INSTRUCTIO 365

ARTICULUS QUINTUS

De impedirne ato impotentiae.

45. Ad impugnandum ex capite impotentiae matrimonium so- lummodo coniuges admittuntur, quia ipsis solummodo hoc factum cognitum esse potest, et ipsi tantummodo de hac re solliciti esse debent. (1) Ut autem impotentia matrimonium contractum irritet, necesse est, ut sit antecedens (2) atque perpetua, (3) quae scilicet naturalibus atque licitis remediis tolli non possit. Ista impotentia si fuerit absoluta, seu talis ut omnino impossibilem reddat coniu- galem copulam, matrimonium dirimit semper, et cum qualibet per- sona contractum; (4) si vero relativa tantum, matrimonium dirimit solummodo cum illa, ad quam impotentia ipsa refertur. (5) Ita igitur in causis huius generis investigationes erunt dirigendae, ut tandem deveniatur ad adstruendam vel excludendam assertam impotentiam antecedentem et perpetuam, sive absolutam sive saltem relativam.

46. Hunc in finem in primis audiendi erunt coniuges ipsi, prius ille, qui in causa actor fuerit.Isti erunt opportune interrogandi, a quo tempore sese cognoverint; an parentum consensu, sponte, et mutua voluntate matrimonium inierant, an eodem cubiculo et thoro usi fuerint, officiisque coniugalibus ultro libenterque operam de- derint; an matrimonium consumma verint ; an ipse examinatus co- gnoscat, vel suspicetur causas, propter quas consummare nequiverit, licet iteratis vicibus id conatus fuerit: an id contigerit ob causam vel defectum physicum ex parte mulieris an vero ex parte viri; an, quae, et quanto tempore adhibita fuerint medicamenta, vel alia remedia, et quinam fuerint eorum effectus; quanto tempore simul convixerint, et condormierint; quis primus alterum coniugem de- seruerit; quaenam aliae causae accesserint ad separationem produ- cendam; an et quibus parentibus, amicis, vel propinquis manifesta- verint matrimonium consummatum non fuisse, eosque singillatim

(1) Ratio huius dispositionis est: quia » eam etsi non ut uxorem , saltem ha-

ipsorum solummodo interest , et ipsi » beat ut sororem. »

possunt, si velint, non obstante tali im- (2) Can. Iii qui 25. caus. 32, q. 7.

pedimento, suo iuri, quod ad accusandum (3) C. Fraternitatis 6. De Frigid,

habeant, cedere ac invicem cohabitare, et Malefic.

non quidem ut coniuges , sed ut frater (4) C. Accepisti mulierem 1. De

et soror, textu expresso. C. Laudabilem frigid, et malefic.

5, de frigid, et Malefic. - ibi - « Quod (5) Ex litteris tuis 3. loc. cit.

» si ambo consentiant simul esse, vir