EX S. G. RITUUM 563

quadam aequitate, ne interdum scilicet contingat causas, Dei at- que hominum iudicio ceteroquin promoveri dignas, ex solo testium de visu quandoque non culpabili defectu, lacere omnino et perpe- tuo derelictos; praesertim cum, neque raro, claris de coelo signis et prodigiis audiatur Deus, huiusmodi defectu non attento, Ami- cum suum, ut superius ascendat, invitare; possit... subsidiaria probatio admitti et in causis simplicium Dei Servorum per viam non cultus procedentibus; quando tamen non constiterit primos auctoritate ordinaria Processus fuisse dolo malo aut culpabili ne- gligentia tamdiu dilatos, donec testes de visu nulli supe ressent " (Bened. XIV, lib. III , cap. XXIV).

Liquet ex hisce Pontificem sapientissimum, cum vellet aequam sternere viam ad eas provehendas causas quae propter ipsarum antiquitatem et iuris rigorem, deficientibus testibus de visu, suscipi nequivissent, vel susceptae ad exitum perduci, subsidiarias in illis admitti probationes induisisse, quae nempe ex testibus de auditu et historicis monumentis conficiuntur; non omnes tamen indiscri- minatim causas probationibus directis destitutas, neque omnes pro- bationes subsidiarias admitti; sed eas dumtaxat causas, atque iis adimpletis conditionibus, quae in Pontificio decreto designantur. Quo enim Benedictino huiusmodi indulto Postulatoris frui possint duo concurrere debent: videlicet primum ut nulla intercesserit eo- rumdem fraus vel culpabilis negligentia, ex quibus factum sit ut tamdiu Apostolicae inquisitiones dilatae fuerint, donec nullus de visu testis superesset ; alterum ut subsidiariae probationes, quae afferuntur, idoneae sint et in genere suo perfectae. Hasce condi- tiones singillatim memorat laudatus Pontifex in ea declaratione, quam Decreto nuper relato praemittit; utrasque conditiones in nos- trae causae limine perpendi oportere solertissimus Censor oppor- tune admonet, eumque in iis expendendis libenter sequimur.

Etsi nulla a testibus, nulla a nobis causa prolata sit, cur centum et sexaginta fere annorum mora inter Dei Famulae obitum et ordinarii Processus confectionem interiecta fuerit, non ideo ta- men huiusmodi dilationem dolosam aut culpabilem dicere, vel doli aut culpae suspicionem ingerere fas est, quum ne verbum quidem nec signum, nec vola sive ex inquisitionis tabulis, sive ex aliis quibuslibet documentis de dolo malo, de fraude, de culpabili ne- gligentia promatur. Notissimum et iuris adagium : " Dolus et culpa numquam praesumuntur ". Quod si omnibus iudiciis maxime valet in nostris potiorem obtinet auctoritatem, uti admonet Card. Petra