Sermo I .

Homo quidam descendebat ab Ierusalem in Iericho et incidit in latrones, qui etiam despoliaverunt eum, Lucae decimo .

Quia faciliter rudes et sensibiles homines ducuntur in cognitionem alicuius rei spiritualis, cum circumvelatur exemplorum varietate: ideo Dominus noster, volens istam Iudaeum et etiam populum Iudaicum rudem et sensibilem, per visibilia ad invisibilia manuducere, describit in verbo proposito iuxta vocabulorum proprietates primum parentem sub metaphora hominis ab Ierusalem in Iericho descendentis et in latrones incidentis, cum dicit: Homo quidam descendebat ab Ierusalem in Iericho etc. In quo quidem verbo, si diligenter attendantur Ierusalem et Iericho interpretationes et conditiones et etiam exspoliatio facta per latrones, valde eleganter describitur primus parens quantum ad tres conditiones, videlicet quantum ad principium primum suae creationis, medium suae praevaricationis et ultimum suae punitionis. Principium suae creationis fuit status originalis innocentiae; medium praevaricationis, lapsus detestabilis culpae ; ultimum punitionis, damnum sive defectus poenalis miseriae. Haec tria se habent per ordinem. Nam Deus primo creavit hominem rectum quantum ad statum innocentiae; deinde voluntas cadens a rectitudine iustitiae acquisivit defectus poenalitatis et miseriae. Primo ergo in verno proposito describitur primus parens quantum ad statum originalis innocentiae, cum dicit: Ab Ierusalem. Per Ierusalem, quod interpretatur visio pacis, intelligitur status innocentiae, in quo erat summa concordia et harmonia inter carnem et spiritum primi parentis, licet modo merito sui peccati adversentur ad invicem. Secundo, quantam ad lapsum detestabilis culpae, cum subdit: descendebat in Iericho. Per Iericho, quod interpretatur luna sive defectus, significatur lapsus peccati; nam peccare idem est quod deficere. Tertio, quantum ad damnum poenalis miseriae, cum subinfert: et incidit in latrones, id est daemones, qui despoliaverunt eum, indumento innocentiae. Et ista divisio habetur ex Glossa quae dicit sic: " Homo ille Adam intelligitur, qui a beatitudine caelestis Ierusalem praevaricationis prolapsione ad miserias et defectus huius vitae mutabilis et erroneae descendit.

I. Primo ergo in verbo proposito per Ierusalem intelligitur status originalis innocentiae; et bene, si attendantur eius conditiones et interpretationes. Nam Ierusalem locus erat primo dignitatis et honorificentiae, quia regalis praesidentiae; secundo, deliciositalis et affluentiae, quia emanativus lacte et melle ; tertio, securitatis perfectae, quia custoditus ab Angelis die ac nocte. Et haec tria erant perfectiori modo in statu innocentiae. Nam Adam in stata illo habebat primo dignitatem originalis innocentiae; secundo, deliciositatem oblectabilis gratiae; tertio, securitatem protectionis divinae. Et per haec tria perfecte ordinabatur ad illam beatam Trinitatem. Nam ratione primi ordinabatur ad speciositatem Filii: ratione secundi, ad benignitatem Spiritus sancti; ratione tertii, ad potestatem Patris aeterni.

Primo per Ierusalem intelligitur status innocentiae, quia in eo habebat primus homo dignitatem originalis innocentiae. Et de hoc potest exponi quod dicitur Ezechielis octavo : Elevavit me spiritus inter terram et caelum et adduxit me in Ierusalem in visione Dei. Ad litteram: Deus elevavit hominem primum quasi inter caelum et terram, quando eum posuit in paradiso. Nam, ut dicit Magister in secundi Sententiarum distinctione decima septima , " homo extra paradisum creatus est et postmodum in paradiso positus, ut melius cognosceret Dei beneficium, dum videret se aliunde adductum ". Unde secundum Sanctos paradisus terrestris est locus valde eminens et altus, quasi medium tenens inter hanc vallem miseriae et patriam caelestem, iuxta partem aequinoctialem, ubi est magna temperies temporis, in oriente vergens ad meridiem, et ratione suae altitudinis non conscendunt illuc vapores in aere elevati, quibus luna dominatur, sed est ibi puritas aeris ac contemperantia caloris, et ideo locus idoneus statui perpetuitatis. Et sicut locus est medius, quia inter caelum et terram, ita cognitio illius status innocentiae quasi medium tenebat inter statum gloriae et statum miseriae. Nam in statu gloriae videtur Deus immediate in maiestate in sui substantia, ita quod nulla est ibi obscuritas: in statu vero miseriae mediante speculo obscuro in aenigmate. " Aenigma enim ", secundum beatum Augustinum decimo quinto de Trinitate , " est similitudo obscura"; sed in statu innocentiae videbatur mediante speculo claro sine aliqua obscuritate, eo quod nulla erat in anima peccati nebula, sed omnimoda puritas, et nulla rebellio carnis et virium inferiorum ad spiritum, sed omnimoda subiectio: et propter tantam harmoniam et concordiam pacis inter carnem et animam subditur in praedicta auctoritate: et adduxit me in Ierusalem, quae interpretatur visio pacis: sed propter omnimodam puritatem, ratione cuius mundo oculo rationis videbat Deum sine obscuritate, subinfert quasi antonomastice, quod fuerat ductus in visione Dei. Huius amissae innocentiae recuperationem credens fidelis Tobias dicebat, Tobiae decimo tertio : Beatus ero, si fuerint reliquiae seminis mei ad videndam claritatem Ierusalem, id est originalis innocentiae, quae fuit in Christo.

Secundo per Ierusalem intelligitur status innocentiae, quia in eo habebat primus homo deliciositatem oblectabilis gratiae. Et de hoc potest intelligi illud Isaiae trigesimo tertio : Oculi tui videbunt civitatem Ierusalem opulentam. - Vere Adam in statu innocentiae erat velut civitas Ierusalem opulenta, pulcra et decora, propter abundantiam gratiarum, et terribilis ut castrorum acies ordinata, propter refulgentiam virtutum. Hanc Ierusalem, quae aedificatur ut civitas, cuius participatio eius in id ipsum, videns diabolus statim invidit. Unde Bernardus : " Cum videret patrem nostrum omnium hominum aemulus caritate circumdatum et omni virtute vestitum, et hoc accepisse terrenum hominem, quod ipse amiserat per superbiam, invidit insatiabilis homicida ; et Damascenus dicit, quod " Deus fecit hominem innocentem, rectum, virtuosum, sine sollicitudine , sine tristitia, omni virtute decoratum, omnibus donis ornatum ". Nec est intelligendum, quod statim, quando Deus hominem condidit, virtute vestierit et ornaverit: sed quia tunc dispositum fecerit et non longo tempore post ornaverit, quemadmodum maior mundus iste sensibilis prius tempore fuit creatus et post ornatus. Unde sicut esse gratuitum est alterius generis quam esse naturale, sic in diversis temporibus fuit Adae creatio et gratiae superinfusio . Nunquam enim Deus, quantum est de lege communi, alicui adulto infundit gratiam, nisi sit praeparatio ex parte hominis: et propter hoc non fuit concreata gratia homini, sed dilata, quousque homo quodam modo per actum et usum rationis se disponeret ad suscipiendam gratiam.

Tertio per Ierusalem intelligitur status innocentiae, quia in eo habebat primus homo securitatem protectionis Dei. Et de hoc potest intelligi illud Psalmi : Non commovebitur in aeternum qui habitat in Ierusalem. Montes in circuitu eius, et Dominus in circuitu populi sui. Vere Adam, existens in statu innocentiae, nunquam commotionem sive dissolutionem sui corporis passus fuisset, non ab intrinseco, quia, licet esset compositus ex contrariis, et contrarietas sit causa pugnae, et pugna in composito sit causa dissolutionis: tamen aliter se habent contraria in. compositione corporis secundum statum nalurae lapsae et secundum statum naturae institutae: secundum enim statum naturae lapsae non solum agunt in aliquod extrinsecum, sed etiam ad invicem mutuo agunt et patiuntur tam in ipsa constitutione quam post constitutum esse. In statu vero innocentiae taliter omnia ista fuerunt comproportionata in prima compositione, vel ad tantam concordiam educta, ut mutuo, illo statu manente, non pugnarent. Et ideo illud corpus commoveri sive dissolvi ab intrinseco necesse non erat. Unde, etsi erat mortale et corruptibile et habuit causam corruptionis in se, tamen voluntati subiacebat ex ordine divinae iustitiae, et ideo, nisi voluntas deordinaretur, corpus nunquam corrumperetur, quamvis nunc verum sit quod dicit Philosophus , quod omne corruptibile de necessitate corrumpitur, cuius scilicet corruptibilis regimen non subiacet voluntati, sicut corruptibile corpus Adae, sed soli virtuti naturali. Non enim similiter poterat commoveri sive laedi ab extrinseco, eo quod montes, id est Angeli, et Dominus in circuitu eius, ad custodiam. Non enim ordo divinae iustitiae talem deordinationem et punitionem in illo statu debebat admittere, quia nulla culpa praecesserat, quamvis modo permittat, innocentem occidi ab impio, eo quod omnis homo merito peccati origina-Iis est mortis debitor. Et propter hoc merito poterat sibi dici a Deo illud secundi Regum decimo nono : Veni mecum, ut requiescas securus mecum in Ierusalem.

II. Secundo in verbo proposito describitur status culpae sub nomine Iericho, quod interpretatur defectus, eo quod peccare nihil aliud est quam deficere. Unde primus homo, cum peccavit, bene descendit in Iericho, quia ratione sui peccati incurrit . triplicem defectum: primo, defectum obscuritatis et ignorantiae ad cognoscendum verum: secundo, defectum tepiditatis et ignaviae ad operandum bonum: tertio, defectum timiditatis et inconstantiae ad fugiendum et superandum malum. Et haec tria mala sunt contra tria bona, quae erant in statu innocente. Et sicut per illa bona ordinabatur et assimilabatur sacratissimas Trinitati, sic per ista mala deordinatur et efficitur dissimilis. Nam caecitas sive obscuritas deordinat et dissimilat eum a claritate sapientiae Filii ; tepiditas, a benignitate clementiae Spiritus sancti ; timiditas, ab immobilitate et insuperabilitate potentiae Patris aeterni.

Primo dicitur homo descendisse in Iericho, cum peccavit, quia incurrit defectum caecitatis et ignorantiae ad cognoscendum verum; unde Lucae decimo octavo : Cum appropinquaret Iericho, caecus quidam sedebat secus viam, mendicans: Glossa: " Caecus significat humanum genus, quod a superna claritate exclusum, damnationis suae patitur tenebras, sed a Domino appropinquante Iericho sanatur, quia, dum Verbum Dei infirmitatem et defectum nostrae carnis et mortalitatis suscepit, homo ad cognoscendum divina redit: sedet iuxta viam, dum incipit credere in Christum, qui dicit: Ego sum via et veritas et vita : mendicat, dum rogat"; et clamat ut lumen mereatur accipere.

Secundo dicitur homo descendisse in Iericho cum peccavit, quia incurrit defectum tepiditatis et ignaviae ad operandum bonum; unde in figura dicitur quarti Regum secundo : At ille, scilicet Eliseus, habitabat in Iericho. Dixerunt quoque viri civitatis ad Eliseum: Ecce, habitatio civitatis huius optima est, sicut tu ipse, domine, perspicis, sed aquae pessimae sunt et terra sterilis. Sicut isti habitatores Iericho, licet carerent aqua dulci ad bibendum et terra bona ad panem producendum, quae maxime sunt necessaria habitationi hominum, tamen aestimabant habitationem tam defectuosam optimam: sic peccatores existentes in Iericho, id est in defectu peccati, licet habeant penuriam aquae sapientiae salutaris et tantam sterilitatem terrae corporalis, ut non valeant ratione tepiditatis et ignaviae educere de ea panem vitae et intellectus, quibus nutritur anima: tamen reputant, peccati delectatione absorpti, tam defectuosum statum culpae optimum.

Tertio dicitur homo descendisse in Iericho, cum peccavit, quia incurrit defectum timiditatis et inconstantiae ad fugiendum malum; unde in figura dicitur Iosue sexto : Ceperunt civitatem, scilicet Iericho, et interfecerunt omnia, quae erant in ea: et sequitur: Imprecatus est Iosue, dicens: Maledictus vir coram Domino, qui suscitaverit et aedificaverit civitatem Iericho. Quia omnia contingebant illis in figura , ideo, sicut isti existentes in Iericho non valuerunt resistere prae nimia tepiditate et timiditate, nec fugere, ut non interficerentur, sic peccatores finaliter existentes in statu peccati, ratione cuius tantam timiditatem et inconstantiam incurrunt, ut non valeant fugere malum culpae; et ideo iusto Dei iudicio puniuntur malo infernalis poenae.

III. Tertio in verbo proposito describitur primus parens quantum ad damnum poenalis miseriae, cum subinfert: incidit in latrones, id est daemones, qui intulerunt ei tria damna. Nam primo despoliaverunt eum gratuitis virtutibus: secundo vulneraverunt eum in potentiis naturalibus: tertio debilitaverunt eum in potentiarum viribus, cum semivivum reliquerunt. Sed contra ista tria damna tria bona adhibuit verus Samaritanus et custos, Dominus noster Iesus Christus. Nam primo contra spoliationem tribuit ornamentum gratiae in incarnatione ad decorandam animam nudam et deformem; secundo, contra vulnerationem adhibuit medicamentum misericordiae in passione ad sanandum animam sauciatam et languentem: tertio, contra debilitationem contulit vehiculum sive adiutorium potentiae in resurrectione ad roborandam animam caducam et debilem. Et haec omnia eliciuntur ex ipso textu, qui secum portat expositionem. Nam persona indigens et misera est genus humanum, quod in Adam peccante descendit ab Ierusalem in Iericho, id est a paradiso in mundam, et incidit in latrones, id est potestatem daemonum ; qui spoliaverunt eum, virtutibus gratuitis; vulneraverunt, in potentiis naturalibus et debilita-Ternnt in potentiarum viribus, semivivum relinquendo. Sed persona transiens eum durissima fuit legalis iustitia, quae nec misericordiam nec medicinam praestabat; unde Glossa Bedae : " Sacerdos legem Dei nuntiat. Descendit quidem lex in mundum per Moysen et nullam sanitatem contulit homini. Descendit levita, qui typum ostendit Prophetarum, sed hic nullum sanat, quia lex peccata, arguit, sed pertransit, cum indulgentiam non largitur". Persona vero subveniens ex misericordia est Dominus noster Iesus Christus, quia Samaritanus custos interpretatur. Hic subvenit humano generi, cum tria remedia contulit contra tria praedicta damna.

Primo, animam nudam et deformem vestivit ornamento gratiae in incarnatione contra despoliationem. Et hoc est quod dicitur : Samaritanus quidam iter faciens venit secus eum, et videns eum, misericordia motus est: Glossa: " Samaritanus, qui custos interpretatur, Dominus est, qui propter nos homo factus, vitae praesentis iter arripuit et venit secus vulneratum, in similitudinem hominum factus et habitu inventus ut homo "; ex cuius adventu homo in gratiam Dei restituitur.

Secundo, animam sauciatam et languentem Minavit medicamento misericordias in passione contra vulnerationem: unde subditur: Et appropians, alligavit vulnera eius ; " alligamenta adhibuit", secundum Magistrum in Prologo .quarti Sententiarum "quia contra originalis et actualis peccati vulnera Sacramentorum remedia instituit ", quae efficaciam habent a passione Christi. Unde sequitur: infundens oleum, id est " chrisma Spiritus sancti, et vinum, id est calicem suae passionis ", secundum quod dicit Glossa ; et imponens illum in iumentum suum, corporis sui, quia peccata nostra ipse pertulit in corpore suo super lignum, cuius livore sanati sumus: duxit in stabulum, E cclesiae.

Tertio, animam caducam et debilem roboravit in resurrectione aperiendo sensum sacrae Scripturae contra debilitatem; unde subinfert : Altera die pro-Mit duos denarios: Glossa: " Altera die, id est post suam resurrectionem, quando amplior aeternae lucis splendor quam ante passionem effulsit in mundo,

protulit duos denarios, id est duo Testamenta, Apostolis, quia ipsis aperuit sensum, ut intelligerent Scripturas, ad regendum et adiuvandum populum ". Unde per doctrinam duorum Testamentorum, quae intelligitur in prolatione duorum denariorum, quos dedit stabulario, id est praelato, cuius est doctrinam ministrare et explanando supererogare, adiuvantur viatores in aeternam patriam redeuntes. Rogemus etc.