§34 LITTERAE

Pleraeque ac variae civiles Dominationes lioc ipso saeculo sibi invicem? istic successerunt, atque unaquaeque suam, qua a ceteris plane distinguitur,, formam habet: Imperium, Monarchia, Respublica, seu Democratia. In abs- tractis cogitatibus nos si stendo, ad definiendum, quaenam es illis formis,, in se ipsis desideratis, optima sit, fortasse perveniemus : potest item v e - rissime affirmari unamquamque earum bonam esse, dummodo ad proprium finem, scilicet ad bonum commune propter quod socialis auctoritas consti- tuta est, recte dirigatur.

Denique adiicere convenit, ex iisdem formis, si quidem hae inter se conferantur, hanc aut illam civilis Dominationis formam sub aliquo aspectu, ceteris praeferri posse ; ut quae huius aut illius nationis indoli ac mori- bus maxime omnium congruit. In hoc abstractarum idearum ordine Catho- lici, quemadmodum cives omnes, ex pluribus civilis regiminis formis unam alteri praeferendi plena atque integra libertate fruuntur, hanc nimirum/ ob causam, quod nulla earum, per se spectata, nec rectae rationis dictatis, neque christianae Religionis dogmatibus adversetur. Atque id profecto sa- tis est ad plene comprobandam laude dignam Ecclesiae sapientiam, dum. in suis cum quolibet civili Principatu exteris relationibus neutiquam for- marum rationem habet, quibus iidem Principatus invicem distinguntur, ut maximi momenti populorum negotia ad Religionem spectantia libere per- tractet; quum sciat, se suo ipsius munere ad eadem prae ceteris, quae eorumdem populorum interesse possunt, tuenda obligari.

Nos huiusmodi principia in nostris praecedentibus Encyclicis iara ex- posuimus ; necesse tamen erat eadem iterum in memoriam revocare ad ampliorem huius rei, quae Nos hodieque maximopere distinet, declara- tionem.

Si vero ab abstractis ad facta expendenda descendimus, opus est sedulo- cavere, ne principia hactenus statuta abnegentur. Illa quidem immota con- sistunt : attamen quando eadem facta evadunt characterem praeseferunt rei cuiuspiam usu contingentis atque variabilis, quae ab ipsa determinatur, unde eorumdem Principiorum applicatio producta fuit. Seu aliter : etsi uuaquaeque civilis Gubernii forma per se bona est, et supremo populorum Regimini aptari potest; reipsa tamen penes omnes populos civilis Pote- stas nonnisi sua unica forma occurrit; quisque utique suam propriam pos- sidet. Forma dsthaec ex historicorum, vel nationalium, semper nihilominus, ad homines pertinentium, adiunctorum complexu exorta fuit : quae quidem adiuncta in unaquaque natione ipsius Legibus in posteros transmittendis,, ac fundamenti loco habendis, originem dederunt: ac per eadem, haec aut illa specialis forma civilis Regiminis definita reperitur ; hoc videlicet fun- damentum transmittendae supremae cuiuslibet potestatis in posteros.

Inutile hic monere ducimus, singulos cives ad haec ita constituta Re- gimina subeunda obligari, nihilque pertentandum, ut eadem pervertant, aut. eorumdem formam immutent. Ex quo factum est, ut Ecclesia, quae una in: terris maxime omnium veram atque sublimem civilis potestatis notionem depositi loco custodit, quoniam omnem potestatem a Deo derivari docet,, rebelles homines legitimam auctoritatem detrectantes continenter reproba-