322 Dubia

Legislatore commissam, per se esse odiosam, cum per dele- gationem non mutet naturam.

II. Odiosam tamen plus minusve esse posse dispensandi facultatem a Legislatore commissam, quando constet, mentem esse Legislatoris, ut verbis, quibus facultas expressa est, coer- ceatur, neque praescriptos limites egrediatur.

meret propter confusionem vitandam; sed legem ferre deberet secundum ea, quae in pluribus accidunt ». Et ibid., q. 97, art. 4 ad 1 adiungit : « Contingit autem quandoque quod aliquod praeceptum, quod est ad com- modum multitudinis ut in pluribus non est conveniens huic personae vel in hoc casu; quia vel per hoc impediretur aliquod melius bonum, vel etiam induceretur aliquod malum. Periculosum autem esset ut hoc iudicio cuiuslibet committet'etur; nisi forte propter evidens et subitum periculum. Et ideo ille qui habet regere multitudinem habet potestatem dispensandi in lege humana, quae suae auctoritati innititur, ut scilicet in personis vel in casibus in quibus lex deficit, licentiam tribuat ut prae- ceptum legis non servetur. Si autem absque hac ratione pro sola volun- tate licentiam tribuat, non erit fidelis in dispensatione aut erit impru- dens; infidelis quidem, si non habet intentionem ad bonum commune; imprudens autem, si rationem dispensandi ignoret». Et ibid., ad 1: « Quando cum aliquo dispensatur ut legem communem non servet, non debet fieri in prae Judicium boni communis; sed ex intentione ut ad bonum commune proficiat ».

Ex quibus apparet, quemadmodum legislator tenetur legem ferre in bonum commune, ita teneri ex conceptu humanae legis dispensare iuxta rerum et personarum convenientiam, ratione eiusdem communis boni. Eiusmodi ergo dispensandi facultas per se considerata non solum non est odiosa, sed est legislatori necessaria, et eodem iure habet, quo habet ius faciendi legem. Cum autem per commissionem alteri factam non mutet naturam, non erit ideo odiosa; immo nec odiosa est ipsa facultatis dispen- sandi commissio, cum legislator non possit per se in omnibus occurrenti- bus casibus dispensare. Sed ipse legislator tamen potest facere magis vel minus odiosam facultatem dispensandi alteri commissam, eam multipliciter limitando aliisve modis quos supra dixi, ex quibus oritur magis vel minus stricta facultatis concessae interpretatio: et hoc etiam propter commune bonum, quia, ut ait angelicus Doctor, periculosum esset ut hoc (idest facul- tas dispensandi) iudicio cuiuslibet commuter etur, nisi forte propter evi- dens et subitum periculum. Ideoque pro personarum ratione vel idoneitate vel pro ratione causae, seu rei maioris aut minoris momenti, facultates, quas committit Romanus Pontifex magis minusve limitat : et iuxta Romani Pontificis mentem, quomodolibet ex iure aut authenticis declarationibus resultantem, facienda est interpretatio.

Ex quibus etiam consequitur, exercitium facultatis commissae intra praescriptos limites, non esse odiosum quando iustae causae dispensandi militent: quando enim eiusmodi causae militent, dispensatio nonnisi mate-