LITTERAE 5391

Per ipsos igitur Concordatum, quod vocant, aliud in posterum pro- fecto non erit, nisi catena, qua Ecclesiae libertas, cuius ipsa divinitus, quod abalienari non potest, ius habet, misere compediatar.

Harum opinionum utra praevalebit, Nos equidem ignoramus : sed ideo» tantummodo easdem huc afferre voluimus Catholicos monendi causa, ne hac super re dissensiones provocent, cuius quidem tractatio ac definitio ad S. Sedem omnino pertinet.

Non item eamdem loquendi rationem^ de altera adversariorum opinione disserentes, adhibebimus; qui tamquam solidum civilis Regiminis funda- mentum hoc videlicet principium statuunt - Civilem Principatum ab Ec- clesia, atque hanc vicissim ab illo seiungendam esse.-

Hoc quippe idem esset, ac civilem legum ferendarum potestatem a. christiana divinaque separare.

Nos quidem hic in huiusmodi principii absurditate demonstranda. distineri atque immorari nolumus ; quisque per se id facile intelliget. Quoniam vero civilis Principatus Deo, quae Dei sunt, dare recusat, neces- saria consecutione, id etiam Civibus, quod ipsis, quatenus homines sunt,, iure debetur, praestare detrectat. Nam velint nolint adversarii, vera ho- minis iura ex eius erga Deum officiis examussim exoriuntur. Exinde con- sequitur, civilem Principatum hac in re deficientem, praecipuum, ob- quem institutus fuit, scopum destruere, ac supremam propriae existentiae rationem quodammodo abnegare.

Hae nimirum, quas nuper enunciavimus, veritates adeo evidenter ab- ipsa hominis ratione proclamantur, ut ab omnibus, qui immoderatis animi affectionibus non obcoecantur, consensum vel invitum extorqueant.

Quapropter Catholici ea solertia, qua nunquam satis, ab huiusmodi separatione admittenda promovendâque caveant. Profecto civilem Princi- patum velle ab Ecclesia seiungi, idem est ac velle (id enim natura exinde consequitur), Ecclesiam ad èâ solummodo libertate vivendum adigi, quae omnibus Civibus communis est. Ista quidem vitae conditio quibusdam in regionibus reapse Ecclesiae contingit. Ea tamen vivendi ratio, quamvis innumeris, iisque gravibus, scateat incommodis; aliquod nihilominus prae- sefert emolumentum, praesertim vero cum Legislator, felici ac manifesta inter legem latam et Legislatorem ipsum discrepantia et contradictione,, christianis sensibus imbutum se prodit et christiane gubernat. Haec autem emolumenta etsi ipsum separationis peragendae principium per se falsum atque iniustum, verum ac iustum efficere nequeant, neque eiusdem pro- tuendi cuipiam tribuant potestatem, tolerabilem tamen reddunt huiusmodi rerum conditionem, quae quidem, in praxi, omnium pessima profecto non est.

At vero in Gallia, quae catholica natio est ob eius vetustam a Ma- ioribus traditam fidem, quam maior Galliae pars in praesens profitetur, Ecclesia in ista precaria vitae conditione, quam apud nonnullos alios po- pulos subire cogitur, collocari omnino non debet. Catholicis autem ea minus hanc separationem promovere licet; quo melius adversariorum, qui eamdem expetunt, mentem voluntatemque norunt. Hisce postremis (idque