PARTICULA I.

Utrum materia sit principium non de principio , sive increata ?

Primo ergo quaeritur. An materia sit principium non de principio? Et videtur, quod sic: 1. Omne enim fieri cum sit accidens, habet fundari in aliquo ut in subjecto: creari est fieri: ergo creari habet fundari in aliquo ut in subjecto. Prima pars pa-

tet. Secunda scribitur II Sententiarum, distinct. I, cap. 2: " Cum ergo Deus dicitur aliquid facere, tale est ac si dicatur juxta ejus voluntatem aliquid noviter contingere vel esse. " De novo aut aliquid contingere vel esse, fieri est: ergo creari fieri est: et sic habetur propositum.

Inde sic arguitur, Omne quod est In aliquo ut In subjecto, subjectum illud natura et actu praesupponit sibi: fieri est in materia ut in subjecto: ergo materiam praesupponit sibi secundum naturam et actum, sive secundum esse: quod autem praesuppositum est ante aliud, non dependet ab illo secundum esse: materia praesupposita est ante omne fieri: ergo a nullo fieri ipsa dependet secundum esse. Et quod materia sit subjectum omnis fieri, dicit Aristoteles in I de Generatione et Corruptione sic: " Est autem hyle primo et per se generationis et corruptionis subjectum, et per consequens aliorum motuum: " ergo relinquitur, quod creator In creando praesupponat sibi materiam, et ipsa est increata. 2. Adhuc, Perfectissimi agentis perfectissimum est opus: perfectissimum autem opus non est materia, nec forma, sed compositum ex utraque: Deus autem perfectissimum agens est: ergo suum opus perfectissimum est. Deuter. xxxii, 3 et 4: Date magnificentiam Deo nostro. Dei perfecta sunt opera. Boetius in III de Consolatione philosophiae :

Mundum mente gerens, similique ab imagine

[formans, Perfectasque jubens perfectum absolvere par- tes.

Ergo videtur, quod Dei opus compositum sit, quia solum compositum perfectum est: sed componens praesupponit componentia ex quibus componitur: ergo ante omne opus Dei praesupponitur materia: sed quidquid praesupponitur ante

opus Dei, est Increatum: ergo materia increata est: et sic verum dixit Plato.

3. Adhuc etsratio, Nobilissimi agentis ordinatissimum est opus: quia dicit Aristoteles in I primae philosophiae, quod sapientis est ordinare: sed non est transitus de extremo in extremum nisi per omnia media, si illa extrema habent media: dicit enim Aristoteles in lib. IX Animalium, quod " natura non venit de extremo in extremum nisi per omnia media. " Sunt autem extrema, nihil esse, et perfectum esse: et inter haec extrema medium est, quod in potentia est: quod enim in potentia est, secundum quid est, et simpliciter non est. Ergo Dei opus non immediate est ex nihilo in perfectum esse, sed ex eo quod in potentia est, in id quod actu est perfectum. Deus ergo ante omne opus suum praesupponit id quod in potentia est: quod autem in potentia est, materia est: ergo materia praesupposita est ab aeterno.

4. Adhuc, Aristoteles in I Physicorum, ante finem: " Subjecta autem materia scibilis est per analogiam: sicut enim aes ad statuam se habet, sic materia ad formam. " Ergo esse formale in natura non fit nisi in materia, sicut esse formale in arte, ab arte non fit nisi in subjecto materiae. Cum ergo Deus omne quod fecit, creando fecerit secundum esse formale et disposuerit et ornaverit, ante omne creatum distinctum et ornatum praesupponit materiam, in qua et ex qua faceret formatum creatione et distinctione et ornatu.: et sic sequitur, quod materia non est facta, nec creata, sed aeterna: est ergo principium non de principio.

5. Adhuc, In libro de Intelligibilibus dicitur, quod omnis forma quae est in primo motore ut in agente et exemplari, est in prima materia, ut in suscipiente et potentia et capacitate omnium: sed unumquodque esse formale nec fit, nec est in eo quod est capax sui, nisi praesupponat illud in quo fiat et sit: ergo ante omne quod factum est secundum formam, praesupponitur id quod est capax:, omnis esse formalis: et sicut prius sequitur, quod illud non est factum. Et hoc videtur Augustinus dicere in libro de Symbolo sic: " Ordinatissimo Dei munere factum est, ut primo prima capacitas formarum fieret, ex qua postea formarentur quaecumque formata sunt. "

6. Adhuc, Aristotelis ratio in primo Physicorum est, quod " illud quod est ex quo est omne fieri, et ad quod est omne corrumpi, nec generatum est, nec corruptum, nec factum, nec defactum, sed est ante omne factum esse, et post omne defactum esse: " materia est ex qua est omne fieri, et in quam est omne corrumpi sive deficiens ab esse: ergo materia nec facta est, nec corrupta, nec deficiens.

7. Adhuc, Dionysius dicit in libro de ''Divinis nominibus , quod " non corrumpitur quid existentium, sed circa existens modis commensurationis et harmoniae: " eadem autem ratione: generatur quid existentium, vel fit: ergo omne quod fit et deficit, fit et deficit modis commensurationis et harmoniae: hi autem non sunt nisi circa compositum: ergo nec fit nec deficit nisi compositum: sed materia simplex essentia est, et similiter forma: ergo nec fit, nec deficit. Et haec est causa, quod. Plato posuit tria principia, Deum scilicet per intellectum agentem opificem, formas sive exemplaria aeterna ad quae in operando respicit, quae in lumine intelligentiae agentis ab aeterno esse dixit, et materiam quasi matriculam ex qua sicut ex matricula produxit quidquid in exemplaribus intelligentiae suae praehabuit: mundum autem esse filium Dei ex matricula materia, scilicet ad exemplar quod in lumine intelligentiae agentis praehabuit productum.

Solutio. Ad primum dicendum, quod materia creata est, et principium habet durationis et esse: quia aliter principium primum non esset principium universi esse, quod est inconveniens, sicut in quaestione de primo principio paulo ante ostensum est : aliquid enim esse substantiale est in materia, et si esse materiae non esset a primo principio, sequeretur quod principium primum non esset principium universi esse, et per consequens sequeretur, quod primum principium non esset principium primum: principium enim universi esse, intellectu et natura est ante principium hujus esse vel illius, sicut universale est ante particulare.

Ad objectum autem dicendum est, quod creari non est fieri secundum quod fieri est transmutari. Unde Magister in libro II Sententiarum, Distinct. 1, cap. 2. " Deus ergo aliquid facere vel agere dicitur, quia causa est rerum noviter existentium: dum ejus voluntate res novae esse incipiunt, quae ante non erant absque ipsius agitatione, ut actus proprie dici non queat: cum videlicet actus omnis in motu consistat: in Deo autem motus nullus sit. " Et ideo cum omne fieri physicum sive secundum substantiam, sive secundum accidens dictum, in motu et transmutatione fit, creari autem non fit in motu et transmutatione, creari non potest esse fieri, nisi extenso vocabulo, prout dicitur fieri omne quod nunc primo incipit esse et ante non fuit: hoc autem in Dei actione ad imperium est et voluntatem, et non per mutationem: et ideo potius vocatur vocatio, quam actio vel factio, ad Roman, iv, 17: Qui vocat ea quae non sunt, tamquam ea quae sunt. Et ideo per rationem ejus quod est fieri, nihil probatur: hoc enim tenet solum in his in quibus fieri transmutari est, et ipsa transmutatio actus imperfectus est. Et sicut dicit Commentator super tertium Physicorum,

talis transmutatio non est nisi formae post formam, in qua materia continuo tempore, non subito (ut dicit Avicenna in Sufficientia) exit de potentia ad actum: et propter hoc exigit materiam subjectam in qua sit. In Dei autem actione, qui in agendo nullo indiget, nec materia, nec instrumento, ut dicit Augustinus, simul fit materia et forma, et forma in materia, et materia substans formae, et compositum: et sic universi esse est principium, scilicet formalis, materialis, et compositi. In tali autem opere non oportet quod materia duratione praecedat formam, sed natura tantum: sicut fundamentum natura prius est superaedificatis: ad hoc enim quod forma sit in actu et secundum esse, oportet esse materiam in qua sit.

Ad aliud dicendum, quod hoc argumentum procedit usque ad illud quod dicit, quod compositum praesupponit componentia: hoc enim non est verum, nisi in illis compositis, quae totum esse suum accipiunt a componentibus sicut a prima causa: et hoc in creatis non est verum: haec enim totum esse accipiunt a primo principio efficiente: in his enim fundamentum fit sub forma, et forma in fundamento: et ideo non praesupponit ea secundum esse et durationem, quia sic simul procedunt in esse: sed praesupponit esse secundum naturam exigentiae operis, quia exiguntur ad esse compositi.

Ad aliud dicendum, quod hoc argumentum procedit de imperfecto agente, cujus aliquid dum agit, in potentia est, sicut est natura, et sicut est artifex. Perfectissimi autem agentis, quod infinitae potentiae est, dum agit, est excellere medium, et de extremo in extremum venire subito, et non transeundo medium: actio enim quae transit medium, est in tempore continuo et non subito, et ideo est finitae et mensuratae potentiae, sicut est potentia naturae, et potentia artis. Et talis actio irrationabiliter attribueretur primo agenti, qui perfectissimus est et infinitae potentiae, et totum opus et processum operis habet in voluntate et imperii potestate.

Unde, Psal, xxxii, 9: Ipse dixit, et facta sunt: ipse mandavit, et creata sunt..

Ad aliud dicendum, quod hoc argumentum non probat materiam praecedere secundum esse et durationem opus divinum, sed probat tantum, quod materia praecedit esse formae secundum ordinem naturae et exigentiam operis operati, et non operis operantis.

Ad aliud dicendum, quod similiter illud non probat, quod secundum esse et durationem materia opus divinum praecesserit, sed quod praecessit esse formale ordine naturae et exigentia operis operari. Et hoc Augustinus vocat ordinatissimum Dei munus.

Ad rationem Aristotelis dicendum, quod illa tenet in omnibus in quibus fieri vel deficere est in transmutatione continua, in quibus est forma post formam in tempore continuo: sic enim materia nec deduci potest ad esse, nec deficere ab esse. Talis autem actio non est primi principii: sed suum est vocare ad esse perfectum et totum in momento, ex hoc quod habet in potestate imperii totius esse post non esse collationem. Hoc enim dicit Avicenna, quod primi principii est facere debere esse in omnibus quae sunt.

Ad ultimum dicendum, quod sicut Dionysius dicit, corruptione quae est ex passione magis facta et abjiciente a substantia, ut in Topicis dicit Aristoteles, non corrumpitur quid existentium, ita quod existentia dicantur simplicia: sed corruptione quae est tensio in nihil, nisi manu Dei contineatur, corruptibilia sunt simplicia sicut et alia creata: et ideo etiam opposita mutatione sive versione, quae est ex nihilo in aliquid, tendunt in esse. Et hoc non est contra Dionysium. Tamen quia Philosophi non cognoverunt creationem secundum quod est actus creantis, sed unumquodque ens consideraverunt secundum principia proxima enti ut essentialia: ideo considerando principia entis compositi, quae secundum ordinem naturae tria sunt, tria principia posuit Plato scilicet, fundamentum in quo esse fundatur, et formam dantem esse. Et quia nihil facit seipsum? cogebatur ponere efficientem sive opificem. Et quia opifex operatur per intellectum, et omnis operans per intellectum, respicit rationem operis ex fine operis sumptam, et dirigit opus totum ad illam et quamlibet partem operis, ideo cogebatur ponere exemplar sive formam idealem. Et in hoc nihil peccavit, nec creationi contradixit: non enim ista posuit esse principia nullo modo principiata, sed dixit esse principia entis perfecti secundum ordinem operis et exigentiam operati: et hoc modo dixit ea praesupponi et esse aeterna, non simpliciter, sed prout aeternum dicitur quod per transmutationem naturae non accipit esse nec finem, nec subjacet transmutationi.

Et quod Magister, et Ambrosius in Hexameron, dicunt eum errasse, propter hoc est: quia haec dixit aeterna fuisse, aeternum nihil aliud intelligens, nisi intransmutabile, quod naturali non subjacet transmutationi: quod non est aeternum simpliciter, sed secundum quid, participatione scilicet proprietatis aeterni, quae est non mensurari nunc temporis, sed nunc aeternitatis: secundum quod dicitur in libro de Causis, quod " inter rem cujus substantia et actio est in momento aeternitatis, et inter rem cujus substantia et actio est in momento temporis, media est res cujus substantia est in momento aeternitatis, et actio in momento temporis: " horum enim principiorum secundum Platonem substantia est in momento aeternitatis, et actio qua faciunt et dant esse in momento temporis: talia enim omnia, ut in libro de Intelligibilibus dicitur, sunt in horizonte aeternitatis et temporis.

ARTICULI PRIMI