S. Romana Rota 299

« fuerit apposita, ut quandoque accidit, atque ex formula celebrandi « nuptias aliisque adiunctis proximis et remotis colligi potest » (cfr. Gre- gorius XVI, 30 aprii. 1841, ad Episcop. Hungar.; Instr. S. G. Inquis., 28 martii 1860, aliasque in Collectan. S. C. de Prop. Fide, num. 1299,, 1297 seq.; S. G. Inquis., 18 maii 1892, 25 maii 1898; Pirhing, h. t., n. 74; Gasparri, n. 903, ed. 1904).

Neque probata diei potest voluntas positiva excludendi indissolu- bile vinculum, ex eo quod dissolubilitas coniugii in apprehensione con- trahentis erat praecise ratio cur matrimonium contraxerit, quia error, etiam dans causam contractui, matrimonium non irritat. Ad rem Ga- sparri, n. 903 seq., ed. 1904: « Error iuris circa essentialem matrimonii «proprietatem verificatur, si contrahens vel putat vinculum matrimonii «solvi posse, saltem in aliqua circumstantia, uti tenent infideles, nec « non Graeci schismatici, ... Iam vero hoc in casu certum est haberi « consensum matrimonialem, ideoque matrimonium per se valere cum « simplici errore iuris, etiam dante causam contractui, nempe si cön- « trahens, qui in eo errore versatur, modo vult inire matrimonium verum, « prout a Deo institutum est, etc., et positivo voluntatis actu non exclu- « dit proprietatem matrimonii essentialem, licet excluderet, si de ea « cogitare!... Iuxta hanc doctrinam Innocentius III in cap. 7, de divortiis, « declarat matrimonium inter Hebraeos, qui admittunt libellum repudii, « valere;... item Ecclesia habet validum matrimonium aliorum infidelium « Graecorum, Galvinistarum, etc., qui retinent vinculum solvi per adul- « terium, nisi expressa conditio solubilitatis apposita fuerit, uti saepis- « sime sacrae Congr. Romanae reposuerunt. Porro propter favorem « matrimonii simplex error praesumitur, donec conditio proprie dicta « probetur ; eo vel magis quia ille alter positivus voluntatis actus est « factum, facta autem non praesumuntur, sed probanda sunt ».

Nuptura, igitur, quae timet ne ad infelicem exitum nuptiae per- gant, aufugiüm videns in scindibilitate contractus, quem dissolubilem putat, atque eo ipso ad matrimonium facilius ineundum inducitur, matrimonium valide contrahit: consensus enim non dependet a causa in suo esse, licet causa, utpote influxum habens in voluntatem, eamdem determinans ad actum, aliquo modo et ipsa intendi debeat; intenditur nempe ut causa, non Ut conditio consensus seu ut pars constitutiva con- tractus.

Ad rem notat Wernz, n. 304, ed. 1911 : « Causa ... quaecumque, sive « vera sive falsa, honesta vel turpis, et substantiae matrimonii contraria, « vel non contraria^ non vitiat vel suspendit matrimonium, nisi reducatur « et ad errorem personae conditionis servitis, aut transeat in veram con-