Sermo I .

Vocavit illum et ait illi: Quid hoc audio de te? Redde rationem villicationis tuae, Lucae decimo sexto .

Dominus noster, iustus iudex vivorum et mar tuorum , in punitione cuiuslibet peccatoris, qui no mine illius villici potest designari, eo quod peccato est dissipator bonorum Dei, more cuiuslibet iusti iudicis tria proponit in verbo proposito. Primo praemittit citationem; deinde insinuat incusationem; postremo exigit satisfactionem. Primo in verbo proposito Dotetur citationis praemissio, cum dicit: Vocavit illum et ait illi: secando, incusationis insinuatio, cum subdit: Quid hoc audio de te? tertio, satisfactionis postulatio, cum subinfert: Redde rationem villicationis tuae.

I. Dicit ergo: Vocavit illum et ait illi, ubi praemittit citationem. Citat sive vocat nos Deus, ut ad suam curiam caelestis patriae ire debeamus, tripliciter : primo, verbo sanctae praedicationis, rationalem informantis: secundo, beneficio continuae administrationis, concupiscibilem allicientis: tertio, flagello correptionis poenitentiae irascibilem deterrentis, ut sic, qui insensibiles sunt et nolunt erndiri per documenta nec allici per beneficia, sicut sensibiles deterreantur per flagella.

Primo vocat sive citat nos Deus verbo evangelicae praedicationis, ut illuminet: unde Matthaei vigesimo secundo : Ite ad exitus viarum, et quoscumque inveneritis, vocate ad nuptias. Per istas nuptias secundum Glossam significatur " sacramentum incarnationis ", " per quod Deus Pater Filio suo Ecclesiam Linquam sponsam copulavit"; ad quas nos vocat, dum suos praedicatores mittit, dicens: Ite, tanquam evangelici praedicatores, ad exitus viarum, ubi sunt " errores gentium " et " defectus actionum ", secundum quod dicit Glossa ; et quoscumque inveneritis, id est cuiuscumque conditionis, quia nulla est acceptio personarum apud Deum , sed in omni gente et in omni populo et in omni conditione beneplacitam est illi: vocale, tuba evangelicae praedicationis, ad nuptias, id est ad mysterium fidei.

Secundo vocat nos Deus beneficio continuae administrationis, ut alliciat; unde Iob decimo quarto : Vocabis me, et ego respondebo tibi: operi manuum tuarum porriges dexteram.

" Vocat Deus, cum muneribus praevenit, cum collatis beneficiis quasi emissis vocibus ad se ducere studet. Respondet ei homo, quando digna opera iuxta percepta munera reddere festinat ", eo quod misericors Deus operi manuum suarum, id est homini formato manu suae potentiae, porrigit dexteram, suorum beneficiorum. Nam caelum fecit ad dandam ei lucem in die, ut ibi operaretur: tenebras in nocte, ut quiesceret: et utilem vicissitudinem temporum. Aerem fecit, ut prae-Deret ei utilem calorem et omne genos avium ad suum servitium ministraret. Aquam fecit, ut polum Sui tribueret et sordes sibi purgaret, arentia irrigaret et diversitatem piscium ad suum esum nutriret.

Terram fecit, ut eum portaret, pane confortaret et vino laetificaret . Totus mundus servit homini, quia factus est pro homine, ut ipse serviat ei qui fecit mundum et hominem. Ergo (si) sentis beneficium continuae administrationis, redde debitum bonae operationis, alioquin de ingratitudine iuste poteris argui. Tertio vocat flagello poenitentiae, correptionis, ut deterreat: unde Lucae decimo quarto : fini in viae et sepes et compelle intrare, ut impleatur domus mea. Dico autem vobis, quod nemo virorum illorum, qui vocali sunt, gustabit coenam meam.

Exi in vias, ubi sunt (diaboli tentamenta", secundum Glossam; et sepes, ubi sunt inutilia incitamenta vitiorum: et compelle intrare, infirmitatibus et calamitatibus praesentis vitae. Et hoc est quod dicit Glossa : " Qui enim buius mundi adversitatibus fracti ad amorem Dei redeunt atque a praesentis vitae desideriis corriguntur, quid isti, nisi compelluntur, ut intrent " ? Ut impleatur domus mea, caelestis patriae. Dico autem vobis, quod nemo virorum illorum, qui vocati sunt, gustabit coenam meam: Glossa : " Quidam vocantur et contemnunt, quia donum intellectus accipiunt, sed opere non implent"; et talibus, qui insensibiles sunt ad documenta et beneficia, bonum est, ut frangantur infirmitatibus, adversitatibus et hujusmodi., " ut quos praesens vita, sive Aegyptus, secundum Gregorium, oppressit blandiens, adiuvet premens, et dum Deus vocat, in cruciuilis impellit, quia, dum affligit, expedit. Nam dum violentiam ingerit, festinare ad superna compellit. Unde dum populus Israeliticus a Moyse vocabatur, a Pharaone affligebatur, ut alter vocando traheret, alius saeviendo impelleret ". " Felix, inquam, talis necessitas, quae ad meliora compellit ", secundum beatum Augustinum.

II. Secundo in verbo proposito notatur incusationis insinuatio, cum subdit: Quid hoc audio de te? quasi dicat: valde graviter incusatus es mihi. Nam audio de te, primo arrogantiam detestabilis inobedientiae, contemnentis celsitudinem immensae potentiae: secundo, malevolentiam impietatis et invidiae effundentis sanguinem humanae naturae; tertio, demukentiam carnalis lasciviae, subvertentis imaginem divinae essentiae.

Primo igitur audio de te arrogantiam detestabilis inobedientiae, contemnentis celsitudinem immensae potentiae; unde in Psalmo : Averterunt se et non servaverunt pactum, quemadmodum patres eorum conversi sunt in arcum pravum. In iram concitaverunt cum in collibus suis et in sculptilibus suis ad aemulationem eum provocaverunt.

Audivit Deus et sprevit et ad nihilum redegit valde Israel. Ecce, quod isti maligni et inobedientes ad nihilum redacti sunt, in conspectu Dei; timentes autem Dominum et obedientes eius praeceptis tanquam amicos glorificat et exaltat ad magnificentiam amicitiae et amoris in praesenti quantum ad dona gratiae, in futuro quantum ad dona gloriae. Unde homo, nisi obediat Deo humiliter, nunquam dignus est ab eo honorari, immo pro nihilo tanquam stercus reputari. O amabilis virtus amandae obedientiae, quae humiles ad tantam nominis excellentiam sustollit, ut potius Dei amici quam famuli denominentur ! Et o detestabile vitium arrogantiae et inobedientiae, quae de angelo fecit diabolum, de innocente peccatorem !

Secundo audio de te malevolentiam impietatis pet invidiae effundentis sanguinem humanae naturae; unde Matthaei vigesimo secundo : Reliqui vero tenuerunt servos eius et contumeliis affectos occiderunt. Rex autem, cum audisset, iratus, est, et missis exercitibus suis, perdidit homicidas illos et civitatem illorum succendit.

Reliqui non tantum contempserunt venire ad fidem, immo tenuerunt servos Dei, Apostolos, et contumeliis affectos occiderunt. Rex autem, cum audisset, vocem sanguinis ad se clamantis de terra: iratus est, id est, secundum Glossam , " cum tranquillitate iudicans", in ultionem exarsit: et missis exercitibus suis, " Romanis sub Tito et Vespasiano ", sicut dicit Glossa, perdidit homicidas illos et civitatem illorum, scilicet " Ierusalem ", succendit; " cum Ierusalem modo sit constructa extra portam, ubi Dominus crucifixus fuit, apparet, illam Ierusalem ex toto fuisse incensam et destructam ", secundum quod dicit Glossa super illud Lucae decimo nono : Non relinquent in te lapidem super lapidem: vel missis exercitibus suis, " id est Angelis ", secundum Glossam " per quos iudicium exercebit ; perdidit homicidas, id est sanctos persequentes, et civitatem succendit, id est carnem, in qua habitaverunt, cum anima in gehenna cremabit".

Tertio audio de te demulcentiam carnalis lasciviae, subvertentis imaginem divinae essentiae; unde in Psalmo : Tentaverunt Deum in cordibus suis, ut peterent escas animabus suis: et sequitur: Ideo audivit Dominus et distulit: et ignis accensus est in Iacob, et ira ascendit in Israel. ludaei carnales et gulosi statim, ut passi sunt famem, appetierunt esse in terra Acgypti super ollas carnium: nec adhuc suffecit eis peccare peccato gulae concupiscentis carnalia delectamenta Aegypti, immo apposuerunt adhuc peccare ei peccato diffidentiae et blasphemiae male loquentes de Deo, quod non posset eis parare mensam in deserto. Ideo audivit Dominus hanc vocem, et displicuit, sed tanquam misericors distulit disponens omnia suaviter , quousque escae essent in ore ipsorum, ut experirentur, nihil esse impossibile apud Deum: et postea tanquam iustus punivit eos, cum ira Dei descendit super eos. Unde Glossa : Vere gulosi, quorum Deus venter est, tanto impetu ad cibum bestialiter feruntur, ut nihil cogitent de Deo, sed tantummodo, quomodo possent suum ventrem colere et adimplere ; quorum gloria in confusione est propter rationis subversionem.

III. Tertio in verbo proposito notatur satisfactionis postulatio, cum subinfert: Redde rationem villicationis tuae. Postulat Deus satisfactionem, ut quilibet reddat rationem principaliter de tribus: primo, de immundis cogitationibus cordis: secundo, de vanis et duris sermonibus oris: tertio, de malis et pravis maleficiis operis.

Primo homo tenetur reddere rationem de immundis et perversis cogitationibus cordis: unde ad Romanos decimo quarto : Omnes stabimus ante tribunal Christi. Scriptum est enim: Vivo ego, dicit Dominus, quoniam mihi flectetur omne genu, et omnis lingua confitebitur Deo. Itaque unusquisque nostrum pro se rationem reddet Deo. - Quis enim non timebit stare ante tribunal istius Iudicis, qui scrutatur cogitationes, ponderat affectiones, examinat intentiones et quaerit rationem de perversis cogitationibus , immundis affectionibus et malis intentionibus, eo quod nulla ipsum latet cogitatio? " Certe tunc latere erit impossibile, apparere intolerabile ". - Carissimi, si nolumus timere stare ante tribunal tanti Iudicis, habeamus cor nostrum mundum et purum, ut sit absque tumore superbiae, absque livore invidiae, absque ardore avaritiae, absque torpore accidiae et, ut brevius dicam, absque omni voluntate peccandi.

Secundo reddere debet homo rationem de otiosis et criminosis verbis oris: unde Matthaei duodecimo : De omni verba otioso, quod locuti fuerint homines, reddent rationem de eo in die iudicii. Ex verbis enim tuis iustificaberis et ex verbis tuis condemnaberis. " Illud est verbum otiosum, secundum Glossam, quod sine utilitate loquentis dicitur aut audieritis, ut de frivolis et fabulis ". - Unde si de verbo otioso reddet rationem, quanto magis de verbis criminosis ! Certe, ex verbis " bonis " homo iustificabitur, et ex verbis " malis " homo condemnabitur,

"quia mors et vita in manu linguae ", secundum Glossam Si nolumus condemnari ex verbis nostris in die iudicii, habeamus in ore nostro verba dulcia, dod dura: humilia, non superba; aedificatoria, non criminosa et detractoria.

Tertio debet homo reddere rationem de pravis maleficiis operis: unde in Symbolo : " Omnes resurgere habent cum corporibus suis et reddituri sunt de factis propriis rationem "; et in verbo proposito : Vocavit illum et ait illi: Quid hoc audio de te? Redde rationem villicationis tuae. " Vocat illum, quando timorem incutit aeternae damnationis", secundum Glossam ; et ait illi, dictante conscientia: Quid hoc audio de te? Redde rationem villicationis tuae, id est, secundum Glossam, " cogita, dum vivis, qualiter debeas operari, ut evadas poenas aeternas". 7am enim "tempore mortis " non poteris villicare, id est operari ad satisfaciendum. Rogemus etc.