BERGOMEN. 4 7 7

mutuis et aeri alieno non consensisse, ipsum adhuc obliga- tum esse, autumat patronus, et posse sive ipsum sive eius haeredes, saltem actione utili de in rem verso* impeti iuxta L. 3 ff. De in rem verso: pecunia enim a commissariis mutuata versa est in aedificationem domus et in stru- cturam illius ecclesiae quae Episcopo libere cessit. Unde, quaquaversus controversia inspiciatur, commissarios non te- neri ad solvenda memorata debita, sicut neque in Episco- patu successorem: unde pronum est concludere, iuxta pa- tronum, teneri Episcopum Speranza sive qua talem, sive qua privatam personam.

Haec autem omnia confirmari ex voluntate ipsius Spe- ranza, tum praesumpta, tum expressa: praesumpta quidem quia, distinctis ex paterno asse acquisitis ab aliis, horum haeredes non vocavit nepotes, sed sacerdotem quemdam; quae discriminatio non sine ratione facta est, et indicium volun- tatis videtur.

Sed habetur etiam voluntas eius expressa, tum in instru- mento superius memorato die 15 Septembris 1876 aliisque, tum praesertim in iis verbis quae graviter iam decumbens canonico Thomae Foresti, haeredi suo, ipse direxit aiens: meam tibi commendo famam: consule prius aeri alieno, dein offi- ciis, et si quid superest da pauperibus. Quae verba tribus- aliis sacerdotibus, praeter Foresti, praesentibus prolata sunt, sicut iidem, in iudicium acciti, deposuerunt.

IURA CANONICI FORESTI. Qui vero partes canonici Fore- sti tuetur, pluribus demonstrare contendit Curiae bergomensis sententiam infimandam esse, hodiernumque Episcopum te- neri ad solutionem aeris alieni, quod pro novae Ecclesiae aedificatione contractum est.

Praeprimis enim animadvertit, Episcopum Speranza coa- ctum fuisse ad templi aedificationem ex fidelium necessita- tibus. Hoc siquidem non solum ipsemet Speranza testatur in pastorali epistola diei 11 Augusti 1857, verum etiam aperte eruitur ex largitionibus a fidelibus et ab ipsa com- munitate in hunc finem factis, nec non ex erectione eius-