Acta Pii PP. X.

Ex iis illud iure eminet quod primo loco attigistis ; oportere, sci- licet, religionis et Ecclesiae rationes, quae profecto sunt humanis maiores, esse ac perstare a partium studiis et ab eventuum varietate prorsus alie- nas ; et nefas catholicis ab excitata rerum novarum cupidine gradum facere ad avitam fidem exuendam. Nec enim, praeter Christum, aliud nomen est sub coelo datum hominibus in quo oporteat nos salvos fieri (Act. IV, 12). Abhorreret praeterea a perspicua ingenii morumque sua- vitate Lusitanorum, insigni iniuria ac animo beneficiorum prorsus im- memori, maternum Ecclesiae illius amplexum respuere quae eos, pene editos in lucem, gremio excepit, et, Christo regeneratos, iis sedulo fovit et auxit bonis, ex quibus tanta humanitatis vis in eorum gentem influxit, tanta manavit ad extremas usque Orientis oras eorum gloria nominis, quantam domesticarum testatur memoria rerum.

Plane vero cohaerent sententiae Nostrae quae, orationis decursu, fusiori calamo prosequuti estis doctrinae capita de obedientia iis prae- standa qui praesunt, renuenda iniustis legibus. Haec quippe praecepta sunt Evangelii, maiora equidem quam ut hominum voluntate aboleri aut infirmari umquam possint : haec perpetua Ecclesiae disciplina, quo- cumque tandem regiminis genere civitate tenerentur.

Neque illud minus scite ac provide dictum, quod ultimo loco mo- nuistis : in tanta nempe rerum inclinatione, esse gregibus vestris quam quae maxime necessariam tum arctissimam animorum coniunctionem, tum Ecclesiae Praesulum auctoritati parem officio verecundiam. Altera enim alterius poscit opem et coniurant amice tum ad augendas catho- licas vires, tum ad eas ita instruendas, ut catholicorum multitudo ad certamen prodeat ut castrorum acies ordinata. - Caeterum, alia non sup- petit via qua fideles vestri valeant sese ab ingravescentibus quotidie difficultatibus expedire, ac minus infensa Ecclesiae parare tempora.

Haec, Venerabiles Fratres, potiora rerum momenta quae vestra exornavit epistola: plena quidem consilii ac providentiae epistola, et haud obscurum monumentum vestrae cum in religionem, tum in com- munem patriam caritatis. Confidimus, divinae gratiae auxilio, non exi- guum vos ex navitate vestra fructum capturos. Interim pergite, horta- mur, pari discrimini contentione fungi delato vobis munere sanctissimo gravissimoque; et absit quod, ingruente procella, animos despondeatis. Fi- delis, probe nostis, est Deus, qui non patietur vos tentari supra id quod potestis; sed faciet etiam cum tentatione proventum (1. Cor. x, 13). Hoc vero velimus in omnium vestrum animos alte descendat, quod expe- riendo optime novimus: etsi inimica vis quae nulla ferme in Europae parte Ecclesiam iamdiu sinit quiescere, in omne asperitatis genus, etiam