Sermo I .

Surge, tolle lectum tuum et vade in domum tuam, Matthaei nono .

Quoniam, secundum Philosophum , " potentiae distinguuntur sive agnoscuntur per actus vel opera "; hinc est, quod Dominus per opus miraculosum supra naturam fecit cognosci suam potentiam Divinitatis dimittendi peccata, cum solo verbo paralyticum perfectae restituit sanitati, dicens in verbo proposito: Surge, tolle lectum tuum et vade in domum tuam. Unde tanquam perfectus medicus corporum et animarum in ipso verbo valde artificialiter procedit, eo quod istis tribus vocabulis, scilicet: Surge, tolle et vade, perfecta sanitas tam hominis exterioris quantum ad corpus, quam hominis interioris quantum ad spiritum designatur contra tria mala, quae facit paralysis materialis in corpore, et peccatum, quod est paralysis spiritualis in mente. Nam ista infirmitas reddit hominem corporaliter inhabilem ad standum, impotentem ad operandum et impossibilem ad ambulandum. Ita peccatum suo modo aufert animae rectitudinem status per culpam, fortitudinem actus per iniustitiam et promptitudinem motus per negligentiam: sed Dominus contra ista tria mala praecepit tria bona. Nam primo imperat rectitudinem status per desertionem culpae, cum dicit: Surge: secundo, fortitudinem actus per exsecutionem iustiliae, cum subdit: tolle lectum tuum, id est iustitiam, per quam in omni opere exsequi incipias; tertio, promptitudinem motus per acquisitionem gloriae, cum subiungit: et vade in domum tuam; Glossa : " Domum ire est ad paradisum redire ", eo quod paradisus est propria habitatio hominis, quia ad hoc factus homo fuit.

I. Dicit ergo: Surge: ubi imperat rectitudinem status per desertionem culpae, quia anima cadit tripliciter, scilicet per ignorantiam erroris, concupiscentiam carnis et violentiam diabolicae tentationis: et ideo ad hoc, ut habeat rectitudinem status deserendo culpam, attendendum est, ut ab his tribus resurgat: et primo a tenebris ignorantiae erroris obcaecantis; secundo, ab illecebris carnalis concupiscentiae defoedantis; tertio, a praesidentiis potestatis diabolicae opprimentis. Primum habet fieri per aspectum veritatis; secundum, per amplexum castitatis: tertium, per exercitium virtutis.

Primo, qui vult habere rectitudinem status debet surgere a tenebris erroris et ignorantiae obcaecantis, et hoc per aspectum veritatis: et de hoc dicitur Actuum nono : Surge et ingredere civitatem, et ibi dicetur tibi, quid te oporteat facere. Ecce, quod Paulus persequebatur discipulos Christi zelo Legis ductus, credens, se obsequium praestare Deo; sed quia hoc non est ex certa scientia, aut ex malitia, sed tenebratur erroris ignorantia; ideo praecipitur ingredi civitatem, per quam congregatio fidelium intelligitur, qui sub eodem iure vivendi sunt collecti, ut ab eis instruatur, quid eum oporteat facere. Dignum et iustum fuit, ut qui sapientem se tenebat et ducem aliorum se faciebat, ad manum sicut caecus traheretur et Ananiae in discipulum traderetur. Propterea maxima fuit violentia in convertendo Paulum, qui ex ignorantia et zelo decipiente rectum credebat quidquid faciebat Unde Gregorius : " Cum virtus vitium creditur, difficiliter emendatur ". Hinc est, quod bi qui sanctitatem appetunt, in errorem lapsi, tardius convertuntur, rectum aestimantes quidquid faciunt, et sicut extolluntur virtute, sic vitio perseverantiam iungunt.

Secundo surge ab illecebris carnalis concupiscentiae defoedantis, et hoc per amplexum castitatis: unde Lucae decimo quinto : Surgam et ibo ad patron meum et dicam ei: Pater, peccavi in caelum et coram te. Per istum filium prodigum intelligitur homo luxuriosus: unde et adolescentior dicitur, eo quod ad vanitates et ad carnalia delectamenta magis intentus: qui erecta cervice petit portionem substantiae, volendo uti libero arbitrio, ut non iam secundum imperium divinae voluntatis, sed secundum nutum voluntatis suae incedat Unde Beda : " Substantia est omne, quod agimus, vivimus et sapimus, cogitamus et loquimur ". Et Seneca: " Erumpit in petulantiam male dispensata libertas ". Et tunc abiit in regionem longinquam, perpetrando peccatum; Glossa : Abiit in regionem longinquam, " non locum mutando, sed animum. Quanto quis in pravo opere plus delinquit, tanto a Dei similitudine recedit longinquius ". Adhaesit uni civium, id est diabolo, eius voluntatem faciendo: et merito recedens a Dei similitudine accedit ad porcorum, id est daemonum, similitudinem, quos continue pascebat, dum carnis voluptates non deserebat. Propterea expendit omnia bona naturalia vivendo luxuriose, et cupiebat implere ventrem suum de siliquis, quas porci comedebant, id est, cupiebat adinvenire diversa peccata carnis. " Siliqua, ut dicit Glossa , est quoddam genus leguminis sonoris follibus et vacuis, quod ventrem magis onerat quam reficit", et significat delectationes vitiorum, quae satiant et delectant exterius corpus et interius animam non reficiunt, immo onerant. Et nemo illi dabat, quia nec his omnibus satiabatur et frequenter, ubi credidit invenire delectationes, invenit amaritudines. Sed tandem, videns se in tantis amaritudinibus et miseriis peccatorum prostratum, revertitur ad se, per sui considerationem et peccati recognitionem, et dicit: Surgam, per mali peccati desertionem sive declinationem; et ibo ad patrem meum, per boni inceptionem: et dicam, per oris confessionem: Pater, peccavi in caelum, propter contemptum Maiestatis divinae omnibus praeeminentis, et coram te, propter contemptum Veritatis omnia cernentis; ideo non sum dignus vocari filius tuus, propter contemptum bonitatis bonos in filios adoptantis, quem Pater astringit per amplexum caritatis et suscipit ad osculum pacis, proferendo stolam interioris puritatis et induendo vestem exterioris honestatis.

Tertio surge a praesidentiis crudelitatis diabolicae opprimentis, et hoc per exercitium virtutis: unde Actuum duodecimo . Surge velociter) et ceciderunt catenae de manibus eius. Petrus positus in vinculis ferreis ex diabolica suggestione et sub custodia militum, ut interficeretur, significat peccatorem ligatum vinculis diabolicae fraudis et positum sub custodia daemonum ad perdendum morte damnationis aeternae. Hic autem excitatur ad surgendum angelica admonitione, quia per auxilium virtutis Christi confringentis aereas portas diabolicae custodiae, ceciderunt catenae, diabolicae fraudis, de manibus, malorum operum eius. De his similiter dicitur primi Regum vigesimo primo: Surrexit David et fugit in die illa a facie Saul.

Saul interpretatur abutens et significat diabolum, qui abutitur creaturis Dei ; de cuius potestate bonus David surgit per auxilium virtutis Christi, fugiens ab eius notitia .

II. Secundo in verbo proposito imperat fortitudinem actus per exsecutionem iustitiae, cum subdit: tolle lectum tuum. Ille habet fortitudinem in exsequendo iustitiam, qui tollit primo a Prophetis et Apostolis documentum instructivum fidelis intelligentiae ; secundo, a Patriarchis et Virginibus exemplum inflammativum caritatis et benevolentiae; tertio, a Confessoribus et Martyribus auxilium confortativum longanimitatis et patientiae sive perseverantiae. Et haec tria sunt necessaria omni conditioni, sexui et aetati, scilicet veritas fidei dans intelligentiam, caritas Christi dans benevolentiam et longanimitas spei dans perseverantiam; nullus enim adultus est in statu salutis, nisi habeat fidelem intelligentiam in intellectu, caritativam benevolentiam in affectu et longanimem perseverantiam in effectu.

Bene ergo ille habet fortitudinem in exsequendo iustitiam, qui tollit primo instructivum documentum fidelis intelligentiae; et de hoc potest exponi illud Genesis sexto : Tolles tecum de omnibus escis, quae mandi possunt. Quoniam omnia, quae scripta sunt ad nostram doctrinam scripta sunt: ideo ad hoc ut possimus evadere iracundiam generalis iudicii, exemplo Noe tollentis omnes escas comestibiles et licitas ad conservationem corporis instruimur spiritualiter tollere ex omnibus verbis sacrae Scripturae, quae possunt iuxta facultatem intelligentiae cedere ad conservationem et salutem animarum.

Secundo, tolle exemplum inflammativum caritatis et benevolentiae; unde Genesis vigesimo secundo : Tolle filium tuum unigenitum, quem diligis. Isaac, et vade in terram visionis atque ibi offeres eum mihi in holocaustum super unum montium, quem monstravero tibi.

Qui enim vult experiri, utrum diligat Deum, vadat ad terram visionis, id est, ingrediatur secreta conscientiae, et ibi videbit, quantum diligat Deum. Si enim paratus est exemplo Abrahae super unum montium, quem Deus monstrat, id est in aliquo perfecto statu Religionis vel poenitentiae, quem Deus docet inspirando, offerre quidquid carnale vel temporale potest eum retrahere et ab amore Dei elongare; maxime excludat a se: primo demulcentiam consanguinitatis: propter quod dicitur: Tolle filium, quia qui amat patrem, aut matrem, aut filium, aut fratrem vel quemcumque attinentem sibi iure propinquitatis supra Christum, non est eo dignus: secundo, avaritiam proprietatis: unde subditur: tuum: quoniam, nisi quis renuntiat omnibus, quae possidet, non potest Christi esse discipulus ; tertio, illecebram delectabilitatis: unde addit: quem diligis. Solent ista tria attrahere et inclinare hominem ad amorem suum et retrahere ab amore divino, quae omnia exemplo Abrahae debet homo spiritualis a se excludere, ut possit acquirere Dei amorem et amicitiam.

Tertio, tolle auxilium confortativum longanimitatis et patientiae; unde Lucae nono : Si quis vult post me venire, abneget semetipsum et tollat crucem suam et sequatur me.

Si quis vult venire post me, ecce, postpositio et subiectio voluntatis: et dicit: vult, ut libere et sine coactione hoc faciat: abneget semetipsum, ecce, captivatio libertatis, ut non secundum se ipsum, sed secundum Deum vivat: et tollat crucem suam, ecce, assumtio poenalitatis, et hoc per patientiam; et sequatur me, ecce, directio exemplaritatis, qui Iamdiu clypeum patientiae portavit, donec vitam finivit.

III. Tertio in verbo proposito imperat promptitudinem motus per acquisitionem gloriae, cum adiungit.

vade in domum tuam. Ille cum promptitudine acquirit gloriam qui vadit primo humiliter ad deplorandum peccata perpetrata: secundo, indesinenter ad acquirendum aeterna munera; tertio, viriliter ad superandum diabolica tentamenta. Primum fit per oris confessionem: secundum, per terrenitatis despectionem: tertium, per divinae virtutis protectionem.

Primo vade humiliter ad manifestandum perpetrata peccata, et hoc per oris confessionem: Lucae quinto : Vade, ostende te sacerdoti. In hoc mandato instruit Dominus, sacerdotale officium omnibus esse reverendum et ad curationem peccatorum esse necessarium. Unde quamvis Dominus mundet per interiorem contritionem, nihilominus ad sacerdotale officium legat, cum dicit: Vade, ostende te sacerdoti.

Secundo vade indesinenter ad acquirendum aeterna munera, et hoc per terrenitatis despectionem; unde Matthaei decimo nono : Vade, vende omnia, quae habes, et da pauperibus, et habebis thesaurum in caelo.

Vade, per negligentiae exclusionem: vende omnia, quae habes, per terrenae substantiae despectionem. Bernardus dicit: Vende, non conserva vel commuta, " omnia, non partem "; et da pauperibus, propter divinae complacentiae acceptationem, non divitibus, quia tunc Deus non acceptaret: et habebis thesaurum in caelo, per aeternae gloriae adeptionem.

Tertio vade viriliter ad superandum diabolica tentamenta, et hoc per divinae virtutis protectionem; unde Iudith octavo : Vade in pace, et Dominus sit tecum in ultionem inimicorum nostrorum, quasi dicat: cum insurgunt diabolicae tentationes et suggestiones, non metiaris tuas vires nec intuitu fragilitatis remollescas; sed vade viriliter per virtutum exercitationem, quia tunc Dominus erit tecum, tanquam bellator fortis, ad auxilium et protector: in ultionem inimicorum tuorum, id est daemonum, faciendo cum eorum tentatione proventum virtutum, ut possis superare. Unde Gregorius : " Nisi misericors Deus nostris viribus tentamenta modificet, nullus est, qui malignorum insidias vitare possit ". Rogemus ergo .Dominum etc.