366 INSTRUCTIO

nominent. Quatenus ambo coniuges in responsionibus conveniant, attente consideretur; utrum suspicio adsit alicuius collusionis , et tunc omnia et singula iisdem obiiciantur, ut fraus , si adsit, de- tegatur.

47. Partibus ipsis auditis, examini subiiciantur testes inducti ab iisdem coniugibus, ac primo eorum parentes, quia melius infor- mati praesumuntur, postea vero propinqui, famuli , amici, vicini, et quotquot de re instructi reputantur. Si quis ex testibus mortuus fuerit, fides mortis requiratur, inter acta recensenda; si vero alio abierit, curetur ut per Ordinarium loci , ubi commoratur , exami- netur. Interrogandi autem erunt testes praesertim : an cognoscant •coniuges, de quibus est sermo; an sciant, utrum libenter mutuoque affectu sese copulaverint, condormierint, matrimonium consumma- verint; quibus de causis consummare nequiverint; an ad causas illas amovendas aliquid, "et quid experti fuerint; utrum, et cuius generis conquestus inter eos exorti, et quaenam eorum causa: unde sci ve- rint quae deponunt; et si ab extraneis ea compererint, quomodo vocentur, et ubinam commorentur. Interrogandi quoque de fama tam apud ipsos quam apud alios circa assertam non consummatio- nem, et impotentiam.

Si partes ipsae aut testes deposuerint, pbarmaca vel. remedia adhibita fuisse, inquiratur de medico vel medicis, qui illa praescri- pserat , in iudicium vocentur, et interrogentur de natura et qua- litate morbi, quo coniuges laborare compererint, de symptomatibus,' ex quibus ipsi naturam morbi deduxerunt; de physica constitutione illius, cui assistentiam praebuerunt ; de natura medicamentorum adhibitorum, nec non de effectu ab iisdem producto. Similiter in- terrogentur, utrum qui curae medicae subiectus fuit, vel aliquis alius ipsi manifestaverit, matrimonium aut non consummatum fuisse, aut non potuisse consummari; quid ipsi sentiant de tali asserta non consummatione, quid alii.

Singulorum testium expleto examine, duo saltem ex celebrio- ribus medicinae et ohirurgiae peritis seligantur , qui corpus viri inspiciant, si de ipsius impotentia agitur , et iuxta probata suae artis praecepta examinent, utrum ad coëundum potens sit. Ante- quam opus sibi commissum implere incipiant, iuramentum praestent de munere adimplendo cum omni diligentia et de iudicio proferendo absque ullo partium studio. Quidquid ex facta inspectione detexe- rint, scripto narrabunt, et ingenue dicent, quid ipsi sentiant de illius viri impotentia; utrum eam putent acquisitam, an ingenitam;