QUAESTIO II. Utrum Christus meruerit aliquid post conceptionem.

Secundo quaeritur, utrum Christus aliquid meruerit post conceptionem. Et quod sic, videtur. 1. Ad Philippenses secundo : Humiliavit semetipsum usque ad mortem: et post: Propter quodi et Deus exaltavit illum etc. Sed humilitas non est causa exaltationis nisi per modum meriti: si ergo hoc fuit posl conceptionem, ergo Christus post conceptionem aliquid meruit.

2, Item, Angustinus , tractans illud verbum praemissum: " Humilitas claritatis est meritam, claritas humilitatis est praemium": si ergo humiliatio in Christo subsecuta fuit ipsam conceptionem, necessario etiam sequitur, quod meruerit, postquam conceptus fuerit

3. Item, in libro de Regulis fidei mereri ita definitur: "Mereri apud Deum dicitur qui nulla necessitate compulsus hoc facit quod facere debet "; sed hoc fecit Christus post suam conceptionem: ergo apud Deum meruit.

4. Item, opera Christi fuerunt multo nobiliora, quam sunt merita aliorum Sanctorum: si ergo opera aliorum Sanctorum sunt digna retributione, videtur, quod multo fortius opera Christi: ergo videtur, quod Christus apud Deum meruerit.

5. Item, si non meruit apud Deum, postquam conceptus fuit: ergo videtur, quod frustra Deo servivit et quod frustra fecit , quidquid fecit post conceptionem. Si ergo hoc est impium dicere, necesse est, Christum post conceptionem aliquid meruisse.

Sed contra: 1. Mereri est facere opus de ge--nere laudabilium: sed potentia determinata ad unum tantum non habet laudem in actu illius, sicut patet in omnibus potentiis naturalibus sed liberum arbitrium Christi ab ipsa conceptione determinatum fuit ad bonum: ergo non potuit exire in opus de genere laudabilium, ergo nec in opus meritorium.

2. Item, mereri est facere opus remuneratione dignum; sed liberum arbitrium, iam existens in statu remunerationis, iam non facit opus ulteriori remuneratione dignum, sicut patet in Beatis: sed tale fuit liberum arbitrium Christi, cum esset in statu comprehensoris: ergo videtur, quod post conceptionem suam nihil omnino mereri potuerit.

3. Item, quicumque meretur, proficit in bonis animae, scilicet in gratia et gloria:.sed Christus non potuit proficere supra id quod accepit a conceptione: ergo non videtur, quod post conceptionem mereri potuerit.

4. Item, quicumque meretur aliquid, de non-suo facit suum per opus et obsequium , et de eo quod est sibi indebitum, facit debitum: sed Christus non potuit facere de indebito debitum, vel de nonsuo suum

omnia enim sua erant per gratiam conceptionis, sicut ipse testatur: Omnia tua mea sunt - ergo non videtur, quod post conceptionem aliquid meruerit

5. Item, quod eodem modo se habet nunc et prius natam est consimiles operationes efficere ; sed liberum arbitrium in Christo eodem modo se habet post conceptionem et post resurrectionem, et gratia similiter, et haec duo sunt principia merendi: si igitur post resurrectionem non meruit, ergo nec post conceptionem. Si tu dicas, quod aliter et aliter se habet, quantum est ex parte carnis: hoc non solvit, quia meritum non respicit statum carnis, sed statum caritatis: ergo si Christus post conceptionem habuit caritatem patriae aeque nobilem et perfectam, sicut modo habet, nec est eius caritas variata: si modo non habet usum merendi, videtur, quod nec tunc habuerit

CONCLUSIO.

Christos posl conceptionem actu meruit, nobis quidem meruit gratiae infusionem, gratiae provectionem et bonorum operum multiplicationem ;sibi autem id quod iam sibi debebatur, fecit debitum alio modo.

Respondeo: Ad praedictorum intelligentiam est notandum, quod mereri contingit tripliciter: uno modo simpliciter abusive, alio modo partim proprie et partim improprie, tertio modo simpliciter proprie.

Simpliciter abusive mereri dicitur qui facit aliquod opus de genere bonorum, tamen facit illud malo modo, id est mala intentione, sicut ille qui dat eleemosynam cum murmure: talia enim opera aliquando remunerantur a Deo ex immensa sua largitate, sicut innuitur de Nabuchodonosor in Ieremia .

Ille vero meretur partim proprie, partim abusiue, qui facit opus de genere bonorum et bona intentione, verumtamen non ex caritate: sicut aliquis peccator facit opera de genere bonorum et propter Deum, in quibus de congruo se disponit ad gratiam.

Ille vero meretur simpliciter proprie, qui facit bonum opus et bona intentione et ex caritate. Et primum quidem meritum dicitur meritum interpretativum ; secundum dicitur meritum congrui: tertium dicitur meritum condigni.

Cum igitur quaeritur, utrum Christus meruerit, non quaeritur de primo et secundo modo, sed quaeritur de tertio. Ad hoc igitur respondendum, quod mereri ex condigno tribus modis contingit. Uno modo mereri est ex indebito facere debitum , sicut meretur quis in gratiae infusione et motu liberi arbitrii. Alio modo mereri est de debito facere magis debitum, sicut contingit de profectu in profectum, de virtute in virtutem. Tertio modo mereri est de debito uno.modo facere debitum alio modo, ut de debito per habitum facere debitum per usum, et de debito per alium actum facere debitum per unum aeque bonum.

Omnibus his modis Christus meruit nobis. Meruit enim nobis gratiae infusionem, meruit et gratiae provectionem , meruit et bonorum operum multiplicationem. Sibi autem non meruit nisi tertio modo tantum post conceptionem. Ipse enim. non potuit facere sibi de indebito debitum, cum omni bono esset dignus. Non potuit facere de debito magis debitum, cum omni gratia ab ipsa conceptione esset plenus , sed quod erat debitum uno modo fecit debitum pluribus modis: et ita meruit secundum tertium modum dicendi meritum solum, non propter imperfectionem a parte meriti, sed propter per-- fectionem a parte merentis. Et hoc est quod dicitur in littera : "Non profecit Christus secundum meritum quantum ad virtutem meriti, profecit tamen quantum ad numerum meritorum. Plura enim habuit merita in passione quam in conceptione".

Concedendae sunt igitur rationes ostendentes, Christum post conceptionem usum et exercitium meriti habuisse.

1. Ad illud quod obiicitur, quod potentia determinata ad unum non facit opus de genere laudabilium; dicendum, quod determinatio potentiae ad unum potest esse dupliciter, videlicet per necessitatem naturae et per confirmationem gratiae. Si sit per necessitatem naturae, tunc tollit arbitrii libertatem, ac per hoc tollit dignitatem meriti. Si autem sit determinatio per confirmationem gratiae, cum talis confirmatio simul stet cum libera voluntate, sic non tollit ab ipso opere bonitatem moris, cum sit voluntarium, ac per hoc nec qualitatem meriti. In Christo autem fuit liberum arbitrium determinatum ad unum non per necessitatem naturae, sed per confirmationem gratiae .

2. Ad illud quod obiicitur, quod habens munus gloriae non facit opus remunerabile: dicendum, quod illud verum est, quando aliquis est simpliciter in statu patriae; cum antem non tantum est in statu comprehensoris, verum etiam in statu viatoris, tunc opus eius esse potest remunerabile propter statum viae; et sic est reperire in Christo secundum divinam dispensationem. Nam siout anima Christi propter coniunctionem sui cum Divinitate habet statum patriae, sic propter coniunctionem sui cum carne habet statum viaee et miseriae pro illo tempore. Et ideo, sicut potuit esse in statu viatoris simul et comprehensoris, sic habuit gloriam ad comprehendendum et gratiam ad merendum.

Et est simile de Angelis, in quibus ponimus vim adminislrativam et contemplativam, secundum quarum unam merentur, et secundum alteram fruuntur et praemiantur .

3. Ad illud quod obiicitur, quod quicumque meretur, merendo proficit: dicendum, quod proficere est duobus modis: vel incrementohabitus, vel in multitudine actuum: vel per alia verba: est proficere quantum ad virtutem merendi et quantum ad numerum meritorum. Primo modo accipiendo profectum, non competit tertio modo dicendi meritum, secundum quem tertium modum dicitur meruisse Christus. Alio modo accipiendo profectum, competit sibi, sicut patet per supra habitam distinctionem. i

4. Ad illud quod obiicitur, quod mereri est facere de indebito debitum: dicendum, quod illud verum est quantum ad aliquem modum merendi, sed non quantum ad omnes, sicut prius dictum est: et ideo non habet locum in proposito.

b. Ad illud quod obiicitur, quod liberum arbitrium eodem modo se habet nunc et prius: dicendum, quod verum est per comparationem ad superius, scilicet ad Deum: non tamen est verum per comparationem ad inimus, scilicet ad carnem passibilem, ex cuius coniunctione tam liberum arbitrium quam gratia ipsum perficiens habet pertinere ad statum viae. Unde non valet illud quod obiicit de carne, quod non est principium merendi: hoc enim verum est, per se loquendo, facit tamen ad meritum, dum facit ad statum meriti, sicut patet in coniunctione animae ad .carnem et eius separatione . Anima enim nostra statim, dum a carne separatur, amplius non habet merendi vel demerendi statum.

QUAESTIO m. Utrum Christus aliquid meruerit in passione.

Tertio quaeritur, utrum Christus aliquid meruerit in passione. Et quod sic, videtur:

1. Primo per textum Apostoli : Humiliavit semetipsum usque ad mortem, propter quod et Deus exaltavit illum etc: quod verbum tractans Magister dicit: "Aperte dicit Apostolas, propterea Christum exaltatum per impassibilitatis gloriam, quia est humiliatus per passionis obedientiam": ergo meruit in passione.

8. Item, Augustinus , exponens verbum praedictam: "Ut Christus clarificaretur resurrectione, prius humiliatus est passione ": ergo videtur, quod per meritum passionis pervenerit ad gloriam resurrectionis.

3. Item, nihil est magis meritorium quam opus patientiae, propter quod dicitur Iacobi primo : Patientia opus perfectum habet: sed patientia consistit in tolerantia passionis: ergo videtur, quod Christus in passione multum meruerit.

4. Item, nihil est satisfactorium, nisi quod est meritorium: sed passio Christi fuit satisfactoria, sicut dicunt Sancti : ergo fuit meritoria: ergo Christus meruit patiendo.

5. Item, omnis qui patitur, aut passionem promeruit, aut per passionem meretur, alioquin pateretur sine iustitia, pateretur etiam frustra sed Christus non meruit passionem, quia immunis fuit a culpa omni: meruit ergo per passionem, alioquin passus esset iniuste et frustra, quod esset magnae impietatis et insaniae.

Sed contra: 1. " Passionibus, sicut dicit Philosophus , nec laudamur nec vituperamur : sed per omne, per quod meremur, laudamur: ergo passionibus non meremur: ergo Christus patiendo non meruit.

2. Item, "passio est effectus et illatio actionis "5 sed qualis est causa, talis est effectus: si ergo actio passionem inferens non fuerit meritoria, videtur, quod nec ipsa passio meritoria fuerit: ergo Christus in passione non meruit

3. Item, nihil est meritorium, nisi quod est voluntarium ; nihil autem est voluntarium, nisi quod est a principio intrinseco, sicut patet per definitionem voluntarii, quam ponit Philosophus in Ethicis : " Voluntarium est cuius principium est in ipso "; sed passio Christi fuit ab extra, sicut patet: ergo non fuit meritoria.

4. Item, nihil est meritorium, nisi quod est secundum naturam: sed " passio est motus contra naturam ", sicut dicit Damascenus : ergo impossibile est passione mereri: ergo etc

5. Item, omne meritum ortum habet ab aliqua virtute: omnis autem virtus consistit in ratione, ut ratio esf : ergo omne meritum consistit circa rationem , ut ratio est. Sed passio Christi solummodo fuit circa sensualitatem et circa rationem per modum naturae: ergo non videtur, quod Christus in passione aliquid meruisset.

CONCLUSIO.

Christus non tantum meruit in actione, sed etiam in passione.

Respondeo: Dicendum, quod Christus non tantum meruit in actione, sed etiam in passione. Non enim passus fuit frustra, sed ex rationabili causa; nec passus fuit propter demeritum culpae, sed propter amorem veritatis et iustitiae.

Et propterea notandum, quod in passione est duo considerare, videlicet passionis causam et passionis sustinentiam. Passionis causa est a violentia agentis, sed passionis sustinentia est a voluntate patientis. Quantum ad primum passio non est meritoria nec demeritoria, quia est ab extra ; quantum ad secundum potest esse meritoria et demeritoria: meritoria autem, si quis eam perferat ex voluntate bona; demeritoria autem, si quis eam sustineat impatienter et ex voluntate iniqua. Quoniam igitur Christus passionem pertulit non tantum ex voluntate bona, immo etiam ex voluntate optima : hinc est, quod passio eius fuit meritoria, non solum sicut passiones Sanctorum, sed inter omnia merita tenuit principatum .

Et concedendae sunt rationes, quae hoc ostendunt.

1. Ad illud vero quod obiicitur, quod passionibus nec laudamur nec vituperamur; dicendum, quod verum est, secundum quod sunt purae passiones : prout autem coniuncta est eis voluntas bona, vel mala, sic habent sortiri rationem meriti et demeriti, laudis et vituperii. Et sic fuit in passione Christi, qui oblatus est, quoniam ipse voluit, et libenter et patienter passionem sustinuit, quoniam pro transgressoribus exoravit .

2. Ad illud quod obiicitur, quod passio est effectus actionis ; dicendum, quod verum est quantum ad efficaciam in genere naturae, potest tamen nihilominus esse effectus voluntatis internae quantum ad voluntatis complacentiam, et per hoc habet poni in genere moris. Et quoniam voluntas passionem acceptans fuit bona, quamvis voluntas passionem inferens fuerit mala: et hinc est, quod quamvis actio displiceret, passio tamen grata fuit: ideo non sequitur, quodsi actio fuit demeritoria, quod propter hoc passio. Actio enim non erat causa passionis in genere moris.

3. Ad illud quod obiicitur, quod passio fuit involuntaria ; dicendum, quod quamvis hoc sit verum quantum ad violentiam, quae est ab extra ; non tamen est verum quantum ad sustinentiam, quae est ab intra. Et ideo ratio illa non concludit, quod nullo modo passio Christi esset meritoria; non enim tantum erat ab extra, sed etiam quodam modo erat ab intra per complacentiam et sustinentiam .

4. Ad illud quod obiicitur, quod passio est contra naturam ; dicendum, quod esse contra naturam est dupliciter : aut quia est contra naturale dictamen rationis, aut quia est contra naturalem appetitum salutis. Primo modo accipiendo naturale, sic illud quod est contra naturam, est vitium, nisi forte sit supra naturam, sicut est in assensu fidei. Secundo modo accipiendo naturale, sic illud quod est contra naturam, potest esse meritorium, quamvis sit poenale: et hoc modo accipit Damascenus, cum dicit, quod "passio est contra naturam ".

b. Ad illud quod obiicitur, quod omne meritum consistit circa actum rationis ; dicendum, quod verum est. Sed aliquid consistere circa actum rationis contingit tripliciter: vel per modum elicientis, vel per modum imperantis, vel per modum acceptantis. Quamvis autem passio Christi non esset in ratione per modum elicientis, vel per modum imperantis, erat tamen per modum acceptantis: et hoc.dabat ipsi passioni rationem meriti, dat etiam passionibus nostris ratione consimili.

Et per haec quae dicta : sunt, potest dissolvi illa quaestio, qua quaeritur, utrum passionibus contingat mereri, vel demereri.