Sermo I .

Qui se humiliat exaltabitur, Lucae decimo octavo .

In hoc verbo, quod est infallibilis regula divinae iustitiae, continetur summa totius salutis humanae, quae consistit in humilitate meriti et sublimitate praemii. Unde in eo primo praemittitur humilitas sive opportunitas meriti per modum antecedentis; secundo adiungitur sublimitas praemii per modum consequentis. Primum est quantum ad statum viae sub ratione cognoscentis: secundum, quantum ad statum patriae sub ratione allicientis. Et primo prae-millilnr humilitas meriti per modum antecedentis, cum dicitur: Qui se humiliat, scilicet in statu viae; secundo adiungitur sublimitas praemii per modum consequentis, cum subditur: exaltabitur, scilicet in statu patriae.

I. Dicit ergo: Qui se humiliat, ubi notetur humilitae meriti. Ut antem verbis Evangelii nos conformemus, possumus dicere, quod ille est vere poenitens et habet meritoriam humilitatem, qui exemplo illius publicani habet humilitatem operit, oris et cordis. Unde ille qui ratione suae perfectae humilitatis descendit iustificatus indomum, conscientiae, primo habuit humilitatem subiectionis et reverentiae in opere ex consideratione altissimae Maiestatis: et ideo dicitur: Publicanus a longe stans nolebat nec oculos ad caelum levare: Glossa : " A longe: Sicut humilis non audet appropinquare, ut ad eum Deus appropinquet: non aspicit, ut aspiciatur". Secundo habuit humilitatem contritionis et poenitentiae in corde ex recordatione commissae iniquitatis, unde percutiebat pectus suum; Glossa: " Premit conscientiam, sed spem sublevat: percutit pectus, poenas de se exigit". Tertio habuit humilitatem recognitionis culpae in ore ex timore aeternae calamitatis sive severitatis: unde dicebat: Deus, propitius esto mihi piscatori, cui ratione culpae debetur poena sempiterna: ubi Glossa: " Confitetur, ut Deus ignoscat: ignosci

Deas quod ille agnoscit ". Et sic movebat eam ad humilitatem divinae Maiestatis fastigium, quod est venerandum ; commissae iniquitatis opprobrium, quod est erubescendum: extremae severitatis iudicium, quod est metuendum; et sic perfectam habuit motivam ad humilitatem, scilicet quod erat supra ipsum Deus, qui praesidebat; quod erat infra ipsum dedecus, quod displicebat; quod erat contra ipsum iudicium, quod imminebat.

Sed ut recto ordine procedamus, possumus dicere, quod ille publicanus, gerens formam veri poenitentis, primo habuit humilitatem contritionis et poenitentiae in corde ex recordatione commissae iniquitatis: unde convenit ei quod dicitur Proverbiorum duodecimo : Moeror in corde viri humiliabit illum. - Moeror est dolor de peccatis praeteritis, quod est optimam motivum ad humilitatem cordis, quia poenilens, dolens de peccatis et se libenter subdens Domino, quem offendit, salubriter veniam impetrat, secandam quod dicitur in Psalmo: Cor contritum et humiliatum, Deus, non despicies. Unde. poenitenti dicitur Ecclesiastici secundo: In dolore sustine et in humilitate tua patientiam habe;quoniam in igne probatur aurum et argentum, homines vero receptibiles in camino humiliationis.

Secundo ille publicanus, gerens formam poenitentes, habuit humilitatem recognitionis culpae in ore ex timore aeternae calamitatis: unde Ecclesiastici septimo : Humilia valde spiritum tuum, quoniam vindicta carnis impii, ignis et vermis. Considerans peccator, quod vindicta et punitio suae carnis erit ignis gehennae, qui non exstinguetur, et vermis conscientiae, qui non morietur, valde debet humiliare spiritum suum, per timorem coram vicario Dei, scilicet sacerdote, et eius pedibus provolutus, cum dolore et lacrymis sua peccata confiteri, ut dolore et amaritudine compunctionis vermem interficiat et flumine lacrymarum ignem exstinguat. Unde de ista humiliatione dicitur Ecclesiastici quarto: Presbytero humilia animam tuam, quod fit, quando peccator, considerans, quod presbyter tenet locum -Dei, non vult tanquam superbus sedere ad latus eius, immo tanquam humilis se prosternit eius pedibus, quousque confiteatur , quia tunc impletur in eo quod dicitur tertii Regum vigesimo primo: Quia nummatus est mei causa, non inducam malum in diebus eius.

Tertio iste publicanus habuit humilitatem subiectionis et reverentiae in opere ex consideratione altissimae Maiestatis. Unde non accessit impudenter, sed stans a longe reverenter, nolebat oculorum supercilium in altum elationis elevare, sed in imum deiectionis deprimere, ut per hoc posset Deum honorare, secundum quod dicitur Ecclesiastici tertio :

Magna potentia Dei solius, et ab humilibus honoratur. Magna res, quod excelsus Deus humilia subiacentiae in publicano approbat et alta superbiae in Pharisaeo reprobat, qui non Deum orabat, immo de propriis meritis se laudabat et alii insultabat. Nam descendit iustificatus publicanus a Pharisaeo in domum conscientiae propriae. Et hoc est secundum regulam divinae iustitiae, quae est: Omnis, qui se exaltat, humiliabitur, ei qui se humiliat exaltabitur. Certe nunquam ille Pharisaens publicano insultasset, si attendisset quod dicit Glossa Augustini super illud ad Philippenses secundo : Superiores sibi invicem arbitrantes: "Non hoc ita debemus existimare, ut non existimemus, sed nos existimare fingamus: sed vere existimemus, aliquid occultum esse posse in alio, quo nobis superior sit, etiamsi bonum nostrum, quo illo videmur superiores, non sit occultum ".

Sed dicit forsitan aliquis: Timeo, me humiliari plus, quam veritas habeat, ne forte ratione humiliationis incurram mendacium simulationis etc. Respondit beatus Bernardus sermone trigesimo septimo super Cantica : "Iustius iuliusque est profecto iuxta ipsius Veritatis consilium, novissimum locum eligere, de quo postmodum cum honore superius educamur, quam praesumere altiorem, unde cedere mox oporteat cum robore. Non est periculum, quantumcumque te humilies, quantumcumque reputes minorem, quam sis. Est autem grande malum horrendumque periculum, si vel modicum plus vero te extollas, si vel uni in tua cogitatione te praeferas, quem forte parem tibi Veritas iudicat aut etiam superiorem; quemadmodum, si per ostium transeas, cuius superliminare sit nimium bassum, non nocet quantumcumque te inclinaveris, sed nocet, si te erexeris ".

II. Secundo in verbo proposito notatur sublimitas praemii sub ratione allicientis, cum subdit: exaltabitur. Triplici exaltatione sublimabitur verus poenitens, respondente triplici humiliationi. Nam primo, quia habuit humilitatem contritionis et poenitentiae in corde ex recordatione commissae iniquitatis, exaltabitur decore caelestis gratiae, detentis maculam peccatorum: secundo, quia habuit humilitatem subiectionis et reverentiae in opere ex consideratione altissimae Maiestatis, exaltabitur virtute abundantioris iustitiae, accumulantis bona meritorum; tertio, quia habuit humilitatem recognitionis culpae in ore ex timore futurae calamitatis, exaltabitur honore deiformis gloriae, sublimantis ad gaudia Angelorum sive aeternorum. Duae exaltationes sunt in stata viae et disponunt ad tertiam, quae est in statu patrino.

Primo propter humilitatem contritionis et poenitentiae in corde ex recordatione commissae iniquitatis exaltabitur decore caelestis gratiae, detentis maculam peccatorum: unde Ecclesiastici trigesimo quarto : Dominus exaltans animam et illuminans oculos, dans sanitatem et vitam et benedictionem. - Dominus exaltat animam, dum eius affectum exspoliat ab ignobilitate vetustatis culpae et induit novitatem decorantis gratiae; et illuminat oculos, intellectos a tenebrositate caecitatis et ignorantiae splendore veritatis et intelligentiae, dans sanitatem, eius carni per repressionem carnalis concupiscentiae, et vitam, aeternae immortalitatis, et benedictionem, supernae hereditatis, ut possit dicere illud Psalmi: Qui exaltas me de portis mortis, ut annuntiem omnes laudationes tuas in portis filiae Sion.

Secundo propter humilitatem subiectionis et reverentiae in opere ex consideratione altissimae Maiestatis exaltabitur virtute abundantis iustitiae, accumulantis opera meritorum; unde in Psalmo : Custodi viam eius: et exaltabit te, ut hereditate capias terram.

Custodi viam eius, per exsecutionem praeceptorum, et exaltabit te, per accumulationem meritorum, ut hereditate capias terram, per retributionem praemiorum; et propter hoc dicitur Ecclesiastici vigesimo: Qui operatur iustitiam, ipse exaltabitur.

Qui operatur iustitiam, multiplicando merita, ipse exaltabitur, ad magna praemia. Et quia hoc habet fieri mediante timore Domini, ideo dicitur Ecclesiastici quadragesimo: Facultates et virtutes exaltant cor, et super haec Umor Domini. Tertio propter humilitatem recognitionis culpae in ore ex timore aeternae calamitatis exaltabitur honore deiformis gloriae, sublimantis ad gandia praemiorum; unde primae Petri quinto :) Humiliamini sub potenti manu Dei, ut vos exaltet in tempore visitationis. Considerantes divinae Maiestatis praesidentiam et nostrae vilitatis excellentiam, humiliari debemus sub manu divinae potentiae. Non enim possumus aliter sublimiter exaltari in patria, nisi humiliemur totaliter sub potenti manu Dei in via. Nam si aliter nitimur ascendere, non erit nobis spes de exaltatione caelestis gloriae, sed de deiectione infernalis ignominiae; unde Ezechielis decimo septimo: Ego Dominus humiliavi lignum sublime et exaltavi lignum humile. Causa autem huius iustitiae et aequitatis est, quia, quanto quis magis se exaltat et supra se erigitur, tanto minus honorat Deum et a superioribus se elongat et inferioribus se subiicit ; ac per hoc magis deiicitur. Sed e converso, quanto quis magis se humiliat, tanto magis honorat Deum et ad superiora appropinquat et inferioribus superponitur: ac per hoc iusto Dei iudicio magis exaltatur. Rogemus ergo. etc.