Sermo IV .

Item, sermo fratris Bonaventurae in capella regis Franciae.

Surrexit Dominus vere et apparuit Simoni, Lucae vigesimo quarto .

Declaratur nobis his verbis veritas dominicae resurrectionis dupliciter, scilicet quantum ad certitudinem rei fact ae ibi: Surrexit Dominus vere; quantum ad manifestationem propriae personae, ibi: et apparuit Simoni.

I. Circa primum nota, quod resurrectionis dominicae tanta solemnitas debet esse nobis materia gaudii et exempli: gaudii, quia hodie Salvator noster de inimicis suis plenarie triumphavit; Numerorum decimo : Surge, Domine, et dissipentur inimici tui.

Quia perfectam vitam gratiae nobis benignissime condonavit; primae ad Corinthios decimo quinto: Christus resurrexit a mortuis, primitiae dormientium.

Quia ab omni culpa nos penitus iustificavit; ad Romanos quarto: Traditus est propter delicta nostra etc.

Quia spem futurae resurrectionis nobis veraciter confirmavit; primae ad Corinthios decimo quinto : Si Christus praedicatur, quod resurrexit a mortuis, quomodo quidam dicu nt in vobis, quoniam resurrectio mortuorum non est?

Debet esse etiam in nobis materia exempli, ut scilicet exemplo eius resurgamus ad Deum requirendum, qui de adversariis triumphavit; Canticorum tertio: Surgam et circuibo civitatem, per vicos et plateas quaeram quem diligit anima mea.

Ad gratias agendum illi qui nos iustificavit; Iudicum quinto: Surge, surge; Debbora, et loquere canticum .

Ad divinae gratiae lumen recipiendum, per quam nos iustificavit; ad Ephesios quinto: Surge, qui dormis, et exsurge a mortuis, et illuminabit te Christus.

Ad ipsum contemplandum, qui nobis certitudinem resurrectionis donavit; Ecclesiastici quadragesimo septimo : Surrexit Nathan Propheta in diebus David. Et quasi adeps separatus a carne, sic David a filiis Israel.

II. Circa secundum nota, quod Christus resurgens apparet: poenitentibus ut benignissimus condonator; ad Titum tertio : Apparuit benignitas et humanitas Salvatoris nostri Dei; non ex operibus iustitiae, quae fecimus nos, sed secundum suam misericordiam salvos nos fecit etc.

Proficientibus ut clementissimus exauditor; Lucae ultimo, apparuit duobus discipulis etc.

Perseverantibus ut suavissimus consolator; Habacuc secundo : Apparebit in finem et non mentietur.

Pervenientibus ut liberalissimus praemiator; ad Colossenses tertio: Cum Christus apparuerit, vita vestra, tunc et vos apparebitis cum ipso in gloria.

FERIA SECUNDA POST PASCHA.

Sermo .

Refloruit caro mea, Psalmus .

(Prothema). Cognoverunt Dominum in fractione panis. Iste panis est verbum Dei, quia Ipse confert vitam gratiae; unde in Matthaeo : Non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo, quod procedit de ore Dei; quia sermo Dei vivus est, ut credas; efficax, ut speres; et penetrabilior omni gladio ancipiti, ut timeas. Hunc panem hodie Dominus fregit, in quo significatur, quod praedicator debet infringere linguam suam, ut apta et convenientia dicat loco et tempori, sicut nutrix facit, quae infringit vocem et linguam, ut concordet voci pueri Sed dicitur in Threnis: Parvuli petierunt panem, et non erat qui frangeret eis; quidam enim dividunt panem istum artificialiter, sed pauci frangunt eum (modo) necessario; et ideo iste est panis, quo vivit anima, quando Dominus ministrat gratiam; et ideo panis verbi Dei dispensandus est pro loco et tempore et pro capacitate auditorum, quia, sicut dicit Augustinus , " panis, qui hominem nutrit, accipitrem interficit ". Et ideo ego valde invitus praedico, quia non est bonum sumere panem filiorum et mittere canibus ad manducandum, quia ea quae recte dicuntur, quidam prave et perverse interpretantur.

Et quando iste frangitur, tunc cognoscitur Dominus; unde dicitur, quod cognoverunt Dominum in fractione panis; et hoc fit, quando illuminatur intellectus et inflammatur affectus. Unde Apostolus: Ut Deus, Domini nostri Iesu Christi Pater gloriae, det vobis spiritum sapientiae et revelationis; et ut hoc fieri possit, in principio rogemus etc.

Refloruit caro mea.

Verba ista scripta sunt in Psalmo, et secundum quod allegorice intelliguntur, dicuntur in persona Christi; secundum vero quod moraliter intelliguntur, possunt dici in persona cuiuslibet iusti. Secundum autem quod allegorice dicitur verbum istud in persona Christi sic Dominus duo facit in verbo isto: aperit enim poenatilatem assumtae conditionis et iucunditatem dominicae resurrectionis. Primum notatur in carne , secundum in flore; caro enim habet fragilitatem et flos venustatem.

I. Dicit ergo Christus: Refloruit caro mea. Flores sunt primitiae et indicia temporis revirescentis in novam aetatem et significant exordia nostrae resurrectionis in Christo vernantis per gloriae novitatem; unde Canticorum secundo : Hiems transiit, imber abiit et recessit, flores apparuerunt in terra nostra.

Hiems, id est torpor et pusillanimitas discipulorum quodam timoris gelicidio constrictorum. Unde Petrus, frigidus tam mente quam corpore, calefaciebat se, Ioannis decimo octavo . Sed imber hiemalis fuit impetuosa persecutio Iudaeorum, dicentium: Tolle, tolle! crucifige eum! Si rex Israel est, descendat nunc de cruce, et consimilia. Et flores apparuerunt in terra nostra, cum caro Christi glorificata apparuit in natura nostra. Caro enim Christi superbenedicta, sicut in conceptione floruit , quia conceptus fuit sine libidine, et in passione defloruit, sic et in resurrectione refloruit, quia resurrexit sine putredine. Conceptus enim fuit et nutritus in Nazareth, quod interpretatur flos; et im posuerunt super cap ut eius causam ipsius scriptam : Iesus Nazarenus, Rex Iudaeorum. Nazarenus enim interpretatur floridus, quia in conceptione, secundum Isaiam, sicut flos de radice Iesse ascendit, et in resurrectione de tumulo processit, sicut virga Aar on , quae fuit arida, educta de tabernaculo, florida apparuit Si inviolatam credis radicem, quia flante zephyro producit florem; vel florem inviolatum, quia profert odorem; inviolatum crede pudorem Virginis quae, aspirante Spiritu sancto, protulit Salvatorem. Si virgam aridam Aaron credis in tabernaculo floruisse, crede, veram carnem Domini resurrexisse et (ipsum) dixisse: Refloruit caro mea .

Nota ergo, ad manifestandam poenalitatem assumtae conditionis Christum dixisse: caro mea. Ipse enim caro nostra et frater noster est , ut propter istam carnem vere possimus dicere: Hoc nunc os ex ossibus meis, et caro de carne mea, Genesis secundo; et ipse de nobis dixit quod David populo suo secundi Regum decimo nono: Fratres mei, vos os meum, et caro mea vos. Ad quam fraternitatem aspiraverat sponsa, dicens: Quis mil ii d et te fratrem meum, sugentem ubera matris meae, ut inveniam te foris et deosculer te, et iam me nemo despiciat, Canticorum octavo .

Quis mihi det, quod nulla foret praesumtione sperandum, nisi tanta dignatione fuisset promissum (et) divinitus factum . O ineffabilis dignatio, manifestata per carnis assumtionem, per quam Dominus meus factus est frater meus ! Sugentem ubera. O felicia ista ubera, sola solis lactata labiis Deihominis, Verbi infantis: et felicia labia sola solis uberibus impressa virgineis Matris, ut sit felix Mater talis, felix Proles tali Matre ! Matris meae, subdistingue: Matris, quae sit mea, et per hoc tu sis meus, quia liberi sunt parentum possessio; etsi non sit mater mea, hoc est, de me prodeat, quae te proferat. Et inveniam te foris, non inclusum ut olim in Lege figuraliter, sed effusum, apparentem in carne corporaliter. Scissum enim est velum , ut revelaretur Sanctus sanctorum. Et deosculer te, osculor devotionis affectu, deosculor intentionis effectu. Et iam me nemo despiciat, propter carnem meam, quam assumsisti, in qua pro me dispensationis opera perfecisti et eam multipliciter honorasti Nam in carne mea latus es; Ioannis primo : Verbum car o factum est et habitavit in nobis. In carne etiam passus es; primae Petri quarto: diruto passo in carne, et vos eadem cogitatione armamini, quia passus est in carne Deus. In carne etiam in sepulcro quievisti; Psalmus: Caro mea requiescet in spe; et in carne gloriosus surrexisti; primae ad Timotheum tertio : Magnum est pietatis sacramentum, quod manife statum est in carne, iustificatum est in s piritu apparuit Angelis, praedicatum est gentibus, creditum est in mundo, assumtum est in gloria. Bernardus : Sacramentum carnis crucis Christi velamentum , quod decepit diabolum. Sicut hydrus et crocodilus. Hydrus enim limo se cum involvit, deglutitur a crocodilo, sed illaesus custoditur in ventre eius et resoluto (luto), dissipat voratorem, et eo mortuo, vivus exit. Sic limo nostrae carnis vestitus, Dominus ventrem diaboli, scilicet infernum, intravit, infernum momordit, quia foramen fecit, dum liberavit electos, et diabolo ligato quasi mortuo, vivus exivit et gloriose triumphavit Et hoc est sacramentum manifestatum i n carne, quod hodie assumtum est i n gloria, et Christus in sanguine suo initiavit nobis viam novam et viventem per velamen, id. est carnem suam, a d Hebraeos decimo .

Ut igitur ea quae dicentur de sacratissima festivitate , apertius elucescant, notandum, quod caro nostra ex primae corruptionis origine habet et contraxit quatuor defectus lamentabiles et non parvos, videlicet opacitatem, foeditatem, gravitatem, fragilitatem seu infirmitatem .

Habet primo opacitatem obnubilantem intellectum; unde Matthaei decimo sexto : Beatus es, Simon, Bar-Iona, quia caro et sanguis non revelavit tibi, sed Pater meus, qui in coetis est. Opacitas enim carnis spiritum deorsum impellit, ut nec ea quae Dei sunt, intelligat; primae ad Corinthios tertio: Ego, fratres, non potui vobis loqui quasi spiritualibus, sed quasi carnalibus.

Habet secundo foeditatem propter concupiscentiam , quae est in carne, ratione cuius caro concupiscit adversus spiritum, ad Galatas quinto Adeo enimpersequitur nunc is qui secundumcarnem est, eum qui secundum spiritum, ut non sit pax universae carni, Ieremiae duodecimo.

Habet tertio gravitatem et ponderositatem, quia corpus, quod corrumpitur, aggravat animam, Sapientiae nono . Corpus, quod corrumpitur, id est caro corrupta; Genesis sexto: Omnis quippe caro corruperat viam suam.

Habet quarto infirmitatem; ad Romanos sexto -: Humanum dico, propter infirmitatem carnis vestrae; et Matthaei vigesimo sexto: Spiritus quidem promptus est , caro autem infirma.

II. Inde est, quod has indignitates carnis nostrae Christus evacuavit in resurrectione, modo in spe, sed in futuro in re. Et ideo introducitur secundo eius resurrectio sub ratione floris, cuius sunt quatuor proprietates oppositae conditionibus carnis. Flos habet enim ex parte formae speciositatem, ex parte materiae puritatem, ex parte ponderis levitatem et ex parte originissanitatem.

Primo, dico, quod flos habet ex parte formae speciositatem oppositam carnis opacitati; unde naturaliter delectat visum; unde iam communiter inolevit, ut speciosum floridum appelletur; Proverbiorum decimo septimo : Animus gaudens aetatem fl oridam facit.

Secundo flos habet ex parte materiae puritatem oppositam carnis foeditati; dicit enim Philosophus , quod in principio digestionis plantae subtilis humor et purus prius in flores digeritur, antequam grossus in fructus Unde secundum Augustinum, flos purior est quam fructus,

Tertio flos habet ex parte ponderis levitatem oppositam carnis gravitati; unde leviter circumvolat ad modicum venti impulsum.

Quarto habet ex parte originis viriditatem vel sanit atem oppositam carnis infirmitati. Unde flos oritur et nutritur, flante zephyro. Unde verisimile est, quod sanitas sui originalis principii in flore quodam modo incorporatur, et sic in eius suavitate olfactus reficitur.

Speciositas floris indicat in carne Christi dotem claritatis; puritas, dotem subtilitatis; levitas, dotem agilitatis; suavitas, quae ex virtute floris oritur dotem impassibilitatis. Et ideo quatuor floribus floruit caro Christi: sicut rosa, sicut lilium, sicut amygdalus et sicut palma. Rosa excellit decore, filium candore, amygdalus temporis antecessione, palma duratione.

Floruit ergo caro Christi sicut rosa per pulcritudinem claritatis . Sicut enim rosa pulcher est inter flores, sic claritas lucis inter colores; Ecclesiastici quinquagesimo : Quasi arcus refulgens inter nebulas gloriae et quasi flos rosarum in diebus vernis, sic iste effulsit in templo Dei.

Nebulae gloriae sive patriae sunt qui habent primam stolam et exspectant secundam. Nebula enim habet respectum ad serenitatem subsequentem et ad pluviam praecedentem; sic Sancti ad carnem propter appetitam corporum suorum. Arcus refulgens, Dei Filius, habens chordam, scilicet rectitudinem Divinitatis inflexibilis, et lignum incurvatum humilitate humanitatis. Fl os ros arum in diebus ver nis, caro illa sanguine rubricata tempore veris, quae modo refulget intemplo Dei, Ecclesia scilicet triumphanti. Civitas enim illa non eget sole neque luna, ut luceant i n ea; nam claritas Dei illuminavit eam, et lucerna eius est Agnus, Apocalypsis vigesimo primo; et alibi: Et ambulabunt gentes in lumine tuo, quando reformabit corpus humilitatis nostrae, configuratum corpori claritatis suae, ut fulgeamus sicut sol, cum augmentabitur eius lumen septuplum .

Floruit etiam caro Christi sicut lilium per puritatem subtilitatis. Si enim de Sanctis dicitur in apocryphis Esdrae : Sancti tui, Domine, florebunt sicut lilium et sicut odor balsami erunt ante te, propter subtilitatem, quam habebunt corpora glorificata, quando tolletur omnis corpulentia, remanente tamen corporeitatis veritate et natura; multo fortius hoc valet de Sancto Sanctorum, qui propter puritatem subtilitatis suae in humanitate sua modo floret ut lilium. Unde ei competit per excellentiam illud quod cantatur in Ecclesia: Iust us germinabit sicut lilium et florebit in aeternum ante Dominum . Iam enim ad alta conscendit, ut pascatur inter lilia, donec aspiret dies, et inclinentur umbrae, Canticorum secundo. Tunc enim verus dies aspirabit, tunc incli nabunt ur umbrae, et omnis hebetudo cessabit.

Foeditas enim concupiscentiae modo facit umbram in carne, difficultas Scripturae umbram in intellectu, perversitas voluntatis umbram in affectu. Sed florente carne nostra sicut lilium , nulla erit umbra, quia in carne nostra nulla erit libidinis concupiscentia in intellectu nulla fallacia, in affectu nulla malitia. O quis non desiderat illum diem vel locum, ubi pascitur dilectus inter lilia, ubi cubat in meridiei Bene m eridie, ubi pura lucis cognitio, plena fervens dilectio.

Floruit etiam ut amygdalus per dotem agilitatis. Amygdalus enim, ut tradunt philosophi , propter multum eius subtile humidum et calorem temperatum ante omnes arbores vestitur floribus; et quia primo floret inter arbores fructiferas ideo agilitatis Christi in resurrectione est indicium; licet cum ea florente floreant quaedam herbae minores, quia Christus resurrexit primitiae dormientium , et cum eo quaedam corpora Sanctorum surrexerunt, sicut minutarum herbarum flores. F icus enim protulit grossos suos, e t vineae florentes dederunt odorem suum. Grossi primi ficus sunt et rariores et decidentes, quos uberior sequitur fructus, quia pauca corpora Sanctorum surrexerunt, et sequitur uberior resurgentium numerus. Vineaeflorentes odorem dederunt, quando multis insancta civitate apparuerunt. De hae amygdalo sic florente dicitur Ecclesiastae ultimo : Florebit amygdalus, impinguabitur locusta, et dissipabitur capparis, quoniam

Urit homo in domum aeternitatis suae. Haec amygdalus Chri stus est, habens corticem carnis, testam mentis, nucleum Divinitatis, una persona in tribus substantiis, cuius cortex habuit amaritudinem, testa fortitudinem, nucleus dulcedinem. Hic floruit in resurrectione, data sibi agilitate. Impinguata est locusta, quia caro tenuis et vagabunda (?) et paupertatis affecta macie impleta est gloria. Et dissipata est capparis, quae est herba corruptiva, eo quod per agilitatem sublata est a carne eius omnis indigentia cibi, ut non iam habeat corpus animale, sed spirituale et agile Quando ibit homo in domum aeternitatis suae, ubi nihil transitorium, nihil temporale.

Floruit etiam ut palma per dotem impassibilitatis, quae attribuitur palmae Unde Aristoteles in septimo libro Problematum dicit: " Si super palmae arboris lignum magna pondera imponas ac tam graviter urgeas onerasque, ut magnitudo oneris sustineri non queat, non deorsum palma cedit nec intra flectitur, sed adversus pondus resurgit et sursum nititur recurvaturque " Et Plutarchus philosophus, magister Traiani imperatoris, in octavo libro Memorabilium: " Propterea, inquit, placuit, palmam signum esse victoriae in certaminibus, quoniam ligni huius ingenium est, ut urgentibus opprimentibusque non cedat ". Et ideo merito flore impassibilitatis illa caro floruit, quae tam nobiliter triumphavit; Psalmus : Iustus ut p alm a florebit, sicut cedrus Libani multiplicabitur. Sicut enim in cedro soliditas partium resistit sectioni aut divisioni, sic habitus gloriae impassibilitatis resistit in corporibus glorificatis, ne qualitates elementares agant aut discussionem complexionis, aut divisionem partium corporis.

Inde est, quod per has quatuor dotes quatuor Evangelistas declarant resurrectionem Christi. Claritatem ostendit Marcus , dicens: Valde mane veniunt ad monumentum, orto iam sole; et sequitur: Viderunt iuvenem sedentem in dextris, coopertum stola candida.

Vident iuvenem, quia nescit resurrectio senectutem; sedentem in dextris, quia resurrectio nihil sinistrum recipit; coopertum stola candida, signante dotem claritatis in carne glorificata Sed quid est, quod praemittitur: Et valde mane, et tamen: orto sole? Si valde mane, quomodo orto iam sole? Respondet Petrus Ravennas : " Rei gestae caelitus aperit veritatem Dixerat: Ab hora sexta usque in horam nonam tenebrae factae sunt. Ergo sol, qui praeter horam, ut Domino compateretur, abscesserat, claritate, cum consurgeret, Domino ante tempus occurrit; et qui, ut suo commoreretur auctori, ipsam meridianam suam mortificaverat claritatem, ut consurgeret auctori suo, evictis tenebris antelucanus erupit. Valde mane, quia tunc sol ut mane faceret, manicavit, et qui ante noctem fugerat, nunc ipse noctem praevenit fugatus, ut reddat luci nox horas, quas terror dominicae passionis invaserat ". Et Gaufridus in expositione huius lectionis super Marcum An ipsum visibilem solem credimus, sicut obscuratur ad exsequias morientis, sic celerius ortum ad gloriam resurgentis ?

Subtilitatem ostendit Ioannes, eo quod, ianuis clausis, intravit ad discipulos post resurrectionem, Ioannis vigesimo .

Agilitatem, Lucas, eo quod evanuit ex oculis Apostolorum, Lucae ultimo

Impassibilitatem, Matthaeus, dicens: Data est mihi omnis potestas in caelo et in terra, ultimo eiusdem

Quid enim sole lucidius, quid omnia penetrante subtilius quid apparente et disparente agilius, quid omnipotente impassibilius? Has autem dotes habebunt electi in patria, quando florebunt d e civitate , id est illi qui erunt cives in civitate superna, sicut foenum terrae , id est sicut herba, quae in hieme moritur et in aestate renascitur. Sic igitur patet, quomodo verbum istud exponatur allegorice.

Moraliter debemus florere in via similes pueris Hebraeorum, qui occurrerunt Christo cum floribus. Libenter autem Sponsus ingreditur thalamum nostri cordis, si videat eum respersum floribus, scilicet bonorum operum exercitiis. Ipse enim dicitur Nazarenus , id est floridus; unde Canticorum secundo: Fulcite me floribus, stipate me malis, quia amore langueo. Obtineamus ergo speciositatem claritatis Iterando per sapientiam; puritatem subtilitatis florendo per temperantiam; levitatem agilitatis florendo per iustitiam; sanitatem aut suavitatem impassibili tati florendo per patientiam .

Primo debemus florere per sapientiam, ut habeamus dotem claritatis; Canticorum primo : Ecce, tu pulcher es, dilecte mi, et decorus, lectulus noster floridus et ligna domorum nostrarum cedrina, laquearia nostra cypressina.

Pulcher, interius per sanctitatem conscientiae; decorus, exterius, per honestatem vitae; dilecte mi , per amorem et vacationem sapientiae. In lectulo autem quies est, otium et voluptas. Si vis ergo florere per sapientiam, Iubeas puritatem conscientiae, honestatem vitae, vaces sapientiae, corpus quiescat a vitiis, anima otietur a cogitationibus noxiis, spiritus voluptuetur sanctis desideriis. Et additur: floridus, ut, sicut apes succos florum colligunt, quos in favos dividunt, et commixta quadam sui spiritus proprietate, mel inde conficiunt; sic de multis noxia relinquentes, utilia eligentes, quidquid legimus, in veritatis usum convertamus, hoc etiam attendentes, ne cicutam pro myrto legamus, lolium pro tritico; unde poeta:

"Qui legitis Hores et humi nascentia fraga,

Frigidus o pueri, fugite hinc, latet anguis in herba ".

Anguis dicitur, quia, secundum sapientem , non dantur venena nisi melle circumlita. Sic etiam videmus saepe, dum rosa legitur, manus legentis urtica pungitur, quia terra salutares herbas easdemque nocivas nutrit, et urticae proxima saepe rosa est. Si ergo doceant Pythagoras vel Plato contemptum mundi, eligamur; si conversionem animarum in diversa corpora, contemnantur.

Secundo debemus florere per temperantiam, ut habeamus dotem subtilitatis; unde Ecclesiastici trigesimo nono : Florete, flores, quasi lilium et date odorem et frondete in gratiam et collaudate canticum et benedicite Dominum in operibus suis. Flos lilii valet contra adustiones, et castitas contra concupiscentiae ardorem. Solent remedium quaerere qui fuerunt laesi ab igne, accedendo ad ignem, ut quem gravior intulerat, lenior temperet ignis ardorem; quia remedium singulare est tentationis carnalis ignire et eiicere cor suum in meditationibus et affectionibus castitatis. Date odorem, ut dicatis illud Ecclesiastici vigesimo quarto: Ego quasi vitis fructificavi suavitatem odoris, et flores mei fructus honoris et honestatis. Odorem vitis florentis, ut dicitur , nequeunt sustinere bufones, nec habitum castitatis videre carnales; et additur: honestatis; est autem honestas honoris status, quod pertinet ad proemium Virginum, eo quod Virgines habebunt aureolam in capite, proferent canticum nouum ore , sequentur Agnum , quocumque ierit, utroque pede, quia, per appropriationem loquendo, non habuerunt serta lasciviae in capitibus, non cantilenas turpitudinis ore dixerunt, non choreas pedibus duxerunt; et ideo dicitur: Florete et frondete i n gratiam, quantum ad serta, quae sunt de frondibus et floribus; et collaudate ca nticu m, quantum ad secundum; et be nedi cite Dominum in operibus suis, quantum ad tatium. Sic enim benedicit Dominum qui opere sequitur eum. Sed utinam consideret flos tener et delicatus, quod attactu saepe efficitur marcidus, quia virginitas saepe corrumpitur, dum tactus illicitos sequitur ! Iob decimo quinto: Laedetur quasi vinea inprimo fl ore botrus eius, et quasi oliva proiiciens florem s uum .

Tertio debemus florere per iustiti am ; unde Canticorum secundo: ''Ego flos campi et lilium con vallium.

Flos campi omnibus accessibilis iustitia est, quae est omnibus communis, ut possint pauperes acced er e ad superiores. Non sunt flores campi quidam pontifices et praelati, sed verius pompifices et Pilati, tot habentes satellites circa se cum fustibus et gladiis, ut non videantur flores campi, sed horti diligentissime custoditi. Aliquod grande flagitium perpetrasse putandi sunt qui ita diligenter custoditi sunt, sicut refert Historia gentium , Platonem Dionysio tyranno Siciliae dixisse: " Quantum flagitium commisisti, quia cum tanta diligentia custodiris "? Et isti non sunt flores campi, non horti. Sed nunquid isti sunt lilia convallium? ''Non; sed vepres montium ad pauperes impugnandos. Sed utinam quotquot pauperes impugnant recolant illud Auli Gellii, Noctium Atticarum, quod Alexander Magnus ultimum littus Oceani devicerat et venerat expugnare insulam Fragmariae . Qui miserunt ei litteram in haec verba: Divitias non habemus, quarum cupiditate nos debeas expugnare; esca nobis est pro divitiis, pro cultibus et auro vilis et rara et prope nulla vestis; antra nonis duplicem usum praestant: tegumentum in vita, sepulturam in morte. Quem locum habet vindicta, ubi nulla fuit iniuria? His motus Alexander nullam ratus victoriam, si eorum turbaret quietem, eos in pace dimisit. Et utinam ita facerent qui pauperes opprimunt!

Quarto debemus florere per patientiam; unde Canticorum sexto : Descendi i n hortum nucum (alia littera habet meum ), ut viderem poma convallium et inspicerem, si floruisset vinea, et germinassent mala p unica Tu te hortum nucum exhibes, si fuerit tibi mundus amarus, corpus aridum, mens devota; nam in nuce cortex amarior, testa durior, nucleus sapidior; pomoconvalli um sunt exercitia humilitatis, sine quibus non potest esse patientia Sequitur: si floruisset vinea. Flos magis confricatus magis redolet, quia patientia in tribulatione viget; floruisset, de praeterito, non floret de praesenti. Si germinassent mala punica, scilicet qui assumunt fervorem martyrii. Et non dicit germinarent, quia quaedam sunt patientiae initia, in quibus non est virtus perfecte radicata; sed debet esse homo plantatus in patientia, quia in Psalmo: ''Plantati in domo Domini in atriis domus Dei nostri florebunt.

In atriis domus Domini ''sumus in via, sed in sanctis sanctorum erimus in patria.

Legitur de quodam philosopho, cui cum irrogarentur convicia, dixit: " Didicisti maledicere, et ego, teste conscientia, didici maledicta contemnere "; unde, quando homini irrogantur convicia, non potest contra omnes reclamare. Unde verbum iniuriosum, si ex levitate dicatur, contemnendum est; si ex furia procedit, tunc est miseratione dignum; si ex iniuria , tunc est dimittendum; et sic nunquam est irascendum

Et sic patet, quod debemus florere in bonis floribus; sed sunt alii quatuor mali flores, in quibus non est florendum; et de his dicetur in collatione.

Collatio .

Refloruit caro mea.

(Prothema). Dictum est, quod discipuli cognov erunt Dominum in fractione panis. Verum, quod si panis iste frangeretur, Dominus cognosceretur; sed non sufficit frangere panem, nisi etiam comedatur, et quod retineatur in corpore per frequentem operationem et digeratur per contritionem Et ideo in multiplici periculo sunt qui verbum Dei proponunt Sunt enim quandoque in periculo propter illos qui male interpretantur Scripturam, vel qui male intelligunt, vel qui non audiunt, sicut dicitur. Et ideo, sicut citharoedus non potest plectro chordas ita ordinare, quod nullius audituro offendat, sic nec ille qui debet verbum proponere, potest loqui quod omnibus placeat; et infelix ille qui praedicat ad voluntatem hominum Et ideo in principio rogemus Dominum, ut det mihi gratiam etc

Refloruit caro mea. Dictum est, quod verba ista, secundum quod exponuntur allegorice de Christo, duo continent: quia in istis verbis manifestat nobis Christus humanitatis assumtae poenalitatem et suae resurrectionis i ucundit atem; et ostensum est, quomodo primum notatur in carne , secundum in flore . Dictum est etiam, quod in carne sunt quatuor conditiones, quae evacuatae sunt per quatuor proprietates, quae sunt in flore; per quem Christi resurrectio significatur, quia sunt quatuor proprietates floris privilegiati, quibus caro Christi refloruit in resurrectione. Dictum est etiam, qualiter nos florere debeamus, ut conformemur resurrectioni Christi.

Sed sunt quaedam impedimenta, quae impediunt, ne floreamus; unde videndum est, quomodo debemus in his florere; nos enim debemus florere, quia debemus esse filii Hebraeorum, id est transeuntes, ut futura sint nobis quodam modo praeterita. Primo autem debemus florere in sapientia per speciositatem claritatis ; secundo, in continentia perspeciositatem subtilitatis; tertio, in iustitia per dotem agilitatis; quarto, in patientia, ut obtineamus impassibilitatem, ut possimus dicere: Refloruit caro mea. Primo igitur florere debemus per sapientiam, ut obtineamus luminositatem claritatis. Clara enim est et quae nunquam marcescit sapientia ; et ipse qui est vera sapientia, est candor luci s aeternae et spe culum sine macula; Sapientiae septimo: Specio sior est sole et super omnem dispositionem stellarum luci comparata invenitur prior; et in ipsa sapientia nos habemus claritatem; Canticorum septimo : Veni, dilecte mi, egrediamur i n agrum, commoremur in villis, mane surgamus ad vineas, videamus, si flores fructus parturiunt, si floruerunt mala punica. In quibus verbis ostenditur processus animae ascendentis ad sapientiam. Scholaris enim, illuminatus per sapientiam, orat devote, ut Spiritus sanctus, descendens in animam eius, inflammet eam ad dilectionem, et ut videat in omnibus exterioribus vanitatem; unde dicit: dilecte mi, veni. Inflammata vero anima in se consistere non potest, et transcensis omnibus, per excessum mentis fertur in contemplationem sui Creatoris; unde dicit: egrediamur in agrum; egressus enim est excessus mentis; ager vero latitudo divinae incomprehensibilitatis Sed quoniam reverberatus oculus non potest ibi figi , licet sit ibi per momentum, et hoc propter excellentiam obiecti; ideo recipit se in quibusdam creaturarum proprietatibus, ut in consideratione potentiae, sapientiae et bonitatis effusae in creaturis; unde dicit: commoremur in villi s quia sicut villae ad civitatem ducunt sic et cognitio creaturarum ducit in cognitionem ipsius Creatoris. Sed tunc habet anima ariditatem; sed diutius vegetata novo lumine perfunditur, gratia sursum agitur et inexpertas dulcedines experitur; unde dicit: mane surgamus ad vineas; mane, ecce, novi luminis infusio; surg amus, ecce, sursumactio; et dicitur in plurali: surgamus, quia per se non potest, sed Deo adiuvante Et tunc anima sic illuminata videt, si floreat vine a id est, respicit primum obiectum, scilicet conscientiam suam, et in conscientia respicit, si habet bonam intentionem in conscientia; unde dicit: si floruerunt vineae. Deinde videt, si potest facere fructum de illis quae didicit; unde dicit: videam us, si flores fructus parturierunt; sed de aliquibus potest dici quod dicit Propheta : Ante mess em t otus effloruit; quia doctrina viri per patientiam probatur; unde dicit: si floruerunt mala punica, id est, si in debito ordine conserventur opera. Floruit vine a per honestatem; flores fructus part uriu nt , per pietatem; et talis non quaerit dissensiones.

Sed timendum est, ne quidam sint sicut flos pictus, qui impedit, ne floreamus; et iste flos pictus est flos hypocrisis; quia Spiritus sanctus disciplinae effugiet fictum ; unde dicitur tertii Regum septimo : Fecit Salomon in domo Domini quasi lilii flores. Isti enim hypocritae positi sunt in Ecclesia Dei, quia foris boni apparent, sed quae in occulto faciunt turpe est dicere; quasi est adverbium similitudinis, quia ille qui pingit, non ponit picturam nisi exterius; sic est et de ipsis; ipsi enim non nisi foris picti sunt et isti sunt, qui demoliuntur vineas; unde Canticorum secundo: Capite nobis vulpes parvulas, quae dem oliuntur vineas .

Vulpes parvul os , id est hypocritas, quia, sicut dicit poeta ,

" Occultamque gerunt sub pectore vulpem ".

Et isti sunt, qui ponunt maculam in ecclesiis quia ipsi, quandocumque vident unum, qui est magnus in artibus vel in alia scientia, statim invident; et hoc, quia ipsi sunt parvuli, quia, sicut dicit Iob , parvulum occidit invidia, et ideo quandoque consortia scholarium turbantur. Isti demoliuntur vineas, quia non possunt habere celebritatem vel famositatem nominis sui nisi per detrimentum nominis et per denigrationem famae aliorum; et ideo vineae, id est studia, pereunt in multis locis, et in villa Parisiensi satis est turbatum studium per vulpeculas istas; unde dicitur in Nahum: Infirmatus est Basan et Carmelus, et flos Libani elanguit.

Car melus interpretatur scientia circumcisionis et significat bonos scholares; infirmatus est, quia multi, qui non possunt quieti esse in studio, remanent domo et loco studii sequuntur aves et canes; et isti male circ umcisi sunt; flos Libani e st ipsa scientia, quia fractas studii est in... . Iste flos pictus non potest pati, quod tangatur; unde in Iob : Nunquid virere potest scirpus absque humore? Aut crescere carectum sine aqua? et sequitur : nec carpatur manu, ante omnes herbas arescit, quando scilicet videt, quod non potest ulterius ascendere.

Secundo debemus florere per contine ntiam, ut habeamus puritatem subtilitatis; Isaiae trigesimo quinto : Lactabitur deserta et invia, et exsultabit solitudo et florebit quasi lilium. Germinans germinabit et exsultabit laetabunda.

Anima deserta, inculta et aspera, quia deserit ornamenta saecularia et non vult placere mundo; et invia, mundo; exsult abit solitudo , quia sibi soli et Deo vacare vult; et florebit qua si lilium; haec laetabitur et exsultabit, indicibili laetitia, intus et extra , quia ille qui est expertus, non potest dulcedinem illam ore proferre, et inexpertus non potest eam intelligere; simili modo Qui mellis dulcedinem vellet alii designare, non posset c; nisi indicando aliquid narrare, nec ille posset scire, quid esset, donec gustaret. Sic est et hic; qui non est expertus nescit, quid est, sed qui est expertus, ille non potest nisi subticere. Ger minans in germine latet virtus seminis, et haec significat virtutem castitatis in anima.

Sed sunt flores foetidi, qui impediunt, ne floreamus per florem continentiae, de quibus in Ioele: Computruerunt iumenta in stercore suo; e t in libro Sapientiae dicunt illi: Vino pretioso et unguentis nos impleamus, et non praetereat nos flos temporis. Coronemus nos rosis, antequam marcescant; nullum pratum sit, quod non pertranseat luxuria nostra. Nemo nostrum exsors sit luxuriae nostrae; ubique relinquamus signa laetitiae.

Vino et unguentis pretiosis, quantum ad gulam; nullum pratum sit, quod non pertranseat luxuria nostra, quia duplex est hic medium inter utrumque, et ideo duo brevia in medio, quia delectationis voluptas brevis est, quia in domibus scholarium varia fercula et vina sunt, ita ut non clerici, sed emptores virorum iudicentur; et ideo dicit: vino et unguentis; et isti fumi, qui de diversis et delicatis cibariis et forti vino ascendunt, ostendunt homines amentes; unde, sicut videmus, quod, quando homines efficiuntur amentes, perfunduntur aqua frigida, sic et isti qui ita delicate nutriuntur, nisi perfunderentur vino forti et sapido, non redirent ad sensum, quia ita torquentur intestina eorum ex istis cibariis; impleamus, quia venter... , sed varietas fastidium in sensu tollit. Non nos pertranseat flos temporis, breve enim est quod delectat, et voluptas est brevis, sicut satis patet in illo qui volebat habere collum gruis , ut diu haberet delectationem cibi et potus; Isaiae vigesimo octavo : Vae! coronae superbiae, ebriis Ephraim et flori decidenti, gloriae exsultationis eius, qui erant in vertice vallis pinguissimae errantes a vino; quia dicit . . . . Pompeius, quod edacitas abstulit lumen oculorum Dionysio; sic et isti per varietatem ciborum sensus suos debilitant; unde dicit Fortunatianus : Edacitas cibos terit et oculos vorat.

Tertio debemus florere per iustitia m, ut habeamus levitatem agilitatis , quia iustitia est virtus, quae omnes circuit; Isaiae decimo septimo : In die plantationis tuae labrusca, et mane semen tuum florebit, id est sarmentum inutile, crescens in labiis viarum; et ista sunt materia ignis; ablata est messis in die hereditatis et dolebit graviter; et in hoc significatur, quod per iustitiam debemus florere: quia has labruscas peccator plantavit, et peccatum est materia et pabulum ignis aeterni. Et mane, id est in initio conversionis et gratiae, semen tuum florebit, et de se sumendo vindictam, multiplicabitur in bono opere , dolet graviter in contritione ex intuitu hereditatis amissae, et sic oblata e st messis in die hereditatis et dolebit graviter.

Sed flores sculpti impediunt iustitiam. Differe ntia enim est inter florem sculptum et pictum; quia flos pictus est planus, sed flos sculptus habet aliquas partes prominentes et significat superbiam; unde in Ezechiele: Floruit virga, germinavit superbia, iniquitas surrexit in virga im pietatis .

Gemi nauit virga , per superbiam, germen, id est generamen, id est principium aliorum vitiorum, quod est superbia; si enim praecideretur fons, rivuli non emanarent; sic et si fons vitiorum, id est superbia, praecideretur, alia vitia non emanarent Unde sicut ponuntur stercora circa radicem, ne arbor pereat, et ligna apponuntur igni, ne deficiat ignis; sic etiam, quando materia praebetur superbiae, non cessat, sed potius nutritur et crescit; quia isti superbi induunt sibi bestialem feritatem ; quia ex pertinacia, quae est annexa superbiae, superbiam quaerunt. Unde dicebat ille in Daniele : EgoNabuchodonosor quietus eram in domo mea et florens in palati o meo. Nonne haec est Babylon magna, quam ego aedificavi in domum regni etc. Et statim audivit sententiam Domini: Ab hominibus eiicient te, et cum bestiis et feris erit habitatio tua. Sic est de multis hodie; quia superbi non sunt homines, sed bestiae. Et iste est flos iniustitias . Imperator Traianus dixit, qui erat mitissimus praeter Titum paganum, quod irruerunt in eum milites sui: Insanum dixerim hominem, qui, cum habeat oculos lippientes, malit eos effodere quam curare.

In hoc enim ostenditur, quomodo praelati debent se habere erga subditos; quia videmus, quod isti citharoedae chordas suas ita protendunt, quod nec nimis sunt extensae nec nimis remissae. Quanto magis praelati hoc debent facere, ut non sint nimis austeri nec nimis remissi ; et tamen securius est, esse aliquantulum remissum quam nimis austerum , ne chorda rumpatur; unde isti qui violenter per omnia volunt procedere, hoc non attendunt; unde, sicut videmus, quod, si ramus arboris nimium deflectatur in terram manu tenentis, quam cito deseritur, iterum redit; sic est et de istis.

Quarto debemus florere per patientiam, ut habeamus sanctitatem impossibilitatis, de qua potest dici illud Psalmi : Super ipsum autem efflorebit sanctificatio mea.

Sed sunt quidam flores aridi; quia patientia impeditur per avaritiam, quia avari non compatiuntur. Unde Iacobi primo: Glorietur frater Immitis in exaltatione sua, dives autem in humilitate sua; et sequitur: ''Exortus est sol cum ardore et arefecit foenum, et flos eius decidit; et decor vultus eius deperiit; ita et dives in itineribus suis marcescet.

Frater humilis, id est pauper, glorietur, quia, si ego essem in saeculo, et Christus esset in carne, et ego haberem, unde possem ei necessaria ministrare, mallem omnia dimittere et sequi eum, quam esse in saeculo et ministrare sibi necessaria; et hoc est quod dicit Augustinus in libro de Bono coniugali: " Bene fecerunt qui Christo Domino circa necessaria providerunt, sed melius fecerunt qui omnia dimiserunt, ut Christum expeditius sequerentur ". Eleemosyna de propriis melior est quam de fortuitis; quia cupiditas hominum valorem rebus imposuit vel opinio; quia, si opinio hominum vellet, stannum valeret sicut aurum vel argentum. Et quia isti flores sic impediuntur, ideo concludit Aggaeus : Vinea et ficus et malogranatum et lignum olivae non floruit, ''quantum ad haec quatuor.

Et sic patet, quod debemus florere, et quae impediunt ne floreamus.

Schema praecedentis sermonis .

Item, sermo fratris Bonaventurae in Conventu Tolosae.

Refloruit caro mea, Psalmus .

In hoc verbo Psalmista in persona Christi resurgentis duo facit: aperit enim primo poenalitatem assumtae conditionis sub ratione carnis fragilitatem habentis; secundo, iucunditatem gloriosae resurrectionis sub ratione floris venustatem continentis.

I. Circa primum nota, quod caro ex primae corruptionis origine, iuxta quod experimur et ex Scriptura colligimus, habet opacitatem, foeditatem, gravitatem, infirmitatem; e contrario flos habet ex parte formae speciositatem, ex parte materiae puritatem , ex parte ponderis levitatem, ex parte originis suavitatem. Speciositas autem floris indicat in carne Christi resurgente dotem claritatis contra opacitatem; puritas, dotem subtilitatis contra impuritatem ; levitas, dotem agilitatis contra gravitatem; suavitas autem sanitatis, quae ex virtute floris oritur, dolem impassibilitatis contra infirmitatem.

II. Floruit igitur caro resurgentis: sicut rosa per formositatem claritatis; Ecclesiastici quinquagesimo : Quasi flos rosarum in diebus vernis.

Sicut lilium per sinceritatem subtilitatis; Isaiae trigesimo quinto; Exsultabit solitudo et florebit quasi litium germinans germinabit etc.

Sicut amygdalus per simplicitatem agilitatis; Ecclesiastae duodecimo: Florebit amygdalus etc.

Sicut palma per virtutem impassibilitatis; Psalmus : Iustus ut palma florebit.

Dolem claritatis in Christo resurgente praedicavit Marcus, dicens capite decimo sexto , visum fuisse iuvenem in dextris sepulcri, coopertum stola candida.

Dotem subtilitatis praedicavit Ioannes, capite vigesimo dicens, eum ingressum ad discipulos ianuis clausis.

Dotem agilitatis Lucas, capite vigesimo quarto dicens, eum evanuisse ex oculis discipulorum in Emmaus.

Dotem impassibilitatis Matthaeus , capite ultimo dicens, datam ei omnem potestatem in caelo et in terra.

Spiri tualiter autem exemplo eius debemus obtinere: speciositatem claritatis florendo per sapientiam ; Canticorum secundo : Flores apparuerunt i n terra nostra.

Puritatem subtilitatis florendo per temperantiam; Canticorum primo: Lectulus noster floridus.

Levitatem agilitatis florendo per iustitiam; Canticorum secundo : Ego flos campi etc.

Sanit ate m sive impassibilitatem florendo per patientiam; Psalmus: Plantati in domo Domini, i n atriis domus Dei nostri florebunt.