Sermo I .

Spiritus Domini ornavit caelos, Iob vigesimo sexto .

Prothema. Non enim vos estis, qui loquimini, sed Spiritus Patris vestri, qui loquitur in vobis.

Verba secundo loco proposita trahuntur de Evangelio Matthaei decimo et sunt verba Domini Salvatoris ostendentis humanae parvitatis insufficientiam, ne de nostris viribus praesumamus; insinuantis etiam divinae largitatis influentiam, ut de suis muneribus confidamus. Divinorum quidem verborum collatio nequaquam est a viribus humanis, quin potius a muneribus est divinis. Et idcirco humanae parvitatis indigentia sive insufficientia tangitur, cum praemittitur: Non enim vos estis, qui loquimini: sed divinae largitatis influentia notatur, cum subiungitur: sed Spiritus Patris vestri, qui loquitur in vobis. Ne ergo, carissimi, simus de illorum numero, qui dixerunt: Unguam nostram magnificabimus, labia

nostra a nobis sunt ; deprecemur unanimiter Dominum, omnium bonorum largitorem, ut ipse sua gratia et pietate auferat a nobis humanae parvitatis insufficientiam, et intelligentibus, secundum Apostolum , primae ad Corinthios duodecimo: Nemo potest dicere: Dominus Iesus, nisi in Spiritu sancto, conferat divinae largitatis influentiam, qua mediante dicere possimus pariter et audire quae sunt ad landem et gloriam Omnipotentis et consolationem et gratiam cuiuslibet audientis. Amen.

Spiritus Domini etc.

Summus artifex, Spiritus sanctus, volens in apostolicis vasis caeleste marina et divinum aroma nominis Christi recondere, prius eos in die Pentecostes caelestibus refulgentiis pulcriformiter adornavit. Hoc autem beneficium sibi praestitum mater Ecclesia recolit hodierna die refulgentius inter cetera in verbo proposito, cum dicit: Spiritus Domini ornavit caelos. In quo quidem verbo describitur hodiernum beneficium quantum ad triplicem ordinatam comparationem: primo, quantum ad principium effectivum in personali nominatione ; secundo, quantum ad subiectum receptivum in convenienti repraesentatione ; tertio, quantum ad actum intermedium in singulari operatione.

Primo ergo describitur hodiernum beneficium quantum ad principium effectivum in personali nominatione, cum dicit: Spiritus Domini; secundo, quantum ad subiectum receptivum in convenienti repraesentatione, cum subdit: caelos; per caelos namque convenienter designantur sive repraesentantur Apostoli ratione aliquarum proprietatum nobilium. Tertio, quantum ad actum intermedium in singulari operatione, cum subinfert: ornavit; singulariter enim et excellenter fuerunt Apostoli virtutibus et donis caelestibus adornati. .

I. Dicit ergo: Spiritus Domini, ubi describitur hodiernum beneficium quantum ad principium effectivum. Habet autem Spiritus sanctus in se tres proprietates, secundum quas est principium et causa triplicis doni, in quo totum hodiernum beneficium radicaliter et essentialiter consistit. Nam primo est in Spiritu sancto infallibilis veritas: secundo, liberalis cantas: tertio, insuperabilis potestas. Primo, quia in ipso est summa veritas, ideo ab ipso procedit splendor fidelis intelligentiae, illuminantis cognitivam: secundo, quia Spiritus sanctus est summa caritas, ideo ab ipso procedit amor utilis benevolentiae, rectificantis affectivam ; tertio, quia in Spiritu sancto est summa potestas, ideo ab ipso procedit vigor virilis constantiae, roborantis effectivam. Et haec tria sunt necessaria ad salutem omni conditioni, sexui et aetati. Nam nullus adultus est in statu salutis, nisi habeat fidelem intelligentiam in intellectu, caritativam benevolentiam in affectu et finalem constantiam in effectu. Et haec tria, per quae assimilatur homo beatae Trinitati, ab ipso fontalissimo principio in apostolica vasa hodierna die primitus defluxerunt, quae quidem opponuntur tribus malis, quae incurrimus ratione primi peccati, videlicet tenebrositatem ignorantiae, malignitatem invidiae et debilitatem impotentiae.

Primo, quia in Spiritu sancto est infallibilis veritas, ideo operatur claritatem veritatis intelligentiae in intellectu contra tenebrositatem ignorantiae; unde Ioannis decimo sexto : Cum autem venerit ille Spiritus veritatis, docebit vos omnem veritatem. Hodierna namque die summus et fontalissimus doctor, Spiritus sanctus, veniens in Apostolos iuxta promissionem Christi, ita perfecte et excellenter primitivo radio veritatis illustravit, ut eorum intellectus omni imagine et similitudine informatus et luce intelligibili, superna gratia adiutus, purissimo aspectu, sicut possibile est, ad notitiam et speculationem Divinitatis elevaretur. Nonne altissima erat hodierna die intelligentia praedicantium verbis planis, Christum et esse Filium Dei et a mortuis resurrexisse, quod Prophetae praedixerant verbis obscuris et metaphoricis parabolis atque aenigmaticis figuris? Quis enim, quaeso, docuit eos talia dicere ita plane et evidenter? Nunquid ars piscatoria, aut caro aut sanguis ? Non certe: sed Spiritus Patris caelestis, qui loquebatur in eis. Isti ergo certitudini veritatis Spiritus sancti est indubitanter credendum, non fabulis vetularum, non sophismatibus philosophorum nec illusionibus magorum, eo quod iste doctor est adeo peritus et in omni facultate antiquissima experientia approbatus, ut nullus possit contradicere sibi in aliqua doctrina, nec repulsam pati ab aliquo, sive reduci ad metam redargutionis, quia non potest fallere nec falli.

Secundo, quia in Spiritu sancto est liberalissima caritas, ideo operatur latitudinem utilis .benevolentiae in affectu contra malignitatem invidias: unde dicitur ad Romanos quinto : Caritas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum sanctum, qui datus est nobis.

Diffunditur autem caritas in cordibus nostris, quando amor non solum ex superiori superficie, sed ex intimis medullis cordis procedens, dilatat affectum et movet omnes animae vires ad dilectionem omnium electorum. O quam longe lateque per universum mundum diffusa fuit caritas Apostolorum, qui pro salute omnium electorum animas suas morti cum desiderio tradiderunt ! Sed quoniam abundavit iniquitas, refriguit sive tepuit caritas multorum: ideo Apostolus hortatur nos ad fervorem mutuae dilectionis, cum dicit ad Romanos duodecimo: Caritate fraternitatis invicem diligentes, honore invicem praevenientes, sollicitudine non pigri, spiritu ferventes, Domino servientes.

Tertio, quia in Spiritu sancto est. insuperabilis potestas, ideo operatur facultatem vigoris et insuperabilis constantiae in effectu contra debilitatem impotentiae: unde Actuum primo : Accipietis virtutem supervenientis Spiritus sancti in vos, et eritis mihi testes in Ierusalem et in omni Iudaea et Samaria et usque ad ultimum terrae. Dominus noster Iesus Christus, mittens Apostolos pugnaturos contra violentiam tyrannorum et astutiam daemonum, voluit eos primo donis sive armis spiritualibus munire et virtute Spiritus sancti corroborare: et propter hoc dicitur in Psalmo: Spiritu oris eius omnis virtus eorum. Unde Gregorius : " Caeloram virtus de Spiritu sumta est, quia mundi huius potestatibus contraire non praesumerent, nisi eos Spiritus sancti fortitudo solidasset".

II. Secundo describitur illud beneficium quantum ad subiectum receptivum, cum subdit: caelos;

per caelos namque, metaphorice loquendo, ratione convenientiae et similitudinis in effectu Apostoli designantur. Nam primo caeli habent efficacem influentiarum redundantiam: secundo habent spectabilem refulgentiam luminum: tertio, terribilem signorum et tonitrnorum resonantiam. Sic et Apostoli habent hodierna die primo efficacem redundantiam divinorum documentorum in praedicatione; secundo, refulgentiam morum et exemplorum in conversatione: tertio, terribilem resonantiam signorum et prodigiorum in operatione .

Apostoli primo habent efficacem redundantiam bonorum documentorum in praedicatione, et hoc in signum perspicacitatis intelligentiae ; unde in Psalmo : Terra mota est, etenim caeli distillaverunt a facie Dei Sinai. - Hodierna namque die terra, id est terreni et peccatores. mota est, ad poenitentiam, quia caeli, id est Apostoli, distillaverunt, rorem divinorum eloquiorum, et hoc a facie Dei, quia non a se ipsis, sed a Deo habuerunt, a quo omne bonum: et ista expositio elicitur ex Glossa. Similiter alibi dicitur in Psalmo : Caeli enarrant, gloriam Dei, aeternam, sine inceptione et terminatione in incarnatione: magnam, sine diminutione in passione: et suavissimam, sine fastiditione in Spiritus sancti missione.

Secundo habuerunt spectabilem refulgentiam morum et exemplorum in conversatione, et hoc in signum caritatis et benevolentiae; unde Ecclesiastici vigesimo quarto : Ego feci in caelis, ut oriretur lumen indeficiens. Honesta conversatio Apostolorum nomine caelestis luminis refulgentis appellatur, eo quod, sicut lumen caeleste est ab omni faeculentia impermixtum et a terrestreitate separatum, ut per hoc clarius illuminet universum: sic caelestis conversatio Apostolorum erat ab ardore libidinis et foetore carnalitatis sequestrata. Et propter hoc faciliter peccatores et tenebrosos ad amorem, Dei et ad lumen fidei attrahebant, eo quod " plus movet exemplum quam verbum ". Nam ex assuetudine visionis viri sancti, usu locutionis et exemplo operis accipit homo: ut accendatur ad amorem bonitatis et illuminetur lumine veritatis. Et propter hoc potest dici de eis illud Genesis decimo quinto : Suspice caelum et numera stellas, si potes, quasi dicat: impossibile est homini mortali suspicere caelum, id est coetum apostolicum, et numerare stellas eius, id est gratias septiformes, dona et beatitudines, quibus lucebant tanquam luminaria in mundo, exemplum vitae continentes, et videbis rationabiliter, quod insufficiens est quilibet mortalis homo ad numerandum.

Tertio habuerunt terribilem resonantiam miraculorum et prodigiorum in operatione, et hoc in signum virtuositatis et constantiae; unde in Psalmo Domine, inclina caelos tuos et descende, tange mon-tes, et fumigabunt. Fulgura coruscationem, et dissipabis eos.

Domine, inclina caelos tuos, id est contemplativos et caelestes viros ad homines terrenos per praedicationem; et descende, per illuminantis gratiae cohabitationem: tange montes, id est superbos incutiendo eis timorem filialis reverentiae; et fumigabunt, per lacrymosam contritionem, ut exeant omnes vapores vitiosi: et tunc fulgura coruscationes signorum et prodigiorum ad praedicationis evangelicae confirmationem, ut, quos efficacia verbi movet, miracula confirment, et quos praedicatio ad fidem non movet, saltem signa et prodigia excitent: quia per hoc dissipabis eos spirituali et felici dissipatione quantum ad vitia et peccata, non ut pereant, sed ut vitam gratiae recuperent.

III. Tertio describitur praesens beneficium quantum ad actum intermedium in singulari operatione, cum subinfert: ornavit. Excellenter enim et signanter ornavit Apostolos triplici ornamento: primo, ornamento copiositatis gratiae quantum ad indeficientiam suffragiorum: secundo, ornamento dignitatis praelaturae quantum ad praesidentiam subditorum: tertio, ornamento deiformitatis gloriae quantum ad excellentiam praemiorum.

Primo ornavit eos ornamento copiositatis gratiae quantum ad indeficientiam suffragiorum: unde Ecclesiastici decimo sexto : Ornavit in aeternum opera illorum, nec esurierunt nec laboraverunt et non destiterunt ab operibus suis.

Dicitur pro tanto, quod Deus ornavit in aeternum opera illorum , virtuosa Apostolorum, eo quod propter indeficientiam et continuam influentiam, quam habent in Ecclesia militante propter eorum suffragia, merito magnus honor et reverentia eis a populo christiano exhibetur: nec esurient, eo quod tanta copiosilate gratiae fuerunt impleti, ut non solum eos sacraret , sed etiam in alios redundaret. Et propter hoc mater Ecclesia quod deest filiis suis supplebit de paterno thesauro meritorum, quia non destiterunt patres eorum, Apostoli, a virtuosis operibus suis quantum ad efficaciam suffragiorum.

Secundo ornavit eos ornamento dignitatis praelalurae quantum ad praesidentiam subditorum: unde adimpletum est in quolibet istorum illud : Rectorem te posuerunt? Noti extolli: esto in illis quasi unus ex ipsis: et sequitur: Ornamentum gratiae accipias coronam et dignationem consequaris corrogationis. Quia Apostoli non extollebantur in superbiam , licet essent positi rectores totius orbis a Spiritu sancto, immo quilibet eorum erat quasi unus ex subditis: ideo acceperunt ornamentum gratiae

gratam facientis, et ad eorum promotionem et salutem consecuti sunt coronam, principatus, et dignationem corrogationis ; quorum dignitas et principatus protenditur ab altitudine caeli usque ad profunditatem inferni ; habent enim potestatem claudendi caelum et ligandi atque solvendi animas hominum, calcandi supra serpentes et scorpiones et reprimendi spiritus immundos ; quia eorum linguae quasi claves caelestes ianuas caeli claudunt et reserant, et eorum praecepto subditur salus et languor omnium et etiam ipsi spiritus immundi, quod est indicium maximae potestatis et dignitatis.

Tertio ornavit eos ornamento deiformitatis gloriae quantum ad excellentiam praemiorum ; et propter hoc convenit cuilibet eorum illud Ecclesiastici quadragesimo quinto : Corona aurea super mitram eius, expressa signo sanctitatis et gloria honoris, opus virtutis et desideria oculorum ornata.

Per coronam auream positam super caput cuiuslibet Apostoli, in quantum est expressa signo sanctitatis, gloria et honore praemii, intelligitur ornamentum sive prima stola animae ; sed in quantum desiderio oculorum ornata, intelligitur ornamentum sive secunda stola corporis. Stola prima sive ornamentum animae consistit in triplici dote, scilicet visionis clarae, tentionis securae et fruitionis quietae ; secunda vero stola sive ornamentum corporis consistit in quadruplici dote, scilicet agilitatis, claritatis, subtilitatis et impassibilitatis. Unde Augustinus de Civitate Dei : " A corporibus electorum amovebitur omnis deformitas, omnis tarditas, omnis infirmitas, omnis corruptio ", quod adimplebitur, quando corona humanitatis nostrae erit gloria circumdata, et desideria oculorum ornata, eo quod oculos intuentium delectabunt. Et omnes istas dotes excellenter et singulariter habebunt Apostoli. Rogemus ergo etc.