Liber Quintus - De Delictis et Poenis 413

necessarium vel opportunum indicaverit, auxilio brachii saecularis; deli- ctum quod unice laedit legem societatis civilis, iure proprio, salvo prae- scripto can. 1 2 0 , punit civilis auctoritas, licet etiam Ecclesia sit in illud competens ratione peccati; delictum quod laedit utriusque societatis legem, ab utraque potestate puniri potest.

TITULUS II .

De imputabilitate delicti, de causis illam aggravantibus vel minuentibus et de iuridicis delicti effectibus.

CAN. 2 1 9 9 .

Imputabilitas delicti pendet ex dolo delinquentis vel ex eiusdem culpa in ignorantia legis violatae aut in omissione debitae diligentiae; quare omnes causae quae augent, minuunt, tollunt dolum aut culpam, eo ipso augent, minuunt, tollunt delicti imputabilitatem.

CAN. 2 2 0 0 .

§ 1. Dolus heic est deliberata voluntas violandi legem, eique oppo- nitur ex parte intellectus defectus cognitionis et ex parte voluntatis de- fectus libertatis.

§ 2. Posita externa legis violatione, dolus in foro externo praesu- mitur, donec contrarium probetur.

CAN. 2 2 0 1 .

§ 1. Delicti sunt incapaces qui actu carent usu rationis. § 2. Habitualiter amentes, licet quandoque lucida intervalla habeant,

vel in certis quibusdam ratiocinationibus vel actibus sani videantur, de- licti tamen incapaces praesumuntur.

§ 3. Delictum in ebrietate voluntaria commissum aliqua imputabi- litate non vacat, sed ea minor est quam cum idem delictum committitur ab eo qui sui plene compos sit, nisi tamen ebrietas apposite ad delictum patrandum vel excusandum quaesita sit; violata autem lege in ebrietate involuntaria, imputabilitas exsulat omnino, si ebrietas usum rationis adimat ex toto; minuitur, si ex parte tantum. Idem dicatur de aliis simi- libus mentis perturbationibus.

§ 4. Debilitas mentis delicti imputabilitatem minuit, sed non tollit omnino.

CAN. 2 2 0 2 .

§ 1. Violatio legis ignoratae nullatenus imputatur, si ignorantia fue- rit inculpabilis; secus imputabilitas minuitur plus minusve pro ignoran- tiae ipsius culpabilitate.

§ 2. Ignorantia solius poenae imputabilitatem delicti non tollit, sed aliquantum minuit.

§ 3. Quae de ignorantia statuuntur, valent quoque de inadvertentia et errore.