic esse. Gregorius: " Si consideremus, quae et quanta sunt, quae nobis promittuntur in caelis, vilescunt animo omnia, quae habentur in terris ". Et Augustinus dicit: " Tanta erit felicitas, tanta erit iucunditas lucis aeternae, ut, etiamsi non liceret amplius in ea manere quam unius diei mora, propter hoc solum innumerabiles anni huius vitae, pleni deliciis et circumfluentia temporalium bonorum recte meritoque contemnerentur. Non. enim falso aut parvo affectu dictum est in Psalmo : Melior est dies una in atriis tuis super millia ".

Omne malum non timere, etiam mortem; unde Dominus Petro dicenti Domino volenti ire ad passionem: Absit a te, Domine etc, respondit: Vade retro me, satana ! quoniam non sapis quae Dei sunt, quasi dicat: si ea quae Dei sunt saperes, mortem non timeres nec tibi nec mihi, sicut postea patuit: ''Obedire oportet Deo magis quam hominibus.

Nec solum facit non timere malum, sed etiam dulce reputare; Iob sexto : Q uae prius nolebat tangere anima mea, nunc prae angustia cibi mei sunt. Exemplum de Apostolis, Actuum quinto: Ibant Apostoli gaudentes a conspectu concilii, quoniam digni habiti sunt pro nomine Iesu contumeliam pati. Et hoc est quod dicitur Deuteronomii trigesimo tertio: Inundationes maris quasi lac sugent, sicut patet, quod leccator ad odorem assatae rei dulciter comedit panem siccum, cum ad superna ardentius aspiraret, sicut leccator, cura gustat de manu.... paululum boni vini, non cessat, quousque veniat ante dolium . Ita tanquam spirituales leccatores nunc debemus saporare caelestes delicias et continu o ardere, donec his satiemur et donec scimus, ut...., ubi torrente voluptatis eius potabit no s , ubi fluminis impetus laetificat civitatem Dei; Psalmus: Gustate et videte, quoniam suavis est Dominus. Econtra dicitur de non saporantibus Deuteronomii trigesimo secundo : Gens absque consilio est et sine prudentia. Utinam saperent et intelligerent ac novissima providerent ! unde Psalmus: Intelligite, insipientes in populo; et stulti, aliquando sapite. Dicant ergo saporantes sicut sponsa in Canticis: Trahe me, post te curremus in odorem unguentorum tuorum. ''Et Bernardus dicit: " Si sic currunt ad odorem, quid facient ad saporem "? Rogemus Dominum etc.