376 APPENDIX X.

i t ) Absoluto Tridentino Concilio inter controversias statim exortas super visi- tationibus locorum piorum ab episcopali iurisdictione exemptorum , celebris repe- litur quaedam causa Papien. Nicolaus V. anno 1449, magnum hospitale, quod nonnulli cives Papienses erexerunt , insignibus privilegiis auxerat , illudque sub- duxerit a visitatione Ordinarii et iurisdictione^ ac sub protectione Apostolicae S e - dis receperat. Post Concilium Tridentinum ob laudatum Decretum Episcopus illud visitare tamquam S. Sedis delegatus contendit; re ad S. Congregationem relata , favore Episcopi Resolutio capta est anno 1575, eamque refert Fagnanus in cap. de Xenod. de Relig. dom. n. 5. Sed iterum controversia exorta anno 1651, impugna- batur veritas, dictae Resolutionis ob rationem quam narrat Cardinalis De Luca de Iurisdict, et for. am. disc. 41 n. 1. Sacra autem Congregatio die 26 Apri- lis 16;>3 mandavit, o n n i b u s suspens i s , proponi ex integro dub ium : et die 16 Maii 10Ò4 prodiit Resolutio favore Episcopi. At quaestio non cessavit; sed v e h e - mentius exarsit , et pluries proposita causa demum mense Iulii 1666 mandatum fuit, ut stricte infortnaretur, uti ait Cardinalis De Luca loc. cit., super fundatione et dotatione. Quamvis autem exitum huius controversiae ignoremus, tamen idei» De Luca defensionem ex parte Episcopi suscipiens , quaestionem ad hos terminos reduxit: an exemptio concessa rationem haberet conventionis et contractus ex lege rundationis, vel esset simplex privilegium. Ad quos terminos reduxisse etiam vide- tur S. Congregatio, quae rigo rosa m informationem quaesivit super fundatione, et dotatione.

De Luca observat loc

40 n. 14 . At vero quaeri potest quid iu-

ris si eiusmodi loca et Instituta

pia laicalia in fundationis limine

expresse subducta fuerint ab Epi-

scopi iurisdictione; poteritne Ordi-

narius eadem visitare, ut videat an

Fundatorum voluntas exsecutioni

mandetur? Ratio dubitandi ex eo-

dem capite 8 sess. 22 petitur. Nam

etsi Episcopus in eo capite t a m -

quam Apostolicae Sedis delegatus

constituatur Exsecutor omnium pia-

rum dispositionum non obstante qua-

cumque consuetudine etiam immemo-

rabili, privilegio aut statuto; id ta-

men eidem tribuitur iuxta ss. ca-

nonum statuta. Notum porro est sa-

cros canones facultatem piis Fun-

datoribus facere leges statuendi in

limine fundationum, quae iuri com-

muni etiam contrariae esse possunt:

cit. Disc, neque dubium est eosdem F u n d a -

tores posse eximere in lege funda-

tionis pia Instituta ab Ordinariorum

iurisdictione.

Ad ampliorem rei declaratio-

nem duplex distinguenda est p i o -

rum locorum exemptio; alia enim

est quae ex privilegio S. Sedis sit

iisdem locis concessa ; alia autem

quae ex voluntate Fundatorum iii

limine fundationis sit apposita. Pri -

ma non est aliud nisi privilegium;

altera vero est lex, quae rationem

habet conventionis , et contractus.

Si de prima exemptione ex simplici

privilegio orta agatur, dubitari non

potest in facultate esse Episcopi ea-

dem loca exempta visitandi, quan-

doquidem ad effectum exsecutioni

mandandi pias disposit iones, Epi-

scopus eadem visitat, aut jure p r o -

prio, sublato privilegio, aut iure d e -

legato (1). At si de altera exem-