Sermo I.

Ego sum pastor bonus, bonus pastor animam suam dat pro ovibus suis, Ioannis decimo .

Dominus noster Iesus Christus, pastor triumphantis et militantis Ecclesiae, ad modum cuiuslibet boni pastoris, amissa ove humana collocans angelicum gregem in deserto divinae oblectabilitatis, induit vestimentum humanae carnis et tamdiu perditam ovem visibiliter quaesivit, quousque inter hiatum daemonum invenit. Ut eam a morsibus eorum liberaret, proprium corpus morti exposuit, ut sic

i nventam et liberatam ad ovile caelestis patriae reduceret et una cum grege angelico in quiete gloriae collocaret Sed quia ad bonum pastorem pertinet erga suum gregem primo habere solli citudi nem vigilantiae in custodiendo deinde affectum benevolentiae in fovendo vel nutriendo, postea discretionem prudentiae pro ovibus propriis sumtibus expendendo; ideo in verbo proposito ostenditur nobis bonus pastor, Christus imitabilis et commendabilis a tribus praedictis conditionibus. Primo namque commendatur a sollicitudine vigilantiae in exsecutione pastoralis officii; secundo, a latitudine benevolentiae in expositione corporis proprii; tertio, a discretione prudentiae in liberatione sui gregis, non alieni.

Primo commendatur bonus pastor Christus a sollicitudine vigilantiae in exsecutione pastoralis officii, cum dicit: Pastor bonus. Bonitas enim pastoris ostenditur, cum sollicite vigilat et custodit gregem suum. Secundo commendatur a latitudine benevolentiae in expositione corporis proprii, cum subdit: animam suam dat. Maius enim signum dilectionis et benevolentiae non potest pastor erga suum gregem ostendere, quam ut pro eius defensione et liberatione proprium corpus morti exponat Tertio commendatur a discretione prudentiae indefensione et liberatione sui gregis, non alieni, cum subinfert: pro ovibus suis , per conformitatem imitationis; non alieni, per infidelitatem erroris.

I. Dicit ergo: Bonus pastor, ubi commendatur a diligenti exsecutione pastoralis officii. Ille enim pastor diligenter suum officium exercet secundum quod evidentia facti manifestat, qui sua animalia primo erudit et domesticat exteriori verbo; secundo pascit et sustentat corporali subsidio; tertio cust odit et defensat virili praesidio. Per hunc modum bonus pastor Ecclesiae, Christus, humanum gregem erudit documento salutaris eruditionis vel praedicationis; secundo pascit subsidio sacramentalis refectionis; tertio defendit praesidio virilis protectionis. Per primum antem illuminatur quantum ad intellectivam , per secundum dulcoratur et quietatur quantum ad affectivam, per tertium roboratur quantum ad effectivam.

Primo pastor Christus erudit utili documento salutaris praedicationis illuminando intellectivam. Et de hoc dicitur Ecclesiastici decimo octavo : Qui misericordiam habet docet et erudit quasi pastor gregem suum. Quia Domini nostri (esu Christi doctrina debet esse tota ad benignitatem misericordiae et caritatem benevolentiae, ideo est facilis ad intelligendum, brevis et utilis ad faciendum Unde Dominus noster Iesus Christus propter nimiam dulcedinem suae misericordiae et caritatem benevolentiae, quam habet erga suum gregem, docet eum verbo doctrinae et erudit exemplo vitae; et hoc, quia docere solo verbo est vanum, erudire solo exemplo est parum, sed utroque modo est perfectum .

Doctrina enim huius pastoris debet imprimi cordibus praelatorum, sicut forma sigilli imprimitur cerae, ut possint eam verbo et exemplo describere in cordibus subditorum; unde de bonis praelatis dicitur Ieremiae tertio : Dabo vobis pastores iuxta cor meum, et pascent vos scientia et doctrina. Tunc praelati praesunt secundum divinae voluntatis beneplacitum, quando pascunt gregem suum scientia quantum ad verbum, doctrina quantum ad exemplum, eo quod plus movent operum exempla quam verba; unde Gregorius in Pastorali: " Sit rector operatione praecipuus, ut vitae viam subditis vivendo denuntiet, et grex, qui pastoris vocem moresque sequitur, per exempla melius quam per verba gradiatur ".

Secundo pastor Christus pascit nos oblectabat subsidio sapientialis refectionis dulcorando affectivam. Unde licet Christus in quantum Verbum increat um, supportans universa, pascat supermentaliter sublimando ad sapientiam; in quantum Verbum inspiratum, sustentans intellectualia, pascat spiritualiter informando ad iustitiam; tamen in quantum Verbum incarnatum , restaurans humana, pascit sacramentaliter reficiendo per gratiam.

Et iste triplex pastus est necessarius homini ad hoc, ut perfecte pascatur. Nam in homine est spiritus, motus et sensus. Ad hoc autem, ut homo perfecte reficiatur spiritualiter, necesse est, eum habere spiritum vitae in reformatione gratiae, motum in exercitatione iustitiae et sensum in contemplatione sapientiae. Et de hoc pastu sacramentali dicitur Eliae in figura tertii Regum decimo septimo : Corvis praecepi, ut pascant te; sequitur: Corvi deferebant ei panem et carnes mane, similiter panem et carnes vesperi.

Corvi dicuntur sacerdotes, qui ad modum corvi debent nigrescere per paenitentiam, spernere delectationem momentaneam et crocitare cras, cras, annuntiando futuram gloriam. Istis vero praecepit Deus, ut pascant Eliam, id est quemlibet hominem christianum , deferendo ei panem et carnes, id est carnem Christi sub specie panis, non excoctam igne materiali, sed sola (?) cruce passionis et coctam igne dilectionis. Dicuntur autem mane deferre panem et carnes corvi Eliae, eo quod mane sacerdotes debent carnem Christi ieiuno populo sub specie panis ministrare, similiter et vesperi, reducendo ad memoriam, quod sub specie panis carnem suam post coenam Christus Apostolis dedit.

Tertio Christus defendit nos insuperabili praesidiovirilis pr otecti onis roborando effectivam. Unde dicitur Ezechielis trigesimo quarto : Sicut visitat vastor gregem suum in die, quando fuerit in medio ovium suarum dissipatarum; sic visitabo oves meas et liberabo eas de omnibus locis, in quibus dispersas fuerant.

Dominus noster Iesus Christus ad modum pastoris boni voluit visibiliter visitare suas oves dispersas per devia quaeque vitiorum, ut a morsibus daemonum sanguine testamenti aeterni liberatas, earum vulnera oleo pietatis et misericordiae alligans et sanans, ad ovile unitatis fidei congregaret, et etiam, ut earum debilitatem multiplici virtute corroboraret et consolidaret .

II. Secundo commendatur Christus a latitudi ne benevolentiae in expositione corporis proprii, cum subdit: animam suam dat. Propter nimiam caritatem benevolentiae, quam habuit Christus erga suum gregem, posuit animam suam, id est vitam corporalem , primo, in pretium humanae redemptionis ad liberandum captivos; secundo, in argumentum praecipuae dilectionis ad inflammandum tepidos; tertio, in exemplum virtuosae imitationis ad animandum timidos.

Primo posuit animam suam in pretium humanae redemptionis ad liberandum captivos. Et hoc dicitur Isaiae quinquagesimo tertio : Si posuerit pro peccato animam suam, videbit semen longaevum, et voluntas Domini in manu eius dirigetur; sequitur: Pro eo quod tradidit in mortem animam suam et cum sceleratis reputatus est, et ipse peccata multorum tulit. Divina Sapientia, Christus, habens duplicem thesaurum, id est supercaelestem et subcaelestem, quasi facto scrutinio in utroque, sumsit quod erat utrobique nobilius et pretiosius: de supercaelesti excellentiam Deitatis, de subcaelesti innocentiam humanitatis. Hos ergo duos thesauros in unitate personae compactos et in statera crucis appensos, pro redemptione humani generis expendit, cum non ex obligatione, sed ex dignatione mortem pro salute humani generis cum desiderio suscepit, et sic, soluto debito primae praevaricationis, quando cum sceleratis reputatus est, peccata multorum tulit, et satisfacio rigore divinae iustitiae, voluntas Dei in manu, id est opere eius, completa est. Et propter hoc ipse Dominus dicebat Matthaei vigesimo : Filius hominis non venit ministrari, sed ministrare et dare animam suam in redemptionem pro multis.

pro multis dicitur quantum ad efficaciam, licet pro omnibus fuerit datus quantum ad sufficientiam. Unde licet passio Christi sit sufficiens omnibus ad salutem, tamen salutem non efficit nisi in illis quorum fides operatur per dilectionem .

Secundo posuit animam in argumentum praecipuae dilectionis ad inflammandum tepidos; et per hoccognovimus caritatem Dei, quoniam ille animam suam pro nobis posuit . Et hoc dicitur Ioannis decimo quinto: Maiorem hac dilectionem nemo habet, ut animam suam ponat quis pro amicis suis. Filius Dei in signum vehementissimi amoris et ad similitudinem quorundam aquatilium

de quibus dicit Ambrosius , " quod quaedam belluae marinae sunt, quae, quando insidias contra catulos suos praesenserint, viscera sua mox aperiunt natosque suos integros recipiunt et tamdiu eos portant, donec ad securitatem deferant, aut proprio corpore obiecto defendant "

hoc modo Christus in argumentum vehementissimi amoris voluit, aperiri pedes et manus, fenestrari et latus, ut nos reciperet intra viscera suae caritatis et ab hoste maligno tueretur et defenderet. Et propter hoc, carissime, cum insurgit diaboli fraudulentia, ingredere in petram , id est Christum, impendendo (?) meditationes, cogitationes et afectiones, quia nunquam potest diabolus melius vinci quam in memoria passionis Christi. Unde Bernardus : Nullus unquam daemonum stare poterit, videns gladium, in quo devictus fuit. Sic, cum insurgit molestia tentationis, maxime carnis, abscondere in fossa humo, id est in corpore Christi multiplici vulnere confosso, non per corporis praesentiam, sed per meditationem assiduam, et quod deest tibi usurpa de visceribus Christi, quia de vulneribus eius corporis ad modum botri in torculari compressi, non desunt fluenta gratiarum, quibus inflammatus et confortatus faciliter de diaboli fraudulentia, de mundi molestia et de carnis illecebris triumphabis.

Tertio posuit animam suam in exemplum virtuosae imitationis ad animandum timidos Unde primae Ioannis tertio : Ille animam suam pro nobis posuit, et nos debemus pro fratribus animas ponere. Unde Dominus dicit Matthaei decimo: Qui non accipit crucem suam et sequitur me non est me dignus; qui invenit animam suam perdet eam, et qui perdiderit anima nt suam propter me inveniet eam.

Ille accipit crucem suam et sequitur Christum, qui crucis mortificationem iugiter in suo corpore gerit, ut et vita Iesu in ipso per imitationem manifestetur; talis, cum perdiderit animam suam, scilicet crucifigendo cum vitiis et concupiscentiis in praesenti, inveniet eam, per deiformis gloriae acquisitionem in futuro, quia qui socii sunt tribulati onum eru nt et c onsol ati onum .

III . Tertio commendatur Christus a discretione prudentiae in liberatione gregis proprii, non alieni, cum subinfert: pro ovibus suis, imitantibus eum in vita et moribus Unde Dominus Christus tanquam prudens pastor non posuit animam suam pro ovibus alienis per dissimilitudinem vitae, ut eas liberaret sed pro ovibus suis, quae Christum sequuntur secundum triplicem proprietatem ovis. Nam ovis habet simplicitatem innocentiae in non laedendo, tractabilitatem patientiae in sustinendo et fecunditatem multiplicem in fructificando. Per istum modum istae sunt oves suae, pro quarum liberatione prudens pastor Christus posuit animam suam, quae habent triplicem proprietatem praedictam: primo, simplicitatem inn ocenti ae per rectitudinem purae intentionis; secundo, tractabilitatem patientiae per tolerantiam omnimodae tribulationis; tertio, fecunditatem multiplicem per multiplicationem bonae operationis Primo ergo Christus liberat oves suas, quae habent simplicitatem innocentiae per rectitudinem purae intentionis. Illa enim anima est quasi ovis, quae ad modum ovis innocentis nulla habet arma ad impugnandum, non cornua superbiae, non calces violentiae, non dentes crudelitatis, non ungues rapacitatis, non venenum malignitatis Propter hoc ratione istius proprietatis innocentiae dicebat David de populo suo secundi Regum vigesimo quarto : Isti qui oves sunt, quid fecerunt? quasi dicat: nihil mali commiserunt Et hoc est, quando homo habet puritatem in affectione, veritatem in operatione, ut nulla duplicitas sit interius, nulla falsitas exterius.

Secundo Christus liberat oves suas, quae habent tractabilitatem patientiae per tolerantiam omnimodae tribulationis. Unde Isaiae quinquagesimo tertio : Sicut ovis ad occisionem ducetur; sicut enim ovis, cum ducitur ad macellum, non recalcitrat pede, non mordet dente, non Impetit cornu; sic verus patiens ad exemplum Christi positus in tribulatione, non debet murmurare in corde, non obloqui in ore, nec repugnare in opere, ut impleatur in eo illud Psalmi: Quoniam propter te mortificamur tota die, aestimati sumus sicut oves occisionis.

Tertio Christus liberat oves suas, quae habent fecunditatem multiplicem per multiplicationem bonae operationis. Unde bonus Christianus debet esse fecundus bonis operibus ad modum ovis, dare pastori suo Christo lac mundae affectionis, caseum bonae operationis et lanam honestae conversationis, ut possit dici de eis: Oves fetosae, abundantes in egressibus suis, secundum quod dicitur in Psalmo . Rogemus ergo etc.