Sermo I .

Estote misericordes, sicut et Pater vester misericors est, Lucae sexto .

Videns Dominus noster Iesus Christus, misericordiam et caritatem refrigescere, malitiam antem et carnalitatem invalescere, voluit nos in verbo proposito secundum regulam divinae pietatis dirigere ad opera misericordiae et caritatis, cum dicit: Estote misericordes, sicut et Pater vester misericors est. Quia nulla nostra operatio potest esse recta, nisi secundum regulam divinae exemplaritatis dirigatur ; ideo in verbo proposito primo hortatur ad subventionem alienae necessitatis, excitando affectum: secundo proponit informationem divinae exemplaritatis, dirigendo intellectum. Primo hortatur ad subventionem alienae necessitatis, cum dicit: Estote misericordes. Secundo proponit informationem divinae exemplaritatis, dirigendo intellectum, cum subdit: sicut et Pater vester misericors est.

Primo ergo movet nos ad subventionem alienae necessitatis, excitando affectum, cum dicit: Estote misericordes. Tria enim sunt, per quae hortatur nos Dominus Iesus Christus ad opera pietatis et misericordiae. Primum est benigna informatio divinae exemplaritatis, rationalem dirigentis: secundum est magna promissio multiplicis utilitatis, concupiscibilem allicientis: tertium est acerba punitio divinae severitatis, irascibilem concutientis: ut sic, quos non movet ad misericordiam divinum exemplum, moveat utile promissum, vel saltem terribile supplicium.

I. Primo movet nos ad misericordiam benigna informatio divinae exemplaritatis, dirigentis rationalem, quae in tribus aliquo modo apparet: primo, in gratuitae vocationis instantia ; secundo, in diuturnae exspectationis patientia ; tertio, in benignae sus-eeptionis clementia. Unde misericors Deus peccatores instanter vocat, patienter exspectat et clementer suscipit. - Primo misericordia Dei apparet in gratuitae vocationis instantia ; unde Matthaei nono : Misericordiam volo, et non sacrificium: non enim veni vocare iustos, sed peccatores ad poenitentiam. Misericors Deus, licet a peccatoribus turpiter contemnatur , tamen non dedignatur mittere Filium suum et ab eis prius petere,pacem per instantiam gratuitae vocationis, eo quod avidius optat nostram salutem quam aliquod sacrificium. Gregorius : " Debemus saltem pietatem vocantis erubescere, si eius iustitiam nolumus formidare: quia tanto graviori improbitate contemnitur, quanto et contemptus adhuc vocare non dedignatur". - Carissimi, accipiamus exemplum tantae benignitatis et misericordiae et petamus prius pacem ab his qui nos persequuntur et offendunt, quamvis culpa non sit ex parte nostra: quia, secundum Gregorium, " bonarum mentium est ibi culpam agnoscere, ubi culpa non esu. Et tunc induemur viscera misericordiae sicut veri et dilecti filii Dei, Patris misericordiae, qui per viscera suae misericordiae veniens ex alto prius petiit nobis pacem, vocando ad poenitentiam.

Secundo apparet Dei misericordia in diuturnae exspectationis patientia: unde Threnorum tertio : Misericordiae Domini, quia non sumus consumti: quia non defecerunt miserationes eius. Cum enim homo peccat, iniuriatur Creatori suo et etiam Filium Dei in semetipso crucifigit , et ideo statim dignos est totali consumtione, nisi esset divina misericordia, quae patienter et longanimiter exspectat eum, quasi dissimulans peccata eius: quia, si statim peccatorem puniret, postea cui parceret non haberet.

Ergo, dilectissimi, exemplo divinae misericordiae, peccatorem supportantis patienter et exspectantis longanimiter, supportemus defectus, dura facta et verba aliorum, quae nobis displicent: nec statim prorumpamus in iram nec assumamus vindictam, sed longanimiter exspectemus eius correctionem voluntariam: alioquin displiceret Deo, et timendum esset, ne Deus similiter nobis faceret.

Tertio apparet divina misericordia in benignae susceptionis clementia. Et exemplum habemus de filio prodigo ; Lucae decimo quinto : Cum autem adhuc longe esset, vidit illum pater ipsius et misericordia motus est, et accurrens cecidit super collum eius et osculatus est eum. Ecce, quod Deus, pater misericordiae, propter horrorem praeteritarum foeditatem non devitat consortium sic perditi filii, immo clementer suscipit eum ad osculum pacis et concordiae. In cuius signum iubet, ei tradi anulum in manu eius, id est confoederationem suae benevolentiae, et calceamenta in pedibus, id est gratiam in effectibus, et vestiri stola prima, id est restitui in puritatem pristinae innocentiae. Unde notabile est, quod iste primo videtur poenituisse quadam coacta necessitate, et tamen eius poenitentia Deo accepta est. Propter hoc ibi dicit Augustinus : Quaecumque necessitas cogat peccatorem ad poenitentiam, nec peccati quantitas nec vitae enormitas nec nominis extremitas excludit a venia, si perfecta fuerit voluntatis immutatio, sed in amplissimos sinus caritas filios prodigos suscipit revertentes. - Ergo ad illud exemplum misericordias clementer suscipientis inimicos et totaliter condonantis debita hortatur Apostolus ad Ephesios quarto : Estote invicem benigni, misericordes, donantes invicem, sicut et Deus in Christo donavit vobis: ubi Ambrosius : " Si alter in alterum peccet, donate commissa ; sin autem, Deus repetet et remissa ; quia, si in his contemptus fuerit, sententiam, quam per misericordiam dederat, per iustitiam revocabit ".

II. Secundo movet nos ad misericordiam magna promissio omnimodae utilitatis, allicientis concupiscibilem. Circa quod nota, quod triplicem utilitatem homini facit misericordia, ad quam omnis alia bona utilitas potest reduci ; et propter hoc totaliter debent ad opera misericordiae allici affectus. Nam misericordia primo liberat a peccato, resolvendo vincula culpae ; secundo locupletat in merito, augmentando dona gratiae ; tertio beatificat in praemio, perducendo ad gaudia vitae.

Primo, misericordia liberat a peccato, resolvendo vincula culpae ; unde Proverbiorum decimo sexto : Misericordia et veritate redimitur iniquitas, et in timore Domini declinatur a malo. - Homo enim, qui vendiderat animam suam diabolo per iniquitatem, potest eam redimere per misericordiam et veritatem. Optima commendatio est veritas iustitiae et pietas misericordiae . Nam per veritatem iustitiae in punitione et detestatione vitiorum per poenitentiam purgatur culpa: sed per pietatem misericordiae in subventione pauperum per eleemosynas dimittitur poena ; tamen hoc debet fieri in timore Domini tanquam in principio omnis boni, per quem declinat homo a malo, non in timore mundano et servili. Nam qui sine timore est non poterit iustificari . Similiter de hoc dicitur Danielis quarto: Peccata tua eleemosynis redime, et iniquitates tuas misericordiis pauperum: forsitan ignoscet delictis tuis. Dignum est enim, ut, qui misericordiam ab aliquo postulat, misericordiam cum alio faciat et ex se ipso cognoscat quae sunt proximi.

Secundo, misericordia locupletat in merito, augmentando dona gratiae ; unde Proverbiorum decimo nono 6: Foeneralur Domino qui miseretur pauperis. Sicut enim cito per usuram locupletatur homo divitiis temporalibus, sic per misericordiam divitiis spiritualibus et temporalibus. Nam haec est una virtus, quae multiplicat per spiritualia et temporalia et etiam levat in sublimem locum gloriae ; unde Ecclesiastici decimo sexto: Omnis misericordia faciet locum unicuique secundum meritum operum suorum.

Omnis misericordia in septem suis operibus continetur, quae cuilibet, secundum quod in eis fuerit exercitatus, praeparat locum plenum divitiis Divinitatis in gloria: quae quidem septem opera misericordiae in hoc versu continentur:

Visito, poto, cibo, redimo, tego, colligo, condo.

Perfectus enim misericors debet visitare infirmos, cibare et potare ieiunos, redimere captivos, tegere nudos, colligere peregrinos, condere sive sepelire mortuos. Sex vero istorum operum extrahuntur de textu Evangelii, Matthaei vigesimo quinto : Esuriui enim, et dedistis mihi manducare: sitivi, et dedistis mihi bibere: hospes eram, et collegistis me: nudus, et cooperuistis me: infirmus, et visitastis me ; in carcere eram, et venistis ad me. Septimum vero opus misericordiae, quod est sepelire mortuos, potest haberi ex libri Tobiae secundo .

Tertio, beatificat in praemio, perducendo ad gaudium vitae ; unde Proverbiorum vigesimo secundo : Qui pronus est ad misericordiam benedicetur: de panibus enim suis dedit pauperi, victoriam et honorem acquiret qui dat munera.

Quia homo pronus ad misericordiam dedit de panibus suis pauperi esurienti, ideo acquiret honorem gloriae, quoniam benedicetur illa benedictione, de qua dicitur Matthaei vigesimo quinto: Venite, benedicti Patris mei, possidete paratum vobis regnum a constitutione mundi Esurivi enim, et dedistis mihi manducare. Nam beati misericordes, quoniam ipsi misericordiam consequentur, secundum quod dicitur Matthaei quinto. III. Tertio movet nos ad. misericordiam acerba punitio divinae severitatis, concutientis irascibilem, quae in tribus manifestatur. Nam non facientes misericordiam primo, spoliantur beneficio gratuitae donationis: secundo, vituperantur opprobrio divinae redargutionis: tertio, cruciantur supplicio aeternae damnationis.

Primo, non facientes misericordiam spoliantur beneficio gratuitae donationis: unde Matthaei decimo octavo : Serve nequam, omne debitum dimisi tibi, quoniam rogasti me: nonne ergo oportuit, et te misereri conserui tui, sicut et ego tui misertus sum?

Et iratus dominus eius tradidit eum tortoribus, quoadusque redderet universum debitum. Ecce, quod Dominus ab isto qui noluit facere misericordiam cum proximo suo, suum beneficium gratuitae donationis, quod per misericordiam ei fecerat, per iustitiam repetit.

Secundo, non facientes misericordiam vituperantur opprobrio durae increpationis: unde Proverbiorum decimo quarto : Qui calumniatur egentem exprobrat factori eius: honorat autem eum qui miseretur pauperis. Inmalitia sua expelletur impius. Sicut enim qui miseretur pauperis honorat Deum in paupere, sic qui claudit viscera misericordias pauperi exprobrat et facit vituperium factori suo in paupere: et ideo talis dignus est tanquam impius expelli in malitia suae impietatis a consortio Sanctorum et etiam exprobrari vituperio durae increpationis, secundum quod dicitur Matthaei vigesimo quinto : Discedite a me, maledicti, in ignem aeternum. Esurivi enim, et non dedistis mihi manducare: sitivi, et non dedistis mihi bibere: hospes eram, et non collegistis me: nudus fui, et non cooperuistis me: infirmus, et non visitastis me: in carcere, et non venistis ad me.

Tertio, non facientes misericordiam cruciabuntur supplicio aeternae damnationis ; unde Iacobi secundo : Iudicium sine misericordia illi qui non fecit misericordiam. Tota iudicialis discussio et sententia Iudicis erit secundum exhibita et non exhibita opera misericordiae. Nam qui misericordiam fecerunt habebunt vitam aeternam, qui vero misericordiam negaverunt cruciabuntur supplicio aeterno ; unde dives, qui micam panis negavit Lazaro pauperi, iussus est cruciari flamma infernali . Rogemus ergo etc.