LITTERAE ENCYCLICAE 517

(i) Registr. vii, 37, (40).

supremus sibi dies ad veniret, quantum hic et nunc liceret, opti- ma quaeque sectaretur.

Inde sancti viri firma voluntas in communem salutem de- rivandi uberrimam illam caelestium donorum copiam, qua Deus Ecclesiam ditavit, cuiusmodi sunt et revelatae doctrinae certis- sima veritas, et eiusdem, qua patet orbis, efficax praedicatio, et sacramenta, quae vim habent sive infundendi sive augendi animae vitam, ac denique, superni praesidii auspex, gratia pre- cum in Christi nomine.

Harum rerum recordatio, Venerabiles Fratres, mire Nos recreat. Qui si ex hoc Vaticanorum vertice moenium circum- spicimus, eodem quo Gregorius, ac maiore fortasse metu va- care non possumus; tot undique coactae tempestates incum- bunt, tot premunt hostium instructae phalanges; adeoque su- mus humano quovis praesidio destituti, ut nec illas propulsandi nec horum impetum sustinendi ratio suppetat. Verum repu- tantes Nostri ubi sistant pedes, quo loco sit pontificia haec Se- des constituta, in arce Ecclesiae sanctae tutos Nos esse senti- mus. Quis enim nesciat, ita Gregorius ad Eulogium patriarcham Alexandrinum, sanctam Ecclesiam in Apostolorum principis soliditate firmatam, qui firmitatem mentis traxit in nomine, ut Petrus a petra vocaretur? (1). Divina Ecclesiae vis nullo temporis decursu excidit, neque Christi promissa expectationem fefellerunt; ea sic perseverant, quemadmodum Gregorii animum erexere; quin etiam ex tot saeculorum comprobatione, ex tan- ta rerum vicissitudine multo Nobis validius roborantur.

Regna, imperia dilapsa; sui fama nominis et humanitatis laude florentissimae gentes occiderunt; saepe, quasi senio con- fectae, ipsae se nationes diremerunt. At Ecclesia, suapte na- tura non deficiens, nexu nunquam dissolvendo cum caelesti Sponso coniuncta, heic non caduco flore viget iuventutis, eo- dem instructa robore quo prodiit e transfosso Christi corde in cruce iam mortui. Potentes in terris adversus eam sese extu- lerunt. Evanuere hi, sed illa superfuit. Philosophandi vias pene infinita varietate excogitarunt magistri de se gloriose praedi- cantes, quasi Ecclesiae doctrinam tandem aliquando expugnas- sent, fidei capita refellissent, eius magisterium omne absur- dum demonstrassent. Eas tamen historia, singulas obliteratas