Albert the Great, Summa Theologiae

1. Alia enim, importatur habitudo cum dicitur Deus esse in. re, et cum dicitur Deus esse in loco. Cum enim dicitur Deus esse in re, dicitur esse ut continue faciens esse rei, et ut providentia circumiens, et convenientia unicuique rei donans, ut dicit Boetius in IV de Consolatione philosophiae . Cum autem dicitur esse in loco, dicitur esse in loco ut loco ea quae nobilitatis sunt conferens, sicut continere, terminare, extrinsecus salvare, ne defluat locatum in partibus extrinsecis. Ergo non est idem Deum esse in omni re et in omni loco.

2. Adhuc, Non omnis res est locus: ergo esse in re et esse in loco diversa significant quantum ad modum habitudinis.

3. Adhuc, Ista convertuntur, Deum esse in omni re quae est ab ipso, et omnem rem quae est ab ipso, esse in Deo. Sed non sic convertuntur ista, Deum esse in omni loco, et omnem locum esse in Deo. Ergo non sunt idem, Deum esse ubique et in omni re.

4. Adhuc, Ponamus, quod nullum corpus sit, sequitur quod nullus locus sit. Adhuc tamen erunt caelestes essentiae et Angeli et spiritus: et tunc verum erit, quod Deus erit in omni re: et non erit verum, quod Deus sit in omni loco. Ergo non sunt idem.

In contrarium hujus est,

1. Quod dicitur in libro I Sententiarum, distinctione, XXXVII, quod " idem est esse in omni re, et in omni loco. "

2. Adhuc, Cum dicitur Deus esse in re, non importatur nisi habitudo causae: et similiter cum dicitur Deus esse in loco, non nisi habitudo causae importatur: et sic videtur esse idem in omni re esse, quod esse in omni loco.

Solutio. Meo judicio non sunt idem Deum esse in omni re, et Deum esse in omni loco, sicut probatum est. Cum enim dicitur Deus esse in omni re, iste est intellectus, quod per praesentiam essentiae quae primum principium omnis esse est et fons, continue influit et dat esse, et tenet ne in nihilum decidat sicut ex nihilo factum est. Dicit enim Boetius, quod " nulla res praeter Deum totum esse suum simul habet, et quod de esse quo cras erit, hodie non habet. " Et ideo sicut vita in corpore non est, nisi vitam anima continue influat corpori, ita quod ipsa vita, ut dicit Philosophus, sit actus continuus in corpus, eo quod sicut dicit Aristoteles in secundo de Anima, anima est causa et principium vitae per definitionem propriam: ita esse continuus actus est divinae essentiae in omnia quae sunt: eo quod ipsa essentia divina principium et fons esse est in omnia quae sunt. Et hoc jam quidem probatum est in libro de Causis, ubi dicitur, quod prima rerum creatarum est esse in omni eo quod est, et non est ante ipsam creatum aliud: et ideo necesse est, quod sit effectus primae causae, Omnis enim causa causat per informationem et determinationem esse, et ideo ante suum effectum supponit esse aliud. Et hoc importatur, quando dicitur Deus in omni re esse per essentiam. Cum autem dicitur Deus esse in omni loco, ultra hoc importatur, scilicet quod et esse loco det, et ultra hoc virtutes esse loci consequentes, sicut virtus est terminativa, contentiva, et salvativa, a qua et ad quam fit motus: quia dicit Aristoteles in quarto Physicorum, quod a physico non quaeritur locus nisi propter motum qui est ab ipso et ad ipsum. Et ideo in octavo Physicorum ostendit, quod idem est movens ad esse substantiale secundum formam, et ad locum, generans scilicet, vel removens impedimentum quod prohibet moveri secundum locum id quod jam habet esse substantiale descendentis vel ascendentis.

Ad id quod objicitur in contrarium,

dicendum quod Magister non intendit, quod penitus idem sit, quod unum sequitur ex altero. Ad hoc enim, quod Deus est in omni re, sequitur quod est in homine.

Ad aliud dicendum, quod licet eadem sit causa cum dicitur Deus esse in omni re, et Deus esse in omni loco, non tamen est eadem habitudo, nec ad idem: quia alius effectus est connotatus cum dicitur, Deus est in omni loco, et cum dicitur, Deus est in omni re, sicut paulo ante dictum est.