ARTICULUS II.

Quid principium significet in divinis ?

Secundo quaeritur, Quid principium significet in divinis?

Cum enim dicitur principium, videtur non significare personam Patris: principium enim non dicit relationem secundum intellectum, nisi ad post et ad unum. Pater autem est duorum principium, et illi respectus non importantur in nomine principii: sed in nomine Patris non importatur nisi principium Filii, et non Spiritus sancti: et sic per hanc circumlocutionem, principium non de principio, non sufficienter exprimitur Pater secundum quod ipse est principium. Similiter cum dicitur Filius principium de principio, filiatio non dicit nisi principium esse de Patre, et non importatur communis spiratio: et sic perfecte non circumloquitur Filium hoc quod dico, principium de principio. Similiter cum dicitur Spiritus sanctus principium de utroque principio, videtur non convenire Spiritui sancto I quia Spiritus sanctus nullius est principium, licet sit de utroque principio.

Adhuc, Cum dicitur, de utroque principio, videtur male dicere: quia hoc signum, utroque, distinguit principium in plura, cum Pater ei Filius non sunt nisi unum principium Spiritus sancti.

Solutio. Dicendum est, quod principium in divinis dicit notionem qua procedit persona a persona, et distinguitur in ordine naturae. Sed dupliciter contingit dicere notionem, scilicet determinate et distincte, et indeterminate et confuse. Determinate, ut Pater et paternitas, Filius et filiatio, Spiritus et spiratio. Confuse autem et indeterminate, sicut principium. Unde cum dicitur, principium non de principio, hoc quod dico, principium, in Patre notionem paternitatis et spirationis activae in communi dicit et confuse: notionem autem innascibilitatis dicit per hoc quod est, non de principio, ex consequenti et indeterminate: sequitur enim, si est non de principio, quod innascibilis sit etiam, secundum quod innascibilem esse universaliter negat esse ab alio per generationem et esse ab alio per spirationem, secundum quod in quaestione de innascibilitate in antehabitis determinatum est. Et cum dicitur, principium de principio, circumloquitur personam Filii: et per hoc quod dicitur, principium, communiter et confuse dicit spirationem activam Spiritus sancti. Per hoc autem quod dicitur, de principio, confuse dicit filiationem. Et ideo nec dicit notiones distinctas, sed duas in communi et confuse. Et eodem modo est cum dicitur, principium de utroque principio, principium tunc dicit in communi et confuse et processionem passivam in hoc quod dicitur, de utroque principio, et relationem ad creaturas per hoc quod dicitur principium.

Et per hoc patet solutio ad totum, nisi ad id quod objicitur de hac dictione, utroque, quae est signum distributivum, et distribuit hunc terminum, principium.

Et ad hoc dicendum, quod cum dicitur, Spiritus sanctum est principium de utroque principio, hoc quod dico, utroque, substantive tenetur: et hoc quod dico, principio, adjective: et sic significatum distributivum distribuit pro suppositis contentis in seipso, et non distribuit formam importatam per principium: et est sensus, est de utroque qui sunt unum principium.

Et sic non procedit objectio.