Sermo I .

Domine, descende, priusquam moriatur filius meus. Ioannis quarto .

Prothema: Qui sedes super Cherubim, manifestare coram Ephraim, Beniamin et Manasse.

Verba, carissimi, secundo loco proposita, sunt ipsius David, in quibus divinae virtutis superessentialis intelligentia describitur virtuosa et stabilis auctoritatis fortitudine, pretiosa et nobilis sublimitatis altitudine, speciosa et delectabilis claritatis pulcritudine. Quod enim fortitudine auctoritatis sit stabi-Iis et virtuosa, tangitur, cum dicitur: Qui sedes: altitudine sublimitatis sit nobilis et pretiosa, notatur, cum subditur: super ; pulcritudine claritatis sit speciosa et delectabilis, tangitur, cum subiungitur: Cherubim: Cherubim enim interpretatur plenitudo scientiae.

Quia ergo auctoritatis fortitudine virtuosa et stabilis, manifestatur studiosis sine errore cum rectitudine Tentatis: sublimitatis altitudine pretiosa et nobilis, manifestatur fructuosis sine rancore cum multitudine caritatis: claritatis pulcritudine speciosa et delectabilis, manifestatur gratiosis cum pulcritudine castitatis. Quod autem caritatis multitudine sine rancore manifestatur fructuosis, tangitur, cum dicitur: manifestare coram Ephraim: interpretatur enim Ephraim stabilitas et augmentum: veritatis rectitudine sine errore manifestatur studiosis, cum sequitur: Beniamin: interpretatur enim Beniamin filius dexterae vel filius virtutis: castitatis pulcritudine cum pudore manifestatur gratiosis, notatur, cum subiungitur: Manasse: interpretatur enim Manasse obstupescens vel obliviscens et significat illos, in quibus carnis concupiscentia velut oblita stupuit. Capientes ergo, carissimi, divinum verbum proponere, rogemus omnium bonorum largitorem, ut nos in sui verbi ministerio faciat auctoritatis fortitudine virtuosos et stabiles, caritatis multitudine pretiosos et nobiles, sanctitatis pulcritudine gratiosos et delectabiles, ut tandem stabilibus et virtuosis manifestetur cum rectitudine veritatis, nobilibus et pretiosis manifestetur cum multitudine caritatis, delectabilibus et gratiosis manifestetur cum pulcritudine honestatis sive castitatis animae.

Domine, descende.

In isto Evangelio iste regulus, gerens formam praelati, ex cuius regiminis defectu filias, id est subditus eius, infirmatur, ostenditur in verbo proposito ordinate processisse, eo quod in verbo . proposilo primo praemittitur affectuosa invocatio excellentis magnificentiae, cum dicitur: Domine: secundo additur discreta insinuatio imminentis indigentiae, cum subditur: priusquam moriatur filius meus: tertio subiungitur devota petitio auxiliantis misericordiae, cum subinfertur: descende. In primo captat benevolentiam, in secundo manifestat indigentiam, in tertio implorat misericordiam.

I. Dicit ergo: Domine, ubi commendat virtutis excellentiam et magnificentiam. Ista autem excellens virtus et magnificentia, quae in hoc vocabulo Domine importatur, potest apparere triplici ratione: primo, ratione insuperabilis potentiae in praevalendo; secundo, ratione inscrutabilis sapientiae in cognoscendo ; tertio, ratione indicibilis misericordiae in parcendo: ut sic propter potentiae magnificentiam reddatur terribilis inimicis: propter sapientiae luculentiam, honorabilis domesticis et amicis: propter misericordiae clementiam, desiderabilis miseris et egenis.

Primo istam excellentiam Domini manifestat vir-luositas insuperabilis potentiae in praevalendo; et de hoc dicitur Esther decimo tertio : Domine, in

ditione tua cuncta sunt posita, et non est qui possit tuae resistere voluntati. Et ratio est, quia sic Dei voluntati omnis virtus famulatur, ut etiam ex his quae sibi videntur contraria, divinus honor eliciatur, quamvis a malis et peccatoribus hoc non intendatur. Et propter hoc dicebat Psalmus: Non est similis tui in diis, Domine, et non est secundum opera tua. Omnes gentes, quascumque fecisti, venient et adorabunt coram te, Domine, et glorificabunt nomen tuum in aeternum.

Secundo istam magnificentiam Domini manifestat profunditas sapientiae inscrutabilis in cognoscendo ; unde in Psalmo : Ecce, Domine, tu cognovisti omnia: novissima et antiqua: tu formasti me et posuisti super me manum tuam. Mirabilis facta est scientia tua ex me, confortata est, et non potero ad eam: quasi dicat: pro certo tu, Domine, habes perfectam scientiam et non potes falli in cognoscendo, eo quod cognovisti omnia: novissima, respectu futurorum, et antiqua, respectu praeteritorum , cuius dictamine formasti me, ut essem quantum ad corpus et spiritum: et posuisti super me manum tuam, me confortando, ne redirem in nihilum. Unde Gregorius: " Cuncta in nihilum redirent, nisi divina potentia ea manu teneret". Et quia ista multiformis sapientia Dei, qua comoscit praeterita, praesentia et futura, secundum cuius dictamen homo formatur, regitur et gubernatur, non est curiose scrutanda, sed humiliter admiranda: ideo sequitur: Mirabilis facta est scientia tua ex me, et non potero ad eam.

Tertio istam magnificentiam Domini manifestat pietas indicibilis misericordiae in parcendo: unde Psalmus : Miserator et misericors Dominus, longanimis et multum misericors.

Dominus propter benignitatem clementiae est miserator, in parcendo faciliter: et ideo non timeas severitatem iustitiae proferentis sententiam. Unde Gregorius: "Novit Dominus mutare sententiam, si tu noveris emendare delictum". Et misericors, in obliviscendo totaliter: et ideo non timeas immensitatem sapientiae aggravantis culpam: longanimis, in exspectando patienter: et ideo, si diu fuisti in peccato, non timeas iudicii severitatem inferentis poenam; et multum misericors, in suscipiendo clementer: et ideo non timeas altitudinem Maiestatis concitatae ad iram. Unde Augustinus super illud Lucae decimo quinto : Surgam et ibo ad patrem meum et dicam ei: Pater, peccavi in caelum et coram te etc.: " Quaecumque necessitas cogat peccatorem ad poenitentiam, non peccati quantitas nec vitae enormitas nec hominis extremitas excludit a venia, si perfecta fuerit immutatio voluntatis: sed in amplissimos sinus caritatis misericordia filios suos prodigos suscipit revertentes ".

II. Sequitur: priusquam moriatur filius meus: ubi secundo ostendit necessitatis indigentiam. Istam autem indigentiam et necessitatem mortis incurrit homo propter tria: primo, propter debilitatem potentiae succumbentis ; secundo, propter caecitatem ignorantiae deviantis; tertio, propter poenalitatem miseriae opprimentis.

Primo incurrit homo necessitatem mortis propter debilitatem potentiae succumbentis; unde Exodi decimo : Rogate Dominum Deum vestrum, ut auferat a me mortem istam. Sicut Pharao cognoscens experimentaliter, se non posse resistere tribulationibus a Deo sibi illatis propter debilitatem fragilitatis humanae, sed totaliter succumbere, recurrit ad implorandum suffragium Moysi et Aaron per orationem, ne incurreret mortem corporalem ; ita quilibet tribulatus et afflictus, videns experimentaliter, se succumbere nec posse tribulationibus resistere, non debet intuitu fragilitatis remollescere nec in sustinendo suas vires metiri et desperare, sed humiliter per orationem ad suffragia amicorum se convertere, et maxime beatae Virginis. Unde Bernardus in homilia : " Quisquis te conspicis in huius saeculi profluvio magis inter procellas et tempestates fluctuare quam per terram ambulare; respice stellam, voca Mariam. Si iactaris superbiae undis, si fastus, sive avaritia, aut carnis illecebra naviculam mentis concusserit: respice stellam, voca Mariam. Si criminum immanitate turbatus vel conscientiae foeditate confusus, barathro desperationis incipias absorberi: respice ad Mariam: quia ipsa tenente, non corruis; ipsa protegente, non metuis: ipsa duce, non fatigaris: ipsa propitia, pervenis".

Secundo incurrit homo necessitatem mortis propter caecitatem ignorantiae deviantis; unde in Psalmo : Omnem escam abominata est anima eorum, et appropinquaverunt usque ad portas mortis.

Sicut, quando homo abominatur omnem cibum, ut non valeat comedere, de proximo imminet sibi mors, nisi per remedium medicinale adiuvetur: sic anima, quando abominatur caelestem escam divini verbi, prae nimia delectatione peccati ita absorbetur et obcaecatur, ut tanquam devia et infirma appropinquet usque ad portas mortis aeternae, nisi virtute divini verbi sanetur et dulcedine reficiatur et eius lumine dirigatur, ut possit discernere bonum a malo, inter statum culpae et gratiae et differentiam mortis et vitae.

Tertio incurrit homo necessitatem mortis propter poenalitatem miseriae opprimentis: ad Romanos septimo : Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis latius? Gratia Dei per Iesum Christum, Dominum nostrum. Loquitur Apostolus in persona generis humani et vocat vitam temporalem,

in qua opprimitur homo poenali tale multiplicis mi seriae, corpus mortis: et merito, quia, secundum beatum Gregorium in homilia, "temporalis vita, aeternae comparata, mors est potius dicenda quan vita. Ipse enim quotidianus defectus corruptionis quid est aliud quam quaedam prolixitas mortis "? Ab hac enim poenali vita dicit se liberari per gra-tiam Christi in generali resurrectione.

III. Tertio subiungitur devota petitio, cura subinfert: descende, abi implorat pietatis misericordiam. Ergo Deus propter misericordiam pietatis descendit: primo, in carnem ut virtus potentissima ad roborandum ; secundo, in mentem ut lux fulgentissima ad illuminandum: tertio, ad iudicium ut salus affluentissima ad glorificandum. Primum est contra debilitatem impotentiae; secundum est contra caecitatem ignorantiae; tertium est contra poenalitatem miseriae.

Primo descendit in carnem ut virtus potentissima ad roborandum: unde dicitur Exodi tertio : Descendi in Aegyptum, ut liberem populum meam de manibus Aegyptiorum.

Tunc descendit in Aegyplum, quando poenali talem humanae miseriae assumsit, ut, patienter sustinendo mala poenae, in nobis deleret mala culpae; et tradendo se manibus Iudaeorum, nos liberaret de manu Aegyptiorum, id est daemoniorum; et suscipiendo mortem temporalem , destrueret mortem aeternalem.

Secundo descendit Dominus in mentem ut lux fulgentissima ad illuminandum; et de hoc dicitur Isaiae sexagesimo quarto : Utinam dirumperes caetos et descenderes ! a facie tua montes defluerent. - Petiit David, caelos inclinari et montes tangi, cum dixit: Domine, inclina caelos tuos et descende: tange montes, et fumigabunt. Sed Isaias petiit, caelos dirumpi, et a facie Christi superbos deflui; et tamen uterque Domini descensum desiderabat. Descendere enim Deum non est divinam similitudinem degradari, sed humanam naturam exaltari. Unde Dominus tunc caelos, id est caelestes Angelos, inclinavit, cura naturam humanam sibi copulatam super ipsos sublimavit Montes vero tetigit, dum carnem habentem defectus humanae naturae assumsit a Patriarchis et regibus, qui ratione sanctitatis et dignitatis per montes intelliguntur. Unde, secundum Philosophum , "illa se tangunt, quorum ultima sunt simul". Sed caelos dirupit, cum obstaculum, quo prohibebatur genus humanum intrare caelum, removit. A facie tua, caelesti, proprietate divini fulgoris insignita, montes, id est superbi, defluent, id est deserent superbiae altitudinem et sequentur humanitatis assumtae humilitatem. Unde Hieronymus in quadam epistola : "Nisi Christus demonstrasset in vultu oculisque aliquod divinam, nunquam statim secuti eum discipuli fuissent, nec qui ad comprehendendum eum venerant corruissent". De hoc similiter potest exponi illud Exodi decimo nono : Totus mons Sinai fumabat, eo quod descendisset Dominus super eum tanquam in igne. - Mons Sinai est quilibet bonus servus Christi, qui debet totus fumare interius per dolorosam cordis compunctionem et exterius per lacrymosam oris confessionem merito suorum peccatorum: tunc descendit Dominus super eum tanquam in igne, ad illuminandum per splendorem veritatis et ad inflammandam per ardorem caritatis.

Tertio descendit Dominus ad indicium ut salus affluentissima ad glorificandum; et de hoc dicitur primae ad Thessalonicenses quarto : Ipse Dominus in iussu et in voce Archangeli et in tuba Dei descendet de caelo; et mortui, qui in Christo sunt, resurgent primi.

Iste iussus et vox Archangeli et tuba Dei " nihil aliud est quam vox Filii Dei ", secundam Magistrum, quarto Sententiarum distinctione quadragesima tertia ; sed nunc iussus, nunc vox Archangeli, nunc tuba Dei vocatur vox Christi propter diversas proprietates, quae in istis tribus vocabulis reperiantur. Nam vox Christi in die iudicii erit virtuosa potestate, et ideo dicitur iussus, quasi praeceptum dicet tibi, et in continenti fiet; erit authentica auctoritate, et ideo dicitur vox Archangeli, id est principis: erit nihilominus sonora horribilitate, et ideo tuba Dei nuncupatur. Et sic idem multiplici vocabulo exprimitur ad insinuandum illius vocis multiplicem proprietatem et dignitatem. Rogemus ergo etc.