ARTICULUS I .

Utrum hoc nomen, trinitas, significet substantiam vel relationem ?

Ad primum sic objicitur:

1. Boetius dicit in libro de Trinitate: " Vocabulum quod ex personis originem trahit, ad substantiam non pertinet, " Sed hoc vocabulum, trinitas, ex personis originem trahit. Ergo ad substantiam non pertinet.

2. Adhuc, Vocabulum quod ad substantiam pertinet, de personis singulis dicitur in singulari, et de omnibus simul singulariter, et non pluraliter. Sed hoc nomen, trinitas, non de singulis dicitur singulariter: quia Pater non est trinitas, et Filius non est trinitas, et Spiritus sanctus non est trinitas: sed hi tres simul sunt una trinitas. Ergo ad substantiam non pertinet.

3. Adhuc, Trinitas est distinctarum personarum: substantia autem non distinguit, nec distinguitur, ut saepius habitum est: ergo hoc nomen, trinitas, non est nomen substantiae.

In contrarium est quod dicunt Augustinus, Hieronymus, Richardus et Anselmus, personam substantiam significare. Cum ergo trinitas tres personas distinctas dicat in recto in unitate essentiae, quae tali distinctioni personarum non est contraria, sed admittit eam propter excellentem virtutem suae unitatis qua realiter unit tres, necessario sequitur, quod etiam trinitas dicat substantiam et sit nomen substantiae, et non relationis.

Solutio. Ad hoc concorditer antiqui dixerant et bene, quod trinitas nomen relativum est, et non nomen substantiae. Distinxerunt tamen, quod nomen relativum, multiplex in divinis est. Est enim relativum extrinsecus, et relativum intrinsecus. Extrinsecus duplex, scilicet significans relationem ut conceptam, sicut paternitas relationem significat, et filiatio, et spiratio, Et est relativum extrinsecus significans relationem ut exercitam, sicut Pater, Filius, et Spiritus sanctus. Et hi duo modi relationis extrinsecus habent determinari, sicut paternitas dicitur ad filiationem, et Pater ad Filium, Est alius modus relativorum quae sunt relativa intrinsecus: eo quod in intellectu suo claudunt et ea quae referuntur ad invicem, et ea ad quae referuntur: et illa extrinsecus non determinantur. Unde cum dicitur, Isti sunt similes, intelligitur, iste est similis illi, et ille vice versa similis isti, et sic in intellectu ejus quod dico, Isti sunt similes., intrinsecus clauditur et relativum et id

ad quod determinatur: propter quod non dependet ad aliquid extra. Et tale relativum dicunt esse trinitatem: quia claudit in se tres personas distinctas et ad invicem relatas. Et ideo non sequitur, ut dicunt, si sic aliquis arguat, est relativum, ergo refertur ad aliquid extra se: claudit enim intra se id ad quod refertur.

Ad id autem quod objicitur, quod sit nomen substantiale, responderunt concorditer, quod substantia designatur multipliciter, scilicet ut quo est, sive ut essentia, et sic significatur per hoc nomen, deitas. Aliquando autem significatur ut quis est, qui quis substantiae est in esse substantiali. Sic significatur nomine suppositi vel hypostasis, vel personae. Aliquando significatur ut quod est: qui modus significandi quasi medius est inter modum significandi quo est, et inter modum significandi quis est. Et hoc modo significatur hoc nomine, Deus: Deus enim significat habentem divinitatem: et is qui habet, suppositum est sine hypostasi: habitum autem significat substantiam: et hoc modo persona significat substantiam ut quis est. Concedunt etiam., quod hoc nomen, trinitas, significat substantiam. Sed hoc non contrariatur ei quod sit nomen relativum: quia sic relativum dicit in rectitudine, et substantiam in obliquitate. Sic enim, ut dicit Boetius, " persona est substantia individua, vel quasi individua rationalis sive intellectualis naturae. " Et sicut dicit Richardus, " persona est existens per se solum secundum quemdam intellectualis naturae singularis existentiae modum. "

Per hoc etiam dicunt esse responsum ad sequens. Quod enim dicitur, quod substantialia nomina de singulis personis dicuntur singulariter,. et de omnibus simul singulariter, et non pluraliter, intelligitur de his quae significant substantiam ut quo est vel ut quod est, et non de his quae significant substantiam ut quis est.