232 Super pactis de restituenda metallica pecunia

(nostrae aetatis inventum) eiusdem esse valoris ac moneta aurea vel argentea: cum tamen eius valor non possit esse nisi repraesentativus monetae realis, subintrat liberum homi- num commercium, quod pro rerum adiunctis multo minoris aestimare eam cogitur, quam realis moneta aurea aut argentea vel etiam aenea, non obstante dicta civili lege, quae per hoc non censetur laesa. 1

V. Ut tamen pacta, de quibus agimus, abrogata per civi- lem legem dici possint, necessarium esse, ut sub verbis legis ostendantur comprehensa: neque enim sufficit ut lex univer- sim cogat chartaceam monetam recipere, si non expresse pactis quoque deroget.

VI. Immo neque sufficere si genericis verbis lex pacta abroget, quando pacta indole sua ita sunt inita, ut verba generica abrogationis fugiant ; pacta enim possident, quousque non demonstrentur sub lege comprehensa.

VII. In themate autem consideratis verbis legis, quae gene- rica sunt; considerato pacto, quod totum consistebat in resti- tuenda pecunia in eadem prorsus specie, exclusa quavis alia monetae specie, nominatim chartacea si introduceretur, etiamsi per legem cogeretur, hoc pactum visum non esse sub dicta lege comprehensum.2 Species enim monetae in pactum venerat, sicut obiectum quodvis specie determinatum.

1 Hoc videmus aetate nostra per modum regulae facto ipso statutum per discrimen, quod statim inducitur, inter monetam repraesentativam et realem: valor enim primae, qui dicitur nominalis, pendet ab hominum, qui commercia agunt, aestimatione, ita ut modo maiorem, modo minorem aestimationem habeat iuxta rerum publicarum et privatarum adiuncta. Hinc est, ut qui commercia agunt, praesertim inter varias nationes, ut determinent stabilem rerum valorem in suis contractibus pactum adiiciunt, quod fere semper subintelligitur, de solvendo in pecunia aurea, utpote quae firmum valorem habet, quin tamen intersit, an fiat solutio in specifica aurea moneta, an vero in moneta repraesentativa tanto aucta, quanto ad emendam auream monetam iuxta vigentem aestimationem requiratur.

2 Vide Appendicem IV quae sequitur.