APPENDIX VIII. 343

(1) Ad Rom. 13,2.-(2) S. Aug. in psal. 124, n. 7.-(3) S. Eucher. apud Rui- nart. Acta SS. Mart. de SS. Maurit. et Soc-(4) Tertul. in apologet. cap. 34.

optime tamen eos de

Imperatoribus, ac de imperii inco-

lumitate méritos fuisse constat, idque

nedum fide in iis, quae sibi manda-

bantur religioni non contraria, ac-

curate prompteque perficiendis, sed

et constantia , et effuso etiam in

praeliis sanguine luculentissime com-

probasse. Milites Christiani, ait san-

ctus Augustinus(2), servierunt Impe-

ratori infideli ; ubi veniebatur ad

causam Christi , non agnoscebant

nisi illum, qui in coelis erat. Distin-

guebant Dominum aeternum a do-

mino temporali, et tamen subditi

erant propter Dominum aeternum

etiam domino temporali. Haec qui-

dem sibi ob oculos proposuerat san-

ctus Mauritius martyr invictus, legio-

nis Thebanae primicierius, quando,

uti sanctus Eucherius refert, haec

respondit Imperatori (3): Milites su-

mus Imperator tui, sed tamen servi

quod libere confitemur Dei.. .Et nunc

non nos haec ultima vitae necessitas in

rebellionem coegit: tenemus ecce ar-

ma et non resistimus, quia mori, quam

occidere satius volumus.Quae quidem

veterum Christianorum in Principes

fides eo etiam illustrior effulget, si

perpendatur cum Tertulliano (4),tunc

temporis Christianis non defuisse vim

numerorum et copiarum, si hostes

exertos agere voluissent. Externi su-

mus , inquit ipse, et vestra omnia

implevimus, urbes, insulas, castella,

municipia, conciliabula, castra ipsa,

tribus, decurias, palatium, senatum,

semper sancta haec Apostolica Sedes ditionibus

suspectus et noxios libros damnare

et de hominum manibus extorquere

enisa est, patet luculentissime, quan-

topere falsa temeraria , eidemque

Apostolicae Sedi iniuriosa, et foecun-

da malorum in Christiano populo

ingentium sit illorum doctrina, qui

nedum censuram librorum, veluti

gravem nimis et onerosam, reiiciunt,

sed eo etiam improbitatis progrediun-

tur, ut eam praedicent a recti iuris

principiis abhorrere, iusque illius

decernendae habendaeque audeant

Ecclesiae denegare.

» Cum autem circumlatis in vulgus

scriptis doctrinas quasdam promul-

gari acceperimus, quibus debita erga

Principes fides atque submissio la-

befactatur , facesque perduellionis

ubique impenduntur: cavendum ma-

xime erit, ne populi inde decepti

a recta semita abducantur. Animad-

vertant omnes non esse, iuxta Apo-

stoli monitum, potestatem nisi a Deo:

quae autem sunt a Deo ordinata sunt.

Itaque qui resistit potestati, Dei or-

dinationi resistit, et qui resistunt,

ipsi sibi damnationem acquirunt (1).

Quocirca et divina et humana iura

in eos clamant, qui turpissima per-

duellionis seditionumque machina-

tionibus a fide in Principes descisce-

re, ipsosque ab imperio deturbare

connituntur.

» Atque hac plane ex causa, ne

tanta se turpitudine foedarent veteres

Christiani, saevientibus licet perse-