396 EPISTOLA ENCYCLICA

est factu proclive, ut vix ferenda matrimonii munera et officia vi- deantur; et liberari nimis multi vinculum velint, quod iure fiumano et sponte nexum putant, si dissimilitudo ingeniorum, aut discordia, aut fides ab alterutro violata , aut utriusque consensus , aliaeve caussae liberari suadeant oportere. Et si forte satis fieri procaci- tati voluntatum lege prohibeatur, tum iniquas clamant esse leges, inhumanas, cum iure civium liberorum pugnantes; quapropter omnino videndum ut, illis antiquatis abrogatisque, licere divortia huma- niore lege decernatur.

Nostrorum autem temporum legumlatores, cum eorundem iuris principiorum tenaces se ac studiosos profiteantur, ab illa hominum improbitate, quam diximus, se tueri non possunt, etiamsi maxime velint : quare cedendum temporibus ac divortiorum concedenda fa- cultas. - Quod historia idem ipsa declarat. Ut enim alia praete- reamus , exeunte saeculo superiore, in illa non tam perturbatione quam deflagratione Grálliarum, cum societas omnis, amoto Deo, pro- fanaretur, tum demum placuit ratas legibus esse coniugum disces- siones. Easdem autem leges renovari hoc tempore multi cupiunt , propterea quod Deum et Ecclesiam pelli e medio ac submoveri vo- lunt a societate coniunctionis humanae; stulte putantes extremum grassanti morum corruptelae remedium ab eiusmodi legibus esse quaerendum.

At vero quanti materiam mali in se divortia contineant, vix attinet dicere. Eorum enim caussa fiunt maritalia foedera muta- bilia ; extenuatur mutua benevolentia ; infidelitati perniciosa inci- tamenta suppeditantur ; tuitioni atque institutioni liberorum no- cetur ; dissuendis societatibus domesticis praebetur occasio ; discor- diarum inter familias semina sparguntur ; minuitur ac deprimitur dignitas mulierum , quae in periculum veniunt, ne , cum libidini virorum inservierunt, pro derelictis habeantur. - Et quoniam ad perdendas familias, frangendasque regnorum opes nihil tam valet, quam corruptela morum, facile perspicitur, prosperitati familiarum ac civitatum maxime inimica esse divortia, quae a depravatis po- pulorum moribus nascuntur, ac , teste rerum usu , ad vitiosiores vitae privatae et publicae consuetudines aditum ianuamque pate- faciunt. - Multoque esse graviora haec mala constabit, si conside- retur, frenos nullos futuros tantos, qui concessam semel divortio- rum facultatem valeant intra certos , aut ante provisos , limites coercere. Magna prorsus est vis exemplorum, maior cupiditatum : hisce incitamentis fieri debet, ut divortiorum libido latius quotidie serpens plurimorum animos invadat, quasi morbus contagione vul- gatus, aut agmen aquarum, superatis aggeribus, exundans.