GOMEN. 439

compulsus fuerat, quam iudex, exceptionem admittendo, eam- que in interlocutoriae sententiae tenore inserendo, haud vi- dentur iniuriam actori intulisse, sed imo suo iure esse usos.

Bo vel magis quod tam ex parte actoris quam iudicis haec assertio de testis subornatione non erat nec unica nec praecipua causa ad eum excludendum. Et fortius etiam, quia non gratuito subornationis timorem pars asseruerat, et iudex admiserat; sed imo duorum parochorum innixi testi- moniis.

Demum vero, accusationis inscriptio seu subscriptio ob- tinet quidem, quando agitur de criminis delatione facta apud competentem iudicem ad publicam vindictam, ceu DD. in tit. De accusat, inquisii, etc. passim tradunt. At in themate non de vera accusatione ad publicam vindictam, ad coarguendum scilicet parochum actorem quasi testium corruptorem, res erat; sed unice agebatur de exceptione.

Porro delatio, utpote ultronea nec necessaria alterius accusatio, odiosissima est, et ideo compescenda ac graviter plectenda, quoties temeraria sit et plene non probetur. At exceptio, utpote ea quae in sui defensionem inducitur, odio iuris non gravatur; ideoque, etsi accusationem aliquando importet et licet plene a proponente non probetur, tamen non ideo potest aut debet puniri. Aliter enim angeretur defensionis via, et ob poenae periculum plerique a legitima defensione abstinerent. Unice itaque ad exceptionem propul- sandam permittitur, testes quos vocant reprobatorios indu- cere, ceu videre est apud Reiffenstuel De test, et attesi, n. 553 seqq. Qui autem contra quamlibet exceptionem in- surgeret eamque quasi delationem argueret ac arcesseret, iudicemque nunc primae, nunc secundae instantiae ad inci- dentales sententias emittendas continuo adigeret, magis quam suam causam prosequi, rabula videretur; qui aut al- terum vexare aut seipsum litibus controversi isque pascere aucupiat.

Quae usque modo dicta sunt circa subornationis titulum, mirifice aptantur etiam quoad aliud, nempe circa accusatio-