S. PAULI IN BRASILIA 525

cttonis ut videre est in primi dubii responsione in causa agitata die 16 Novembris 1720.... Neque animadvertit Constitutionem Benedictinam « Cum illud » totam fere referri ad Instructionem Clementis XI, quam uberius explicat. Ideoque adversus Reclu- sium posset retorqueri argumentum hoc modo: absurdum esset si a relato referens diversimode interpretaremur, sed Benedi- ctus XIV se refert ad Instructionem Clementis XI, quae tota in hortatione consistit, ergo Benedictina Constitutio in hortatione consistit. Quam conclusionem fateor esse falsam, namque Be- nedictus XIV non solum hortatus est, sed praescripsit eum ge- rendarum rerum ordinem, quem longo usu utilem agnovit, quae aequivalere possint clausulae irritanti. Neque animadvertit Re- clusius aliquam legem... referri posse ad alteram multiplici ra- tione. Referri enim potest aliqua lex ad alteram interpretando et innovando, ut citata Constitutio Pii V refertur ad Tridenti- nam dispositionem et tunc haec lex facile induit naturam alte- rius, sed referri quoque potest ad alteram explicando aliquem modum, quo utilius haec altera lex executioni mandetur, quo casu lex non induit naturam alterius, sed unum prae alio exe- cutionis modum determinat. »

III. Neque ex constitutione ipsa Benedicti XIV « Cum illud » eruitur omnes et singulas formalitates ibidem enumeratas sub poena nullitatis concursus praescribi. Si quis contendat nullum effici concursum non servatis §§ 10 et 11 huius constit., id ne- gandum non est, cum illis paragraphis lex Tridentina denuo inculcetur atque innovetur, neque quisquam in dubium voca- bit § 16 n. 4 formam Clementis XI non solum commendari, sed praescribi his verbis: «Die praestituta ab Episcopo habeatur concursus, servata accurate in omnibus forma tradita in supra relatis, anno 1721 editis, totaque rerum in eo gestarum series scriptis diligenter enucleatur,» at certis et concludentibus argu- mentis non videtur posse demonstrari omnes formalitates § 16 et Instruct. Clementis XI tanquam conditiones substantiales ad valorem concursus fuisse constitutas.

a) Nam commendationem Clementis XI , non tantum in legem praeceptivam, sed vere irritantem a Benedicto XIV fuisse commutatam, neque eruitur ex tenore constit. «Cum illud» in qua nequaquam ea adhibentur verba, quibus leges irritantes enuntiari solent cf. Suarez L c. cap. 26. v. g. ipso facto, ipso iure non valeat, careat robore firmitatis; neque deducitur ex clau-