MATRIMONII 455

ad exitum vitae alterutrius coniugis verificari potest, quia dum uterque vivit semper lex viget, ut et liberum sit religionis exer- citium, et filii educentur in fide catholica.

Ceterum ubi quoque huiusmodi obligationes tamquam con- ditiones essentiales fuissent impositae, ex eo etiam quod ma- trimonium fuit consummatum, et pluries spontanee se mulier copulae praestitisset carnali , ex tunc a conditione recessisse praesumitur, et matrimonium perfecisse perinde; ita post - text. in cap. 7 de cond. appos. Sánchez de matrim. 1 5 disp. 8

n. 25 - Quapropter matrimonium, ubi etiam id opus fuisset, recedendo a conditione, quae certe in perpetuum pendere non poterat, renovato pluries Consensu, revalidasse censenda est mu- lier, atque hoc eo vel maxime, ceu notat sententia Curiae N. quia haec revalidatio contigisset in locis a conciliari sanctione exemptis, ubi plurimo tempore cohabitavit cum marito.

Ad tertium nullitatis caput procedens defensor, nullum ad- fuisse contendit ligamen coniugii inter Iacobum et duas illas mulierculas quas enunciat Aloisia: quum utraque, si vera est eorum vitae habitualis consuetudo, fuisset concubina. Hisce adiungitur , quod iuxta leges civiles Status Luisaniae nec matrimonium cum illa prima consistere potuisset ; quia cum ageretur de femina nigri coloris, non sine maximo dedecore cum ea sese Iacobus coniunxisset.

De saltatrice autem Londinensi impossibile cognitu est ubinam et quando cum ea convixit; potuit quidem eam comitem vitae habere Parisiis, Bruxellis, Vindobonae, Neapolis, Romae, ubi viget conciliaris dispositio clandestinitatem coniugii damnans.et ubi etsi voluisset, nullum ex promissione coniugii cum copula maritali contrahere potuisset matrimonium.

Postremum nullitatis caput oppugnaturus vinculi defensor praemonet ex Donello com. in I. 5. ff. de reb. dub. « quaedam sunt de quibus certi aliquid affirmare non possumus; sed conie-

ctura aliqua et praesumptione res potest explicari; in his id

valet, pro quo ea praesumptio facit ». Porro tam validae sunt praesumptiones baptismum Iacobi suadentes, ut non solum (id quod satis esset ad validitatem matrimonii retinendam) dubia