Albert the Great, Summa Theologiae

1. Et ad hoc objicit in illo capite: " Ad hoc quod supra dictum est, scilicet praescientiam Dei falli non posse, solet a quibusdam sic opponi: Deus praescivit hunc lecturum vel aliquid hujusmodi, hoc est, quodcunque contingens: sed potest esse ut iste non legat: quia contingens est. Ergo potest aliter esse quam Deus praescivit: et quando aliter est quam praescivit, fallitur praescientia: ergo potest falli praescientia Dei. "

2. Adhuc, Praescitum potest esse non praescitum. Probatio. Praescitum est futurum contingens: contingens potest non evenire: quia dicit Aristoteles in Prioribus, " Quod contingit esse, contingit non esse. " Ponamus ergo, quod contingat non esse. Cum ergo fuerit praescitum, aliter eveniet quam praescitum: et quoties eveniet aliter quam praescitum est, fallitur praescientia: ergo praescientia Dei falli potest.

3. Adhuc, Deus scit et praescit per modum suum: et hoc est, quia omnia vera scit ut praesentia, sive sint praesentia, sive praeterita, sive futura. Sed qui scit praeterita et futura ut praesentia, scit praeterita et futura aliter quam sint: et qui scit rem aliter quam sit, fallitur in scientia sua et praescientia: ergo videtur, quod Dei scientia et praescientia falli possit.

Solutio. Ad omnia hujusmodi sophismata respondet Magister in Sententiis dicens, quod possunt haec conjunctim intelligi, vel disjunctim. Si enim ita intelligas: non potest aliter fieri quam Deus praescivit, id est, non potest utrumque simul esse verum, quod Deus praescivit ita fieri et aliter fiat, verus est intellectus. Si autem disjunctim sive divisim intelligas propositionem, ut dicas hoc aliter evenire non posse quam evenit, quoniam illud futurum Deus praescivit, falsum, est. Et haec solutio bona est, si per artem et rationes artis bene esset exposita.

Et ad hoc notandum, quod licet aliquid praescitum esse, et ita esse futurum ut praescitum est, non sint relativa, tamen ponunt respectus ad invicem ut relativa: et ideo posita se ponunt, et perempta se perimunt. Unde quando ponitur aliquid praescitum esse, ex respectu et necessitate ordinis ponitur futurum esse: et si perimitur futurum esse, eo ipso perimitur praescitum esse.

Unde in primo quando dicitur, quod Deus praescit aliquid contingens, ut me esse lecturum, de necessitate ordinis ponitur illud esse futurum. Et si ponis, quod non eveniat, eo quod contingens potest non evenire, statim sequitur illud numquam, fuisse praescitum: et hoc est idem ei quod consuevit dici in sophisticis, quod haec locutio., praescitum potest non evenire, vel praescitum possibile est non evenire, potest esse de re, vel de dicto.

Si est de re, notatur concomitantia potentiae ad actum, et est vera et divisa: et est sensus, hoc quod est praescitum, non in quantum praescitum, possibile est aliter evenire: eo quod contingens est: haec enim duo compossibilia sunt, scilicet contingens esse praescitum, et contingens posse aliter evenire. Si autem sit de dicto, tunc est composita et falsa: tunc enim notatur concomitantia duorum actuum incompossibilium secundum aliquid praescitum esse, et aliter evenire quam praescitum est. Similiter ista est duplex, praescitum impossibile est non evenire, vel necesse est evenire: sed in oppositis sensibus vera et falsa. Si enim istae sunt de dicto, verae sunt: si sunt de re, falsae. Et iste est intellectus Magistri in Sententiis, quamvis non ita expressit.

Ad aliud dicendum, quod haec est duplex, praescitum potest non esse praescitum, sicut haec, album potest esse nigrum. Potest enim praedicatum subjecto reddi in quantum stat sub forma praescientiae: et sic illa propositio falsa est. Potest etiam reddi subjecto secundum quod est, et non secundum quod stat sub forma praescientiae: et sic quia contingens est, et quia potest aliter evenire quam praescitum est, si aliter eveniat, non fuit praescitum: et sic est vera propositio, praescitum potest non esse praescitum: sed sic non sequitur ex ea, quod fallatur praescientia.

Ad aliud dicendum, quod Deus scit omnia ut sunt et praesentia et praeterita et futura: sed cum dicitur, Deus scit praeterita et futura ut praesentia, omnes hujusmodi locutiones duplices sunt, ex hoc quod haec determinatio, ut praesentia, potest referri ad verbum, scit, in comparatione ad suppositum sive nominativum, sive ad scientem, quod idem est: et sic omnes illae locutiones sunt verae. Scit enim Deus modo suo res, hoc est, in eo quod sibi est praesens, hoc est, in praesenti aeternitatis, quod claudit omne tempus et omnes differentias tem-

poris. Potest etiam referri eadem determinatio ad idem verbum, scit, in comparatione ad appositum sive accusativum, sive ad rem scitam: et sic omnes illae locutiones sunt falsae sub hoc sensu, Deus scit praeterita ut praesentia, hoc est, praeterita sub praesentialitate scit Deus, quod falsum est. In primo sensu non sequitur, quod fallatur Dei praescientia, sed in secundo: nec est inconveniens, quod falsum sequatur ex falso.

Dicendum ergo, quod scientia Dei et praescientia numquam fallitur nec falli potest: tamen id quod subjacet praescientiae quando contingens est de se, aliter se potest habere quam praescitum est.