270 WLADISLA.VIEN.

feste probatur ex testimonio septimae manus. Ita sane no- bilis vir Donel: « Vitam immoderatam duxerat (Stanislaus); sciebam eum adhuc ante matrimonium fuisse confectum et debilitatum. Haec erat generalis opinio; omnes eum in Ko- nin noverant. Illico post nuptias coniugum Boiarski omni- bus notum erat D. Boiarska accepisse virum consumptum.» Porro ut monet Coelestinus III c. de testibus « violentam praesumptionem fama consentiens demonstrat, praesertim cum hoc non dicatur occultum, sed quasi praedicetur a plu- ribus manifestum, » ut observant Menochius De arbit. lib. 2 eas. 103 n. 10; Ursaya tom. 1 part. 1 discept. 12 n. 136.

Fastigium tandem imponit qualitas personarum, cum iurato septimae manus aliorumque suffragio testium. Mulie- rem omnes contestantur piam ac religiosam, et unanimi vo- to declarant se habere moralem persuasionem ipsam confes- sam esse veritatem, ac neque mendacium, neque periurium •commisisse. Porro ipsa decisive sub fide duplicis iuramenti confitetur : « Omnino certa sum me nunquam cum Stanislao Bojarski debitum maritale adimplevisse : » Quod maxime at- tendendum videtur, quia si ex una parte actricis religio ar- guit pro eius veracitate, eiusdem mulieris aetas, antiqua cum viro conversatio, filiorum susceptio, certiorem facere potest iudicem, eam in hoc edendo iudicio errori obnoxiam non fuisse. Quod confirmatur ex depositione amitae Mariae Sadowskae, quacum actrix querebatur de viri impotentia ab ipso primo coniugii exordio. Et magis magisque adstruitur ex morbis quibus tentata fuit mulier ob excitatam et non impletam carnis cupidinem; unde medico iubente, discedere etiam a viro aliquando debuit.

Ex altera vero parte vir luxuriae deditus, parumque re- ligiosus passim traducitur, ac insuper mendax deprehenditur, dum per ambages affirmat octies vel saepius in nocte actum coniugalem adimplevisse, simul fatetur se vaginam uxoris non penetrasse. Neo refert Stanislaum testes septimae ma- nus non produxisse, siquidem iuxta patronum, in quaestio-