MEMBRUM VIII.

Quomodo praescientia Dei concordet cum libero arbitrio, utrum scilicet ea quae sunt subjecta praescientiae, sint sub libero arbitrio ?

Octavo quaeritur, Quomodo scientia Dei concordat cum libero arbitrio?

Et videtur, quod non concordat quando sunt respectu ejusdem.

1. Quaecumque enim sunt a libero ar- bitrio, contingenter eveniunt. Subjecta autem praescientiae, ut dicit Anselmus, de necessitate eveniunt: et impossibile est, quod idem contingenter eveniat et de necessitate eveniat: ergo impossibile est, quod praescientia et liberum arbitrium concorditer sint circa idem, sed unum excludit alterum.

2, Adhuc, Praescientia scientia est: scientia autem comprehensio: quidquid autem est in comprehendente aliquo, est in eo per modum comprehendentis et non per modum comprehensi: sed in Deo comprehendente futura nihil est per modum contingentis,, sed per modum aeterni et immutabilis: quidquid autem est in libero arbitrio ut in causa, est in eo contingenter et mutabilitater: ergo quaecumque sunt subjecta praescientiae, impossibile est quod sint sub libero arbitrio.

3. Adhuc, Haec propositio, Praescitum de necessitate eveniet, distinguitur, sicut haec, album possibile est esse nigrum: ex eo quod potest esse de re, vel de dicto, ut in antehabitis dictum est. Sed si ista esset, quod album non haberet potentiam ad esse nigrum, non distingueretur, sed in utroque sensu esset falsa: sicut haec non distinguitur, hominem possibile est esse asinum. A simili ergo cum praescitum non possit non esse praescitum, non debet distingui haec, praescitum necesse est evenire, sed simpliciter dici necessaria, et haec falsa, praescitum potest non evenire.

4. Adhuc, Arguitur per regulam Aristotelis, quod ex majori de necesse et minori de inesse sequitur conclusio de necesse, et arguitur sic: Omne praescitum necesse est evenire: hoc est praescitum, demonstrato aliquo quod est sub libero arbitrio: ergo hoc necesse est evenire.

Solutio istorum patet ex antedictis.

Duplex enim est necessitas, ut dicit Anselmus, absoluta scilicet, quam vocat Anselmus antecedentem, quae est ex cau-

sis proximis ad effectum ordinatis., sicut solem oriri cras, et decollatum interire. Et est necessitas consequens rei positionem, sicut sedentem sedere dum sedet, et te ambulare si video te ambulare. Et quod subjacet necessitati primae, nullo modo concordat cum libero arbitrio. Consilium enim, ut dicit Aristoteles, quod proprius actus arbitrii est, non est nisi de operibus per nos possibilibus aliter fieri. Sed ea quae subjacent secundae necessitati, nihil prohibet concordare cum libero arbitrio, non secundum quod subjacent necessitati, sed secundum quod habent potentiam ut aliter et aliter fiant, sicut saepius dictum est.

Ad primum ergo dicendum, quod non est inconveniens, quod idem non secundum idem subjaceat necessitati positionis, et contingentiae liberi arbitrii: necessitati positionis, in quantum est praescitum: contingentiae, secundum quod absolute et secundum se acceptum est.

Ad aliud dicendum, quod hoc argumentum non valet: quidquid est in Deo, immutabiliter est in ipso: hoc scitum est in Deo: ergo est immutabile: sed deberet inferri, ergo hoc Deus scit immutabiliter: quia (sicut dicit Dionysius) mutabilia Deus scit immutabiliter.

Ad aliud patet solutio per antedicta. Non enim distinguitur ex hoc, quod habeat potentiam ad non esse praescitum, hanc enim non habet: sed quod potentiam, habeat ad non esse futurum, hanc enim habet in quantum futurum subjacet libero arbitrio.

Ad ultimum dicendum, quod quando dat regulam Aristoteles, quod ex majori de necessario et minori de inesse sequitur conclusio de necesse, intelligitur sic, quod minor sit de inesse simpliciter, et non de inesse ut nunc, sicut sic arguendo: Omne animal de necessitate est substantia: homo est animal: ergo homo de necessitate est substantia. Et si minor sit de inesse ut nunc, non valebit argumentum, ut patet si sic arguatur: omne ambulans, de necessitate movetur: So- crates est ambulans: ergo Socrates de necessitate movetur: quod falsum est: quia contingenter et voluntariae movetur. Nec est ibi necessitas absoluta quemadmodum in majori propositione: sed si est ibi necessitas, est necessitas positionis vel consequentiae, ut sic inferatur: ergo si Socrates ambulat, de necessitate movetur. Et similiter est in inducto ar-

gumento minor de necessitate inesse ut nunc, cum assumit, hoc est praescitum. Si enim hoc non eveniet, numquam fuit praescitum. Et ideo dicit Magister in libro I Sententiarum, distinctione XXXVII, quod hoc quod praescit Deus, potest non praecivisse: potest enim non evenire: et sic potest illud Deus non praescivisse futurum.