536 LITTERAE

publicam in pristinam ordinis tranquillitatem restituendi? Iamvero ista socialis necessitas novi Regiminis constitutionem atque existentiam iustam comprobat, quamlibet ea demum formam assumat; quoniam in hypotesi, in qua versamur, haec nova Regimina ordini publico restituendo interim necessario requiruntur; quum nullus ordo publicus sine aliquo civili Re- gimine consistere nequeat.

Exinde consequitur, universam rei novitatem, in huiusmodi eventibus, politica civilis Regiminis statuenda forma, vel eiusdem Regiminis in suc- cessores transmittendi immutata ratione conterminari : at vero nullo modo Regimen ipsum per se spectatum attingere. Istud profecto immotum atque observantia dignum esse pergit: namque idem si intimius in ipsa sui na- tura inspiciatur, communi bono, quod ratio suprema est, unde humana Societas suam originem ducit, consulendi causa statutum est atque impo- nitur. Aliis idem verbis : in qualibet hypothesi civilis potestas, ut talis considerata, a Deo est, ac semper et ubique nonnisi a Deo. - Non enim est potestas, scribit Apostolus, nisi a Deo - (Rom. XIII. I.).

Quapropter cum nova Regimina, quae hanc immutabilem potestatem repraesentant, reipsa constituta sunt eadem cives sponte subire non modo haud vetantur ; verum etiam ob communis boni necessitatem, cuius causa exorta sunt et perstant, omnino iubentur. Praesertim vero quum populo- rum rebellio odium inter cives acuat, civilia bella excitet, Nationemque ipsam in Anarchiae chaos deiicere possit. Hoc autem magnum observantiae et submissionis officium eatenus perseverabit, quatenus id communis boni necessitas exiget ; quod quidem pubblicum bonum apud Deum, et in humana Societate prima atque ultima lex est.

Propterea satis superque omnibus ipsa se probat Ecclesiae sapientia in tuendis, cum plerisque Principatibus, qui centum abhinc minus annis, nunquam tamen sine violentis gravibusque rei publicae concussibus, sibi invicem in Gallia subinde successerunt, mutuis relationibus. Cunctis Gal- liae populis ista agendi ratio, qua iidem se erga Rempublicam, quod est praesens suae ipsorum Nationis Regimen, in civilibus quidem rebus gerere debeant, plane est omnium tutissima ac saluberrima. Longe igitur ab ipsis absint politicae quaeque dissensiones, quae eos in diversas partes distra- hunt: omnes imo potius suos conatus una coniungere atque conferre debent, ut suae Patriae decus, amplitudinemque aut conservent, aut iterum erigant, extollant.

At vero difficultas hic sese obiicit : « Ista Respubblica, (Nobis oggeri- tur) adeo infenso animo a Christianis quibusque institutis abhorret ut ho- nesti quique homines, ac multo magis Catholici, eidem se subiicere, salva conscientia, hon possent ». - En videlicet prae ceteris causis, quod civili- bus dissensionibus originem praebuit, easque acrius exasperavit. Huiusmodi satis molesta atque inopportuna opinionum diversitas facile evitari potuis- set, si solerter ac prudenter habita fuisset eius praegrandis discriminis ratio, quod inter Regimen civile iam constitutum, et Legislationem inter- cedit. Siquidem Legislatio ab ipso civili Regimine, eiusque forma, quae- vis ea sit, adeo differt, ut sub .Regimine, cuius forma vel maxime omnium