Sermo II .

Estote misericordes, sicut et Pater vester misericors est .

(Prothema). Fac cum servo tuo secundum misericordiam tuam.

Servus, qui in multis.offendit dominum suum, si petit a domino iustitiam de se, male petit, quia petit de se ipso vindictam: sed quando humiliat se coram domino suo et petit misericordiam, citius flectit dominum ad misericordiam. Ita dicit Psalmus in verbo proposito: Fac cum servo tuo misericordiam, non iustitiam, quia inique agimus quotidie contra Dominum. Petamus ergo ab eo misericordiam, et non negabit nobis, quia misericors est et praestabilis super malitia ; et quia verbum sacrae praedicationis ab eo petere habemus, in humilitate cordis petamus, quia humilium et mansuetorum semper ei placuit deprecatio. Rogemus primo Deum etc.

Estote misericordes etc. Inter omnia Christi opera erga nostram indigentiam eius misericordia est praecipua, et ideo plus commendanda et laude digna, quanto plus nobis necessaria: unde in Psalmo : Miserationes eius super omnia opera eius. Ideo Salvator noster Christus, qui est pater misericordior rum et Deus totius consolationis, discipulos suos et nos cum eis ad opera misericordiae invitat, cum dicit: Estote misericordes ; secundo, se in exemplar misericordiae insinuat, cum dicit: sicut et Pater vester. Sed quoniam primo exemplar inspicitur, et post liber exemplatus scribitur: ideo primo videnda est misericordia exemplaris, scilicet Salvatoris nostri, et post lectio scribenda in cordium nostrorum tabulis.

1. Circa primum nota, quod Dominus miseretur nobis quadrupliciter: primo, sicut medicus miseretur infirmo: secundo, sicut mater filio: tertio, sicut dominus servo: quarto, sicut magister discipulo: sic Dominus se habet ad peccatores ut medicus, ad poenitentes ut mater, ad proficientes ut dominus, ad perfectos ut magister .

Primo, dico, miseretur nobis Dominus, sicut miseretur medicus infirmo: Matthaei nono : Non est opus valentibus medicus, sed male habentibus. Duobus autem modis miseretur medicus aegroto: primo, visitando eum per corporalem praesentiam ; secundo, curando eum per artem suam et sapientiam. Simili modo Christus visitavit nos sicut medicus per corporalem praesentiam suam in primo adventu suo, scilicet quando carnem assumsit de Virgine Maria. Unde Augustinus : " Magnus ad nos venit medicus, quia magnus ubique iacebat aegrotus " ; et quanto maior apparebat morbus infirmi, tanto plus indigebamus auxilio tanti medici. Similiter quotidie visitat nos spiritualiter per gratiam suam, maxime quando per virtutem dominicae passionis distillalur super nos sanguis Christi in rubore et verecundia peccati commissi: hoc est quod dicitur Lucae primo : Per

viscera misericordiae Dei nostri. Bernardus : " Dominus, ait, cogitabat cogitationes pacis, et ego nesciebam, ac per hoc clavus penetrans carnem tuam factus est Clavus reserans caelestis patriae ianuam, ut mihi paterent viscera misericordiae tuae, in quibus visitasti nos sicut oriens ex alto ". Ecce, quomodo Christus ut medicus visitavit nos primo per corporalem praesentiam suam. - Secundo curat nos Dominus per artem suam et sapientiam tanquam sapiens medicus. Et hoc plane habetur in quadam parabola illius vulnerati, qui incidit in latrones, qui despoliaverunt eum et abierunt, semivivo relicto . Dicitur ibi, quod Samaritanus quidam, videns eum vulneratum, misericordia motus est et appropinquans alligavit vulnera eius, infundens oleum et vinum, et imponens illum in iumentum suum, duxit in stabulum et curam eius egit. Samaritanus, custos, est Christus, qui peccatorem spoliatum Dei gratia et vulneratum mortali culpa sic curat: primo alligat eius vulnera. Alligatio vulnerum est refrenatio quioque corporis sensuum ; infusio vini est mordax reprehensio peccati ; infusio olei est dulcedo spei et misericordias Dei. Tunc ponitur in iumentum, quando adiutus orationibus virorum bonorum meretur fieri particeps meritorum eorum: et in stabulum ducitur, scilicet quando in secreto conscientias suae foetorem et immunditiam peccatorum suorum perscrutando detestatur ; et sic unguentum veniae infirmo datur, unde curatur.

Secundo miseretur Dominus nobis peccatoribus de peccatis nostris poenitentibus, sicut mater miseretur filio proprio suo ; Isaiae quadragesimo nono : Sicut mater consolatur filium suum etc.; et alibi: Nunquid oblivisci potest mulier infantem suum, ut non misereatur filio uteri sui? Et si illa oblita fuerit, ego tamen non obliviscar tui. Duobus modis miseretur mater filio suo, quia procurat ei necessitatem suam et patienter sustinet imbecillitatem suam. . Sic Deus nobis necessaria providet ; ipse est, qui dat escam omni carni , qui aperit manum et replet omnia sua bonitate. Dat in tanta abundantia, que tout va audessus.

Item, patienter sustinet infirmitatem nostram. Et hoc planum est de filio prodigo revertente ad patrem suum ; ubi legitur, quod pater eius misericordia motus est et accurrens cecidit super collum eius et osculatus est eum. Potuisset pater eius obiicere suorum bonorum dilapidationem, fornicationem suam et immunditiam, et tamen loco horum ostendit ei piam animi compassionem. Nota, quod mater, videns flentem puerum, abstergit de manu lacrymas eius et aliquando pro offensa patris flet cum puero. Ita Deus absterget lacrymas Sanctorum suorum: et commota sunt viscera misericordiae, quando peccator revertitur ad eum per poenitentiam.

Tertio miseretur nobis Dominus sicut dominus servo suo ; Deuteronomii trigesimo secundo : Iudicabit Dominus populum suum et in servis suis miserebitur. Duobus modis miseretur dominus servo suo: primo, quia delinquenti corripiendo parcit ; secundo, quia petenti veniam reatum dimittit. Ita Deus aliquando electos suos misericorditer flagellat et reatum populi sui orationum instantia misericorditer relaxat. De primo habetur in fine secundi Regum : Cum percuteret Angelus Dei populum Dei in Ierusalem, misericordia motus dixit Angelo: Cesset iam manus tua. Magnam gratiam facit Deus homini, quando purgat eum per aliqua flagella, ut per infirmitatem vel aliquam cordis tribulationem. Melius est a Domino in praesenti misericorditer flagellari quam in futuro aeternaliter a diabolo cruciari. Quod Dominus statim de peccatoribus non se vindicat, misericordia eius hoc facit: sed quod vindicabit se, divina erit iustitia.

De secundo, quomodo relaxat reatum populi orationum instantia, dicit Apostolus ad Hebraeos quarto : Adeamus cum fiducia ad thronum gratiae eius, ut misericordiam consequamur et gratiam inveniamus in auxilio opportuno.

Dicit cum fiducia, quia cum fiducia nihil haesitando debet homo orare, Dicit thronum gratiae, quantum ad Virginem Mariani, quae, cum sit mater gratiae, mater misericordiae, nulli eam devote oranti potest misericordiam denegare. Bernardus: " Sileat misericordiam tuam, beata Virgo, si quis in necessitate sua te senserit defuisse ". Et ideo vere potest dici de ea quod de Filio : Qui clamaverit ad me, exaudiam eum, quia benigna et miseratrix sum.

Quarto miseretur nobis Dominus sicut magister discipulo: Lucae decimo septimo : Clamabant leprosi ad Dominum Iesum: Praeceptor, miserere nostri. Duobus modis miseretur magister discipulo, quia illuminat eius intellectum et consolatur eius affectum: ita Dominus suis, qui sunt de schola eius, aperit mirabiles visiones et infundit ineffabiles consolationes. De primo, Lucae primo : Suscepit Israel puerum suum ; in susceptione elevatio mentis ad. superna, in puero pura conscientia: Israel vir videns interpretatur: et vir iustus, si vult se disponere ad contemplandum Deum, oportet, quod elevando se sursum habeat purum intellectum, et Dominus manifestabit tunc lucis suae radium.

De secundo dicitur secundae ad Corinthios primo : Benedictus Deus et

Pater Domini nostri Iesu Christi, Pater misericordiarum et Deus totius consolationis ; et Isaiae quadragesimo nono: Consolabitur Dominus populum suum et pauperum suorum miserebitur. Pauperes sunt de schola Christi, qui nihil habentes in terra, exspectant consolationem in caelesti patria ; Lucae sexto : Beati pauperes, quia vestrum est regnum Dei.

II. Visa misericordia Salvatoris, lectio scribenda est in cordibus nostris. Debemus ergo et nos misereri ad invicem, sicut medicus infirmo corporaliter visitando et spiritualiter curando. De primo, Iob decimo nono , quomodo clamant pauperes infirmi: Miseremini mei, miseremini mei: et subditur: quia manus Domini tetigit me. Quando aliquis est in sanitate, est sicut equus impetuosus, qui non potest teneri sine freno ; sed quando tangit eum Deus aliqua infirmitate, tunc vere miseretur, quando dat ei gratiam confitendi et poenitendi, et sic dignatur eum curare. - De secundo dicitur Ecclesiastici trigesimo sexto: Species mulieris exhilarat faciem viri sui et super omnem concupiscentiam hominis superducit desiderium. Si est lingua curationis, est et mitigationis et misericordiae: Glossa: " Nulla delectatio corporalis potest comparari illi delectationi", qua Christus delectatur, quando infirmos visitamus, si adsit lingua misericordiae in compassione cordis et mitigationis in dulciloquio oris et curationis in exhortatione boni operis. Tales audient a Domino : Infirmus fui, et visitastis me: ideo ponentur cum electis a dextris.

Secundo debemus misereri ad invicem sicut mater filio, et hoc dupliciter: primo, indigentibus necessaria ministrando: secundo, defectus eorum aequanimiter tolerando. De primo, Danielis quarto : Peccata tua eleemosynis redime et iniquitates tuas misericordiis pauperum: forsitan ignoscet Deus deliciis tuis. Bene congruum est, ut, si Dominus replet nostram indigentiam, quia nos similiter relevemus alienam. Qui enim indiget misericordia debet alii misereri. Pleni enim sumus omni miseria, et ideo indigemus misericordia. Nam si creaturae nobis subtraherent sua beneficia, non possemus vivere, ut si sol lumen et calorem, aqua humorem. Unde omnes creaturae reprehendunt homines immisericordes: Beati misericordes, quoniam ipsi misericordiam consequentur . - De secundo patet Iacobi secundo: Misericordia superexaltat iudicium. Defectus aliorum plus debemus caritative et misericorditer tolerare quam superbe et temere iudicare, quia "falsa iustitia habet dedignationem, vera compassionem ".

Tertio debemus ad invicem compati ut dominus servo, et hoc dupliciter: corrigendo quantum ad cautelam futurorum et iniurias remittendo quantum ad offensam praeteritorum. De primo, Proverbiorum tertio : Misericordia et veritas te non deserant: circumda eas gutturi tuo et describe in tabulis cordis tui et invenies gratiam bonam coram Deo et hominibus.

De secundo dicitur ad Ephesios quarto: Estote invicem benigni, misericordes, donantes invicem, sicut et Deus in Christo donavit vobis.

Quarto debemus invicem misereri, sicut magister miseretur discipulo, et hoc dupliciter: consulendo et orando. Consulendo, ut fiant opera perfectionis: orando, ut sequatur effectus consolationis. De primo, Ecclesiastici decimo octavo : Qui misericordiam habet docet et erudit quasi pastor gregem suum. Pius pastor agnos invalidos portat in sinum suum et validos sinit abire. Sic homo misericors, maxime praelatus Ecclesiae, debet docere misericorditer subditos, ut sic acquirat fructum animarum et in futuro recipiat a Deo centuplum.

De secundo dicit Petrus : Omnes unanimes in oratione estote compatientes, fraternitatis amatores, misericordes etc. Si sic in praesenti misericordiam proximis exhibemus, in futuro Deum misericordem inveniemus. Quod nobis etc.