MATRIMONII 415

buisset Principissa, haud praetermisisset, in octo annorum effluxu atque inter multiplices tractatus frustra initos ad ineundam reconciliationem, nullitatem obiicere, ne ad maritum redire compelleretur. Ipsa enim enixe optabat ut vinculum abrumpe- retur. Quum autem reconciliatio haec a pluribus celsissimis viris pertentaretur, compertum est, agi de [utilibus dissensionis cau- sis; nempe principem esse, vel sordidum in suis vestibus, vel parvi pendentem quae iunioris elegantisque viri sunt et alia huiusmodi; sed de matrimonio, de vi illata, de defectu liber- tatis in matrimoniali consensu praestito, numquam actum est.

Quamobrem matrimonii Vindex ita ratiocinatus est; quum odium Principissae in maritum in dies inoleverit, quum supre- mum eius votum fuisset, ut ab hoc vinculo eximeretur ; quum tandem in odio magis obfirmata tractatus reconciliationis ob- truncaret, eo praetextu adducto, quod non posset praeteritarum amaritudinum memoriam oblivione delere; concipi non potest quod si certa non fuisset de validitate matrimonii, reconcilia- tionem abscisse non respuisset respondens: « Virum non habeo ». Si hoc non respondit, per octo annos nullatenus dubitavit de suo matrimonio; vel quia probe noverat consensisse in actu celebrationis nuptiarum; vel quia novo consensu, in maritali officio coniugali affectione praestito, convalidavit matrimonium.

Vindex sub hoc duplici aspectu quaestionem de consensu ag- grediendo, necessarium duxit illos audire qui in celebratione nuptiarum consensus ipsius praestationi fuerunt praesentes. Et Princeps sponsus prae primis deponit, nullam unquam deprehen- disse violentiam suae sponsae illatam. Quod confirmatur a Pa- rocho, a Praesule aliisque sacrae coeremoniae interessentibus, qui autumant quod Maria attento liberoque animo in actu sacro visa est se gessisse ; ita ut iuxta Parochum stans, ab eo quae- siverat: satius ne esset si genuflecterent ? Id quod certe non co- gitat qui ritum, quem celebrat, toto animo adversatur.

Hisce recitatis testimoniis , dispositionem iuris applicando contendit defensor , quod ad hoc ut metus constituat impedi- mentum in matrimonio oportet, quod praesens sit, et tunc in- stet, quum matrimonium celebratur ; quin satis sit quod ali-