IN LIBRUM TERTIUM SENTENTIARUM

 DISTINCTIO I.

 QUAESTIO I.

 COMMENTARIUS.

 De primo dico (c), quod ista unio non dicit per se aliquid absolutum, quia quocumque absoluto intellecto in altero extremo, non intelligitur perfecta

 COMMENTARIUS.

 De secundo dico (d), quod si repugnaret personae divinae sic assumere aut terminare dependentiam naturae humanae, aut hoc esset inquantum est persona

 COMMENTARIUS.

 Tertius articulus (a) est difficilior,

 COMMENTARIUS.

 Ideo propter (d) istum tertium , articulum oportet videre quomodo se habeat illud, a quo natura intellectualis dicitur persona ad illud, a quo natura

 COMMENTARIUS.

 Secundam sententiam asserentem personam constitui per solam negationem actualis dependentiae, additam naturae, impugnat. Pri mo, quia sic anima separa

 COMMENTARIUS.

 Non asserendo (j) potest mediari inter istas vias, nec concedendo cum prima via aliquam entitatem positivam esse in natura intellectuali increata, cui

 COMMENTARIUS.

 Sed circa (a) istum articulum tertium, est alia dubitatio : an sit aliqua entitas absoluta nova, quae sit proprium fundamentum hujus relationis novae,

 COMMENTARIUS.

 Ad illud in oppositum de Philosopho 8. Physic. potest dici, quod relatio potest tripliciter se habere ad fundamentum. Uno modo, quod fundamentum non p

 COMMENTARIUS.

 Ad argumenta (d). Ad primum dico quod infinitum non est componibile ut pars, quia parte totum est perfectius, infinito nihil est perfectius. Infinitum

 COMMENTARIUS.

 Ad aliud (n), de primo membro quod respectus non terminat dependentiam naturae absolutae, dicitur quod persona divina inquantum relativa est, terminat

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO II.

 Hic dicitur quod sic (a), quia sicut prius potest esse sine posteriori absque contradictione, ita potest manere idem plurificata posteriori prior au

 COMMENTARIUS.

 Ad quaestionem (g) igitur dici potest distinguendo, quia aut potest intelligi primus terminus istius unionis esse persona aut essentia subsistens comm

 COMMENTARIUS.

 Sed contra (s) secundum membrum solutionis arguitur. Quaeritur enim ad quam unitatem esset assumptio in illo membro ? non ad unitatem naturae, quia tu

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO III.

 COMMENTARIUS.

 Ad primum argumentum (b) dicitur, quod nec esset unus homo, nec plures. Sed contra, unum et multa d. 12. primi libri,

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO IV.

 Respondeo (a), sustentare naturam potest accipi dupliciter, effective et formaliter, sive terminative. Primo Trinitas sustentificat naturam humanam in

 COMMENTARIUS.

 Potest ergo dici (c), quod vel duae naturae creatae non sunt unibiles in eodem supposito, nisi altera sit actus, et altera potentia, et tunc non reman

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO V.

 COMMENTARIUS.

 Contra (b) persona una assumit, et non alia igitur per illud quo est haec persona distincta et determinata sed hoc tantum est proprietas relativa,

 COMMENTARIUS.

 In ista (f) quaestione sunt duo articuli. Primus quae sit proprietas constituens personam secundus, an ista sit ratio terminandi istam unionem.

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO II.

 QUAESTIO I.

 In ista quaestione sunt duo articuli) primus de natura nata frui, an ista posset non frui et secundus, an natura non nata frui, possit assumi. Et di

 Contra istam opinionem (a). Et primo contra conclusionem in se, arguo sic : Prius ex ratione prioris potest esse sine posteriori absque contradictione

 COMMENTARIUS.

 Ad secundum articulum principalem dicitur quod non, propter istam rationem, quia sicut Deus se habet ad omnem creaturam in illapsu generali quantum ad

 COMMENTARIUS.

 Ad quaestionem igitur, quantum ad primum articulum concedo, quod non includit contradictionem naturam natam frui uniri Verbo hypostatice, et non frui

 COMMENTARIUS.

 Ad argumenta principalia. Ad primum, (o) cum arguitur quantum ad primum membrum divisionis de comparatione duarum unionum in se, respondeo et dico quo

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO II.

 COMMENTARIUS.

 Sententia tenens corpus esse assumptum mediante anima, et totum mediantibus partibus. Impugnat primum horum sex rationibus. Prima, assumens non esset

 COMMENTARIUS,

 Resolvit nullum fuisse medium quod inter naturam assumptam et Verbum, quia cum natura in se immediate sit personabilis, similiter erit personabilis in

 COMMENTARIUS.

 Ferrar. quarto contra Gent. 81. Mayron. 3. d. 1. q. 10. Bassol. 2. d. 12. q. 2. Leuchet. 2. d. 2. q. 2. Anton. And. 7. Metaph. q. 18. Javell. q. ult.

 COMMENTARIUS.

 COMMENTARIUS.

 Quantum ad tertium dubium (p), dico, quod si intelligatur in toto praeter formam partis, cujusmodi est in homine anima intellectiva, esse aliam formam

 COMMENTARIUS.

 Quantum ad (a) secundum articulum principalem de medio extrinseco, ponitur quod gratia in ista unione fuerit medium congruitatis.

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO III.

 Dico, quod quaestio potest intelligi de prioritate temporis vel naturae. Primo modo habet duos articulos : primum de ordine animationis ad incarnation

 COMMENTARIUS.

 Quantum ad secundum (b) dico, quod organisatio potest intelligi, vel ultima inductio formae disponentis immediate ad animam intellectivam, secundum un

 DISTINCTIO III.

 QUAESTIO I.

 Dicitur communiter quod sic, propter auctoritates adductas, et propter rationes assumptas ex duobus mediis, quorum unum est excellentia filii sui ip

 Contra primam (a) rationem arguitur ex excellentia Filii sui, inquantum redemptor, reconciliator et mediator, quod ipsa non contraxit peccatum origina

 COMMENTARIUS.

 Ad quaestionem dico (O quod Deus potuit facere, quod ipsa nunquam fuisset in peccato originali potuit etiam fecisse, ut tantum in uno instanti esset

 COMMENTARIUS.

 Contra secundum (1) istorum membrorum instatur dupliciter. Primo sic: quidquid Deus immediate agit circa creaturam, agit in instanti, quia secundum Ph

 COMMENTARIUS.

 Docet modum solvendi omnes Sanctorum auctoritates, quae universaliter neminem excipiunt ab originali, quia intelliguntur quoad debitum omnes enim na

 COMMENTARIUS.

 Si quaeratur, utrum si fuisset mortua ante passionem Filii, fuisset beata ? Dici potest, quod sancti Patres in Limbo, purgati fuerunt a peccato origin

 QUAESTIO II.

 COMMENTARIUS.

 Aliter secundum viam Anselmi, qui ponit peccatum originale esse carentiam justitiae debitae, sicut tactum est dist. 32. secundi.

 DISTINCTIO IV.

 QUAESTIO UNICA.

 In ista quaestione conclusio est certa, sicut patet per Damascenum cap. 59. Dei genitricem vere sanctam Mariam praedicamus. Sicut enim vere Deus ex ip

 Opinio est, quod solus pater habet rationem activi, et mater rationem passivi, ita quod ipsa tantum ministrat materiam prolis, et in solo semine patri

 COMMENTARIUS.

 Si autem (c) teneatur alia opinio quod mater quaecumque cum patre est causa activa respectu formationis corporis prolis, tamen minus principalis (d) e

 COMMENTARIUS.

 Aliter dicitur (g) quod collata sibi fuit vis supernaturalis, secundum quam potuit cooperari Spiritui sancto in instanti.

 COMMENTARIUS.

 Potest dici quod (si ad matrem pertinet agere sicut ad causam minus principalem) Maria vere fuit mater, quia tota illa actio sibi competebat, quae mat

 COMMENTARIUS.

 Ad propositum applicando, dubium videtur, utrum tribus motibus praedictis correspondebant in proposito in Maria tres motus breviores quam in nobis, et

 COMMENTARIUS.

 Sed hic est unum (n) dubium, quia secundum dicta in quaestionibus de rationibus seminalibus, ratio seminalis non est principium agendi in generatione,

 COMMENTARIUS.

 part, quaest. 3a. art. i. Vide D. Bonavent. hic, art. 3. q. 2. et Richard. art. 2. quaest. 3.

 Explicat quomodo maternitas et virginitas non opponantur formaliter, et miraculum in eo fuisse, quod Corpus Christi fuerit simul cum claustro virginal

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO V.

 QUAESTIO I.

 COMMENTARIUS.

 Contra, si natura assumpsit, cum ista sit eadem in tribus, sequeretur quod tres personae assumpsissent.

 QUAESTIO II.

 COMMENTARIUS.

 Ad primam (b) quaestionem patet ex prima quaest, et ult. primae dist. quaest.

 COMMENTARIUS.

 Ad aliam quaestionem (d) patet secundum dicta in prima quaest, primae distinctionis, quod personalitas creata dicit negationem dependentiae actualis a

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO VI.

 QUAESTIO I.

 In hac littera tria supponantur ut certa. Primum, in Christo tot esse esse essentiae quot habet essentias. Secundum, unum tantum esse in eo esse subsi

 COMMENTARIUS.

 Contra (e) conclusionem hujus opinionis arguitur multipliciter.

 COMMENTARIUS.

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO II.

 Christum non esse duo masculine, quia non duo supposita, nec duo neutraliter, quia non est natura humana, quam tamen in se habet, Est de Fide, ex Conc

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO III.

 COMMENTARIUS.

 Rejectis prima et tertia sententia, quas videre potes in littera, Mag. tenet secundam sententiam asserentem personam Verbi subsistere in duabus naturi

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO VII.

 QUAESTIO I. Utrum ista sit vera:

 Ostendit causam veritatis hujus : Deus est homo, esse hanc : Verbum est homo et hanc non esse cognoscibilem naturaliter, sed creditam vel ex credito

 COMMENTARIUS.

 Docet hanc : Vertunt est homo, non esse identicam, sed formalem. Primo, quia alias daretur processus, ut explicat Doctor. Secundo, suppositum in aliqu

 COMMENTARIUS.

 In hac propositione, Verbum rei Christus est homo, praedicatum quoad habitudinem ejus ad subjectum, videtur debere reduci ad quintum Praedicabile, qui

 COMMENTARIUS.

 Hanc propositionem : Deus est homo, non esse in materia naturali, nec proprie loquendo per se logice nam si esset primo vel secundo modo per se, ess

 COMMENTARIUS.

 Haec : Christus est homo, non est omnino per accidens, quia subjectum includit praedicatum intrinsece, nec est omnino per se, quia subjectum non dicit

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO II.

 Hanc: Deus factus est homo, esse veram et propriam, dat bonam doctrinam de factione, quando est secundum, et quando tertium adjacens quando secundum

 COMMENTARIUS.

 Haec est simpliciter vera et propria : homo factus est Deus, quia ad hoc non requiritur mutatio illius, quod dicitur fieri, nec praecessio respectu te

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO III.

 Respondeo (a) cum praedestinatio sit praeordinatio alicujus ad gloriam principaliter, et ad alia in ordine ad gloriam, et huic naturae humanae in Chri

 COMMENTARIUS.

 Sed hic sunt (d) duo dubia. Primum, utrum ista praedestinatio praeexigat necessario lapsum naturae humanae, quod videntur sonare multae auctoritates,

 COMMENTARIUS.

 Secundum dubium est an prius praeordinabatur huic naturae unio ejus ad Verbum, vel ordo ad gloriam. Potest dici, quod cum in actione artificis sit con

 Exponit tripliciter hanc: Christus secundum quod homo, praedestinatus est esse Filius Dei et resolvit quo sensu vera est, hoc scilicet, Christus, id

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO VIII.

 QUAESTIO UNICA.

 Hic dicitur (a) quod non sunt in Christo duae filiationes reales, et hoc propter duas rationes. Una est, quia filiatio est per se suppositi, non natur

 COMMENTARIUS.

 Ad quaestionem (o) ergo dico quod alia est filiatio in Christo ad Patrem, et alia ad Matrem, et utraque est realis. Primum probo, quia filiatio est ha

 COMMENTARIUS.

 Sed est unum dubium (a), utrum ista filiatio realis sit eadem fundamento, scilicet naturae acceptae per generationem. Et videtur quod sic, quia respec

 COMMENTARIUS.

 Tertio ergo modo videtur mediandum inter istas duas vias extremas,: videlicet quod filiatio dicat habitudinem geniti ad generans, fundatam super exist

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO IX.

 QUAESTIO UNICA.

 Hic sunt tria videnda, primo qualiter accipitur latria secundo de debito, qualiter debeatur Deo tertio cui, et secundum quam naturam Christo debetur.

 COMMENTARIUS.

 De secundo (d) articulo, qualiter et quando debet hoc debitum reddi, dico quod de isto actu bono est praeceptum affirmativum rationabile enim est cr

 COMMENTARIUS.

 COMMENTARIUS.

 Movet dubium, utrum ratione creationis, vel potius redemptionis, teneamur adorare Deum et respondet si teneatur, praecise summam bonitatem esse rati

 COMMENTARIUS.

 Quarta, ex Anselmo, majus malum erat occidere Christum, quam averti a summo bono per peccatura non immediate tendens in Deum ergo vita Christi erat

 Quantum ad istum articulum potest dici, quod sicut latriae exhibendae potest poni ratio, bonitas intrinseca adorati absolute, vel bonitas illa ut comm

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO X.

 QUAESTIO UNICA.

 Respondeo (a) quod qui diceret filiationem esse praecise suppositi et non secundum naturam, posset faciliter dicere Christum non esse Filium adoptivum

 COMMENTARIUS.

 Contra, si intelligatur extraneitas tantum in habendo peccatum, ergo

 COMMENTARIUS.

 Solvit argumenta suadentia Christum inquantum homo, esse Filium adoptivum, et per consequens tenet eum talem non esse. Sed quia objectionem contra rat

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XI.

 QUAESTIO I.

 Hic dicitur (a) quod ista propositio : Christus est creatura, est neganda, quia communicatio idiomatum non fit in his, ubi est repugnantia proprietati

 COMMENTARIUS.

 Henricus ideo negat Christum esse creaturam, quia haec includit non esse ante esse, et respectum unius naturae ad alteram. Refutatur, quia secundum ho

 COMMENTARIUS.

 Sententia Varronis, Sanctos propter haereses negasse Christum esse creaturam, id tamen in rigore sermonis concedi posse et probat ex PP. Aug. Hieron

 COMMENTARIUS.

 Contra istam rationem (e) objicitur sic, quia quidquid est terminus alicujus mutationis, potest esse terminus creationis natura humana in Christo, q

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO II.

 Christus secundum quod homo reduplicative, non est creatura, bene tamen si sumatur, ly secundum quod homo distiactive, et tunc sensus est, secundum hu

 COMMENTARIUS.

 Ad argumenta. (b) Ad primum principale dico concedendo quod est aliquid, et potest concedi quod est aliquid creatum secundum quod homo, quia tunc dist

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO III. Utrum Christus inceperit esse ?

 Hanc Christus incipit esse, uno sensu esse veram, et alio falsam et explicat utrumque sensum, resolvens ex vi sermonis simpliciter esse veram, quia

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XII.

 QUAESTIO UNICA.

 scholium.

 COMMENTARIUS.

 Ad tertium, exponit illud, quod potest quis facere, si vult, potest simpliciter, quia addendum est, et debet vel potest velle, quia sine hac determina

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XIII.

 QUAESTIO I.

 Contra, ista natura potuit assumi ad summam unionem quantum ad esse ergo quantum ad operari. operari

 QUAESTIO II.

 Contra, Augustinus 13. de Trinit. cap. 19. Summa gratia in rebus per tempus ortis est, quod homo in unitate personae sit Deo conjunctus.

 QUAESTIO III.

 Contra, possibile est illam animam habere summam gratiam ergo summam fruitionem. Consequentia probatur, quia actus naturaliter elicitus ab aliqua fo

 QUAESTIO IV.

 Ad primam quaestionem dico, quod summum potest accipi dupliciter. Uno modo positive per excedentiam ad omnia alia alio modo negative per non excedi

 COMMENTARIUS.

 Secundum, quod magis est ad propositum, supponendo quod summa gratia possit unica actione creari, probo (o) quod ista possit conferri animae Christi.

 COMMENTARIUS.

 Quantum ad secundam quaestionem de facto, probabile est dicere secundum Magistrum, quod Deus tantam gratiam ei contulerit, quantam potuit potuit aut

 Ad argumenta (p) primae quaestionis. Ad primum dicitur, quod licet non sit summe gratificabile, quia tamen unitur personae Verbi, ex hac unione amplia

 COMMENTARIUS.

 Ad argumenta (a) alterius quaestionis, dico quod Beatus habet quidquid potest recte velle, non de potentia absoluta, sed de potentia ordinata vel si

 COMMENTARIUS.

 Ad quartam quaestionem dico, quod sine summa gratia posset Deus conferre summam fruitionem creabilem huic animae, sicut procedit argumentum ad opposit

 Ad argumenta istarum duarum quaestionum dico, quod prima duo concludunt, quod non potest summe frui elicitive, et hoc prout actio debetur causis secun

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XIV.

 QUAESTIO I.

 Contra hoc est Magister in littera. Item, summa fruitio praesupponit summam visionem sed ista anima Christi potuit frui summa fruitione possibili cr

 QUAESTIO II.

 Ad primam quaestionem hujus distinctionis respondet per duo dicta. Primum, verisimilius intellectus Christi habuit visionem perfectissimam Verbi. Suad

 COMMENTARIUS.

 Si autem quaeratur, utrum sine tali habitu vel lumine, quod dicatur A, possit intellectus creatus non tantum passive se habere ad talem visionem, sed

 COMMENTARIUS.

 Ad secundum (f), licet aliqui negent objectum sub ratione infiniti videri ab aliquo intellectu creato, et hoc absolute, licet concedant infinitatem vi

 COMMENTARIUS.

 Pitigianis hic art. 1. refutantes quas Thomistae dant solutiones.

 COMMENTARIUS.

 Aliter respondetur (a) ad quaestionem distinguendo, quod intellectus animae Christi potuit in Verbo videre omnia habitualiter, non autem actualiter. S

 COMMENTARIUS.

 Tertio modo (e) potest dici, quod anima Christi actualiter videt omnia in Verbo, quae videt Verbum quod declaratur, quia quicumque intellectus est r

 COMMENTARIUS.

 Potest dici quod conclusio ista posset poni duobus modis : Uno modo quod anima Christi haberet unam visionem respectu Verbi, ut primi objecti, et omni

 COMMENTARIUS.

 Sed si ista (l) via tertia non placet, neque quod infinita videat elicitive, neque simul recipiendo visiones, scilicet infinitas infinitorum, vel unam

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO III.

 Hic distinguitur (a) de cognitione infusa et acquisita et quantum ad primam, novit omnia per aliqua infusa, puta per species intelligibiles a Deo in

 COMMENTARIUS.

 Ad quaestionem (d) potest dici quod duplex est cognitio, scilicet abstractiva et intuitiva, quae probata fuit in secundo libro et utraque cognitione

 COMMENTARIUS.

 Quoad cognitionem intuitivam : primum dictum, anima Christi non novit omnia intuitive in genere proprio et habitualiter in Verbo. Secundum, non novit

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO IV.

 De habituali dico (b) quod perfectissime novit, quia sicut positum est dist. 13. istam animam posse habere summam gratiam possibilem creaturae, ita pr

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XV.

 QUAESTIO UNICA.

 Hic distinguitur (b) de superiori portione, ut est natura, et sic doluit, quia fundatur in anima dolente vel ut ratio, et sic non doluit, quia non p

 COMMENTARIUS.

 De primo dicitur, (g) quod prima radix doloris est immutatio offensiva vel corruptiva dispositionis convenientis naturae, sicut e contra prima radix d

 COMMENTARIUS.

 Aliter potest dici (k) quod sicut generaliter activa et passiva sunt quaedam naturae absolutae, puta calidum, et aliquod absolutum, puta calefactibile

 COMMENTARIUS.

 Eodem modo philosophatur de tristitia et gaudio respectu voluntatis, sicut dixit de delectatione et dolore respectu appetitus sensitivi praeterquam

 COMMENTARIUS.

 Praeter illum modum (r) tristandi, qui videtur manifestior, quando scilicet objectum sit disconveniens per nolle voluntatis, videtur dubium de disconv

 COMMENTARIUS.

 Conditionatam nolitionem voluntatis, ut in mercatore projiciente merces in mare, sufficere ad causandam tristitiam. Explicat nolitionem conditionatam,

 COMMENTARIUS.

 Haec littera continet varia dicta. Primum, in Christo fuit dolor in parte sensitiva. Secundum dolor excellens (idem est de delectatione) impedit usum

 COMMENTARIUS.

 Quantum (a) ad tertium articulum principalem, scilicet de tristitia, quae est de nolito a voluntate libera, non tantum ex carne, primo videndum est, d

 COMMENTARIUS.

 Sed quoad tertium (c), scilicet passionem Christi, oportet aliter dicere de portione una et alia, et hoc secundum quatuor vias positas in primo articu

 COMMENTARIUS.

 In hac littera primum dictum, voluntas Christi ut natura (modo supra explicato) accepta secundum portionem superiorem tristabatur de passione et morte

 COMMENTARIUS.

 Ultimo videndum (k) est de portione inferiori respectu hujus objecti, quod est passio. Patet, aut quod ipsa ut natura, et ut conjuncta appetitui sensi

 COMMENTARIUS.

 Ponit modum explicandi quorumdam, et videtur D. Thom. respectu nolitionis portionis inferioris in ordine ad passionem, qui dicunt fuisse absolute noli

 COMMENTARIUS.

 Ponit modum, quo portio inferior potuit absolute nolle passionem, quia non considerat eam in ordine ad ultimum finem, sed ut objectum disconveniens in

 COMMENTARIUS.

 Contra istam viam potest sic argui: Primo, quia ratio, cui innititur, ostendit tantum possibilitatem hujus quod voluntas inferior non velit istud, quo

 Ad argumenta (q) principalia. Ad primum principale ante oppositum, quando arguitur quod gaudium et tristitia sunt opposita, et opposita non sunt in ea

 COMMENTARIUS.

 Ad primum in oppositum potest dici, si sustineatur alia via, quod dolores nostros ipse vere portavit in appetitu sensitivo, quia sicut non habuit corp

 DISTINCTIO XVI.

 QUAESTIO I.

 Contra, omne corruptibile necessario corrumpetur 6. Met. et causa est, quia contraria in eodem semper agunt et patiuntur ad invicem cum igitur corpu

 QUAESTIO II.

 Ad primam (a) quaestionem dicitur a multis, quod habuit necessitatem Moriendi, quia in eo fuit potentia materiae ejusdem rationis, sicut in aliis homi

 COMMENTARIUS.

 Ad quaestionem (h) igitur dico primo, comparando Verbum assumens ad naturam assumendam. Secundo, comparando naturam ad qualitatem consequentem. Tertio

 COMMENTARIUS.

 Ponit duas objectiones contra suam resolutionem. Ad primam, explicat bene illud Damasceni, quod semel assumpsit, etc. Ad secundam, restaurationem part

 COMMENTARIUS.

 Ad primum principale (r) dicitur, quod corpus propter peccatum mortuum est demeritorie, et ex hoc sequitur quod cum in Christo nullum fuerit demeritum

 COMMENTARIUS.

 Ad secundam (a) quaestionem, dico quod si anima Christi fuisset sibi absolute dimissa, ex quo fuit gloriosa, gloria animae redundasset in corpus, et p

 COMMENTARIUS.

 non esse capacem praecepti, quia videtur contra id Psal. 39. In capite libri scriptum est de me, ut facerem voluntatem tuam, Deus meus volui, et legem

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XVII.

 QUAESTIO UNICA.

 Istam quaestionem solvit Damascenus c. 60. in seq. dist.

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XVIII.

 QUAESTIO UNICA.

 COMMENTARIUS.

 Ponit primo definitionem meriti. Secundo, ait meritam non semper esse in eo cui dator praemium. Tertio, Christus meruit nobis bono velle voluntatis. Q

 COMMENTARIUS.

 Contra illud (h) quod est in termino simpliciter non potuit mereri sed portio inferior fuit simpliciter in termino, quia non potuit habere actum ino

 COMMENTARIUS.

 Est igitur videndum (n), an potuerit mereri in primo instanti, et potest dici quod sic nec video oppositum, quia omne habens actum primum perfectum

 COMMENTARIUS.

 Hoc viso (a), videndum est quid meruit et dico quod non meruit sibi fruitionem, quia si sic, aut operatione elicita circa ea, quae sunt ad finem, au

 COMMENTARIUS.

 Christus meruit sibi gloriam corporis, sed indirecte, quatenus meruit amotionem impedimenti, ut redundaret gloria animae in illud. Prima pars est comm

 COMMENTARIUS.

 Ad aliud (o), cum dicitur quod si Christus potuit mereri in primo instanti, et Angelus peccare, de consequente posset esset magna altercatio. Dico tam

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XIX.

 QUAESTIO UNICA.

 Ad quaestionem dicitur, quod meritum Christi potest dupliciter considerari, scilicet secundum sufficientiam et secundum efficaciam. Primo modo meruit

 Impugnat infinitatem meriti Christi, quam ponit D. Thomas primo, quia sequeretur velle creatum Christi esse aeque acceptum, ac ejus velle increatum, e

 COMMENTARIUS.

 Incarnationem non fuisse tantum volitam ut medium ad salutem hominum,sed esse primum volitorum ad extra, de quo supra d. 7. q. 3. in illa q. Utrum Ada

 COMMENTARIUS.

 Littera haec difficilis continet tria dicta. Primam, meritum Christi intrinsece fuit finitum, quia a principio finito, ut dictum est, etiamsi consider

 COMMENTARIUS.

 Movet duo dubia. Ad primum, docet Christum meruisse gratiam et remissionem peccatorum primis parentibus, et aliis, qui eum praecesserunt. Quod explica

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XX.

 QUAESTIO UNICA.

 Ad istam quaestionem, quae est mere Theologica, propter quam solum videtur Anselmus fecisse totum librum Cur Deus homo, et ibi videtur eam solvisse, p

 In istis dictis Anselmi videntur aliqua dubia. Primo enim ipsa conclusio in se videtur dubia, cum velit quod redemptio non possit esse nisi per mortem

 Contra illud, quod dicit in quarto articulo, quod nullus nisi homo debuit satisfacere, hoc non videtur absolute necessarium, quia unus qui non est deb

 Tunc ad quaestionem dico, quod omnia hujusmodi, quae facta sunt a Christo circa redemptionem nostram, non fuerunt necessaria, nisi praesupposita ordin

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXI.

 QUAESTIO UNICA.

 Ad quaestionem illam respondet Henricus quodl. 12. quaest.

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXII.

 QUAESTIO UNICA.

 videtur secundum eum dicendum Christum tunc fuisse hominem.

 Contra ista primo, quod conclusio in qua isti conveniunt cum Hugone, scilicet quod Christus fuerit homo in triduo, quia scilicet habuit humanitatem, i

 COMMENTARIUS.

 Rationes (f) quas faciunt, sunt ad oppositum, cum dicitur quod materia est per quam res potest esse et non esse, igitur non includitur in definitione

 COMMENTARIUS.

 Quantum ergo ad istum articulum quaestionis, an scilicet materia sit pars quidditatis rei, sive substantiae materialis dico quod sic, quia sicut in

 COMMENTARIUS.

 Modo ad propositum (m) contra Magistrum, dico quod Christus in triduo non fuit homo, quia licet habuit partes naturae unitas sibi, non tamen habuit na

 COMMENTARIUS.

 Logice loquendo, haec est falsa : Christus in triduo fuit homo, quia subjectum, quando includit duos conceptus, ut est Christus, majus Deo est. Caesar

 COMMENTARIUS.

 Ad tertium (q), cum arguitur : Verbum habuit corpus et animam sibi unitam igitur potuit denominari. Dico quod quamvis hoc verum sit, tamen non placu

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXIII.

 QUAESTIO UNICA.

 De primo (a) certum est, quod in nobis est fides revelatorum credibilium acquisita. Quod patet per Augustinum in Epistola contra fundamentum Manichaei

 COMMENTARIUS.

 Petrus existit denominative, ipsa existentia formaliter se ipsa, non per aliam existentiam sic credo Deum trinum, quia hoc est revelatum, esse vero

 COMMENTARIUS.

 COMMENTARIUS.

 Arguit contra secundum modum, quia videntur multa inconvenientia ex eo sequi. Primum, quod fides esset potentia, non habitus. Secundum, actus fidei ac

 COMMENTARIUS.

 Resolutio Doctoris continetur his dictis. Primum, non potest naturaliter ostendi dari fidem infusam, quia fide acquisita possumus assentiri omnibus ar

 COMMENTARIUS.

 Docet sciri posse arguitive inesse nobis fidem id est, habitum inclinantem in objectum inevidens, tanquam in verum, sed non potest quis scire inesse s

 COMMENTARIUS.

 Ad aliud (h), concedo quod fides infusa est perfectior habitus simpliciter quocumque habitu acquisito, eo quod ratione suae perfectionis non potest ca

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXIV.

 QUAESTIO UNICA.

 Quaestio ista (a) includit duos articulos : Unum, an de credibilibus revelatis possit esse scientia et dico revelata, ad differentiam illorum credib

 COMMENTARIUS.

 Contra istam opinionem, et primo contra opinantem, nam in 2. 2. quaest, I art. in secunda secundae

 Alia est opinio Gandavensis quodl. 8. q. et propter quid.

 Refutat Henricum primo ad hominem, n. 7. Secundo, contra ejus opinionem in se, n. 8. Tertio, ait falsum esse scientiam necessario praesupponere fidem,

 Ad quaestionem igitur aliter respondeo, quod scientia multipliciter potest accipi. Uno modo prout aliqua notitia cum adhaesione firma dicitur scientia

 Ad propositum tamen magis, dico quod aliqua notitia potest haneri cum fide, et alius habitus a fide et primo videndum est, qualem habitum potest hab

 Si loquamur de secundo modo habendi habitum cum fide, ut sciat quis exponere Scripturam, et conclusiones explicare, et contraria solvere, talis potest

 Doctores sancti a Deo illuminati, ut Prophetae et Apostoli, habuerunt habitum praebentem assensum firmum omnibus revelatis, excludentem omnem dubitati

 COMMENTARIUS.

 Ad aliud pro opinione secunda, quod hac scientia non pollent plurimi fideles, etc. dico quod simplices credunt omnia, quae Ecclesia, implicite, nec sc

 DISTINCTIO XXV.

 QUAESTIO I.

 Fidem infusam esse necessariam pro omni statu, abstrahendo an sit actus vel habitus, censetur de fide certum, vel fidei proximum, a multis. Probatur e

 COMMENTARIUS.

 Sed habito in generali (d), quod actus fidei necessarius fuit pro omni statu in habente usum rationis, videndum est primo circa quae credibilia, et pr

 COMMENTARIUS.

 Sed estne necessarium (e) habere actum circa omnia haec, vel aliqua eorum? Dico quod necessarium fuit pro omni statu habere actum implicitum de omnibu

 COMMENTARIUS.

 Docet primo fidem Christi implicitam seu mediatoris, post lapsum fuisse pro omni statu necessariam Suadetur ex cap. 3. 4. 5. ad Rom. ad Galat. 2. et 1

 COMMENTARIUS.

 Ostendit satis clare actum fidei antiquorum de hoc credibili,et similibus: Christus nascetur, non esse eumdem cum actu nostro : Christus natus est, qu

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO II.

 COMMENTARIUS.

 Scot. objiciunt adversarii Trident. sess. 6. cap. 6. et Araus. ean. 5. Sed Arausican. loquitur de dono gratiae corrigentis voluntatem ab infidelitate

 COMMENTARIUS.

 QUAESTIO II.

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXVI.

 QUAESTIO UNICA.

 Fuit tempore Scoti opinio, spem non esse distinctam a fide et charitate. Probatur primo, quia haec pluralitas ponitur sine causa tum quia eodem tend

 COMMENTARIUS.

 Alio modo posset dici (d), quod cum contingat excessive sperare bonum futurum, sicut patet in praesumente, et diminute, ut patet in desperante illa

 COMMENTARIUS.

 Alio modo dicitur (f), quaere 8. quodlib. Henr. quaest. 15. quod spes distinguitur a charitate, licet habeant perficere eamdem potentiam, scilicet vol

 COMMENTARIUS.

 COMMENTARIUS.

 Spem esse distinctam a fide et charitate. Probat de fide, quia hujus actus est credere, sed desiderare non est credere. De charitate prohat primo, qui

 COMMENTARIUS.

 Contra viam istam (d) quae ponit desiderare actum spei, arguo quadrupliciter : Primo sic, desperans desiderat beatitudinem. Quod probatur, quia trista

 COMMENTARIUS.

 Ad argumenta pro prima via quae videntur sequi rationem naturalem, responderi potest, quod hic est necessaria pluralitas. Et ad primam probationem in

 COMMENTARIUS.

 Ad primum principale dico (i), quod nomina sunt imposita ad placitum. Unde spes potest imponi, et imposita est ad significandum talem passionem impres

 COMMENTARIUS.

 Ad argumenta pro illa opinione, quae ponit charitatem in concupiscibili, et spem in irascibili, quae ponuntur ad probandum distinctionem irascibilis e

 DISTINCTIO XXVII.

 QUAESTIO UNICA.

 In ista quaestione tria sunt videnda. Quia enim habitus manifestantur ex actibus, videndum est primo de illo actu, qui est diligere Deum super omnia,

 COMMENTARIUS.

 cujus amans est participatio. Arguit contra singulos modos suo ordine singillatim.

 COMMENTARIUS.

 Quantum ad istum (a) articulum dico, quod ratio objectiva actus charitatis et habitus, potest intelligi tripliciter. Vel prima, quae secundum se accep

 COMMENTARIUS.

 De tertio articulo, (m) ponitur quod natura non sufficit ad actum istum sine habitu infuso. Primo, quia natura determinatur ad unum determinatur aut

 COMMENTARIUS.

 Istae rationes (o) non cogunt. Prima non, quia exempla illa non ostendunt propositum: solum enim ostendunt, quod totum diligit magis bonum suiipsius,

 COMMENTARIUS.

 ut docet 2. dist. 28. Ita omnes Scotistae, praeter Pitigian. qui conatur frustra Scot. in oppositum trahere, contra ejus expressa verba. Vide Scholium

 COMMENTARIUS.

 Explicat duos modos amandi Deum supet omnia. Primus, appretiative seu extensive, id est, ut citius optandum esset omnia alia non esse, quam Deum non e

 COMMENTARIUS.

 Datum esse praeceptum affirmativum de amando Deum super omnia, Deut. 6. Matth. 22. Si quaeras quando ligat hoc praeceptum 5 Doct. ait forte die Domini

 De tertio (u) dico, sicut dictum est dist. 17. primi libri, esse acceptum Deo, in primo ubi supra,

 COMMENTARIUS.

 Ad duo argumenta pro primo membro in articulo de objecto formali charitatis. Ad primum dico,

 DISTINCTIO XXVIII.

 QUAESTIO UNICA.

 COMMENTARIUS.

 De secundo dico (d) quod sicut negatio conclusionis non necessario sequentis ex principio necessario, non arguit negationem principii, sed potest star

 COMMENTARIUS.

 Quantum ad tertium dico, quod proximus est quilibet, cujus amicitia est grata dilecto, ut scilicet ab eo diligatur non enim debeo summe dilectum a m

 DISTINCTIO XXIX.

 QUAESTIO UNICA.

 Quoad bona spiritualia, quae quis tenetur sibi et proximo velle, debet se plus aliis diligere est communis apud Doctores citatos. Suadetur ex inclin

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXX.

 QUAESTIO UNICA.

 Respondeo, inimicus potest considerari per se, id est, inquantum inimicus, et per accidens, inquantum homo. Primo modo dico, quod inimicus non est tan

 Non posse nos velle mortem absolute inimico, quia consequenter vellemus in aeternum a Deo separatum possumus tamen ei velle mortem, ex suppositione

 Sed loquendo (a) de alio intellectu praecepti, scilicet de actu positivo diligendi inimicum, posset dici, quod non tenetur quis aliquando elicere actu

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXXI.

 QUAESTIO UNICA.

 Primum dictum hujus litterae, fides et spes non manent in patria, probatur ex Heb. 11. et 1. Cor. 13. Ratio est, quia ibi essent frustra, quia ibi est

 COMMENTARIUS.

 Viso de fide (g) et spe, quomodo evacuantur, videndum est de charitate, quomodo manet eadem in patria suppono enim quod haec sit ratio charitatis, s

 COMMENTARIUS.

 Ad primum, reddit rationem disparitatis, quare charitas non excidit, fides et spes sic. Ad secundum, latentiam, seu esse non visum, non esse rationem

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXXII.

 QUAESTIO UNICA.

 Hic sunt tria videnda. Primo, quod Deus diligit omnia. Secundo, quod ille actus non est proprius alicui personae. Tertio, quod est unus actus, et in h

 COMMENTARIUS.

 Diligere omnia non esse proprium alicui personae. Primo, si esset proprium Spiritui sancto et proprietas ejus, tunc non procederet necessario, vel Deu

 COMMENTARIUS.

 Tertium patet (n), quia una est potentia, unum objectum primum, et habet unum actum infinitum adaequatum sibi. Nec oportet illum unum esse omnium, qua

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXXIII.

 QUAESTIO UNICA.

 Hic dicitur (a) quod Philosophus sensit partem negativam, alias insufficienter locutus est de virtutibus moralibus, quia ubicumque loquitur de virtuti

 COMMENTARIUS.

 Haec opinio (e) improbatur viis similibus his, quae positae sunt ab eis pro ea. Et primo per Philosophum 1. Politicorum : Necesse est, inquit, princip

 COMMENTARIUS.

 Praeterea (h), rationes adductae pro opinione ducuntur ad oppositum. Prima sic: voluntas est indeterminata, non tantum ad opposita, sed etiam in modo

 COMMENTARIUS.

 Secunda ratio (n) ducitur ad oppositum sic, magis indiget disponi per virtutem habens actionem suam in potestate sua, quam non habens, quia non habens

 COMMENTARIUS.

 Tertia ratio de moderatione passionum ducitur ad oppositum sic: Primo, quia in voluntate sunt passiones, secundum Augustinum 4. de Civit, cap. 5. et

 Ad quaestionem (r) potest dici, quod licet voluntas sine habitu posset in actum rectum etiam moraliter bonum, nec tantum hoc, sed et intellectus potes

 COMMENTARIUS.

 Solvendo objectionem contra id, quod asseruit dari virtutes morales in voluntate, dicit primo admitti posse habitus tales in Angelo in puris naturalib

 COMMENTARIUS.

 Ad secundum, quamvis posset negari quod oportet omnem perfectionem nobilioris perfectibilis esse nobiliorem quacumque perfectione perfectibilis minus

 COMMENTARIUS.

 Ad illud de principatu despotico et politico, dicitur quod Philosophus putavit conditionem naturae corruptae esse conditionem naturae institutae tam

 DISTINCTIO XXXIV

 QUAESTIO UNICA.

 Ad quaestionem (b) dicit Henricus quodlib. 4. quaest. Ethicor. Trinitate, cap. cupiebat dissolvi et esse cum Christo. super Joan. homil, prima Cum sin

 COMMENTARIUS.

 Aliter dicitur (1), quod convenit per virtutes agere recte, per dona expedite, et per beatitudines perfecte.

 COMMENTARIUS.

 Aliter dicitur (m) quod oportet . aliquid disponere voluntatem, ut est mobilis a ratione recta, quod fit per virtutem, et aliud disponere eam, ut est

 COMMENTARIUS.

 Sine assertione ponit Doctor non esse necessario admittendos alios habitus in via praeter virtutes intellectuales, morales et Theologales. Ratio natur

 COMMENTARIUS.

 Notandum ulterius (c) quod sicut habitus in genere Qualitatis est quoddam genus intermedium, ita habet sub se multa intermedia, antequam veniat ad spe

 DIST. XXXIV. QUAESTIO. UNIC.

 COMMENTARIUS.

 His suppositis (m) de irascibili et concupiscibili, redeo ad virtutes, et dico quod proprius habitus perfectivus concupiscibilis, est temperantia, et

 COMMENTARIUS.

 Ulterius ad videndum (o) de beatitudinibus, donis et fructibus, notandum est, quod tres virtutes morales acquisitae, scilicet fortitudo, temperantia e

 COMMENTARIUS.

 Justitia vero (q) subdividenda est, propter ea quae sequuntur. Ubi sciendum est quod in ordine ad alterum potest aliquis primo recte se habere, commun

 COMMENTARIUS.

 Beatitudines octo, de quibus Matth. 5. non distingui a virtutibus, sed esse easdem nominari vero beatitudines, quia ad beatitudinem disponunt, proba

 COMMENTARIUS.

 De donis dico (s), quod ibi enumerantur quatuor virtutes cardinales : Prudentia per donum consilii I prudentia enim est habitus consiliativus, quia es

 COMMENTARIUS.

 De fructibus dico (t) quod quidam illorum sunt virtutes secundum illam regulam, secundum quam enumeratae sunt in illo septenario quaedam autem sunt

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXXV.

 QUAESTIO UNICA.

 COMMENTARIUS.

 Solutio hujus (b) patet ex dictis. Sapientia quidem est habitus appetitivus, scilicet charitas, licet includat fidem tanquam praevium, sicut actus vol

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXXVI.

 QUAESTIO UNICA. Utrum virtutes morales sint connexae ?

 COMMENTARIUS.

 Quantum ad primum (b) dicitur sic : Philosophus 7. Ethic, cap. 1. dicit, in genere bonitatum vel malitiarum est distinguere quatuor gradus, quorum pri

 COMMENTARIUS.

 Dicitur aliter (d) et melius, quod possibile est habitum quantumcumque perfectum in genere naturae acquiri ex actibus frequenter elicitis circa object

 COMMENTARIUS.

 Quantum ad istum (g) articulum, concedo quod virtutes morales, nec secundum genera sua, quae communiter assignantur, Justitia, Fortitudo et Temperanti

 COMMENTARIUS.

 Per hoc patet (h) ad quaedam tacta pro prima opinione, puta ad illud quod virtus potest obliquari hoc enim est falsum de virtute nam virtus non ob

 COMMENTARIUS.

 (i) Secundus articulus habet duo dubia. Primum de connexione cujuslibet virtutis cum sua prudentia. Secundum de connexione omnium cum una prudentia.

 COMMENTARIUS.

 Contra hoc arguitur (k), primo per Augustinum super illud Psal. 123. Forte vivos deglutissent nos. Hi sunt, qui vivi absorbentur, qui sciunt malum ess

 COMMENTARIUS.

 Quantum (q) ad istum articulum, potest dici quod rectum dictamen simpliciter stare potest in intellectu absque recta electione illius dictati in volun

 COMMENTARIUS.

 Aliud dubium (a) posset hic esse, si non necessario generetur simul habitus rectus intellectivus, et habitus bonus appetitivus, quia contingit bene di

 COMMENTARIUS.

 Licet islud videatur (e) probabiliter dictum de distinctione scientiae practicae et prudentiae, tamen prudentia non solum est circa media ordinata ad

 COMMENTARIUS.

 COMMENTARIUS.

 De tertio articulo (p), Augustinus contra Jul. lib. 4. c. 2. videtur dicere, quod non sunt verae et perfectae virtutes sine charitate et hoc probat,

 COMMENTARIUS.

 28. q. 4. et omnes Scotistae. Est contra D. Thom. 1. 2. q. 63. art. 3. et 4. ubi Medina art. 3. temere asserit esse ingentem temeritatem negare morale

 COMMENTARIUS.

 Quantum ad illum articulum (s) dico, sicut prius dictum est, virtutes morales non requirere Theologicas ad hoc, ut ipsae morales sint perfectae in spe

 COMMENTARIUS.

 Quantum ad quartum articulum (t), dico quod virtutes Theologicae non sunt connexae inter se, sicut patet in patria, ubi manebit habitus et actus chari

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXXVII.

 QUAESTIO UNICA.

 COMMENTARIUS.

 Hic dicitur (b) quod sic, et ponitur talis modus: Lex naturae est lex descendens ex primis principiis notis in agibilibus talia sunt quaedam princip

 COMMENTARIUS.

 Sed istae (c) expositiones (quae forte redeunt in idem) non videntur salvare propositum. Dispensare enim non est facere, quod stante praecepto liceat

 COMMENTARIUS.

 In hac littera primum dictum, quod est de lege naturae stricte, est principium practicum ex terminis notum, vel conclusio evidenter, et necessario ex

 COMMENTARIUS.

 Contra primum (h) istorum arguo, quia secundum Apostolum ad Rom. 13. Non adulterabis, non occides, et si quod est aliud mandatum, in hoc verbo instaur

 COMMENTARIUS.

 Ad secundum, insinuat habenti scientiam unius Dei, non esse necessariam fidem de eodem, et secundum D. Thom. 2. 2. quaest, art. S. impossibile videtur

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXXVIII.

 QUAESTIO UNICA. Utrum omne mendacium sit peccatum ?

 COMMENTARIUS.

 In ista quaestione (b) tenetur communiter ab omnibus, quod ipsum mendacium est peccatum. Quod persuadetur ratione Augustini libro contra mendacium, st

 COMMENTARIUS.

 Aliter dicitur (c) quod mentiri ex ratione sua dicit intentionem ma- Iam, quia intentionem decipiendi licet autem aliqui actus non includentes inten

 COMMENTARIUS.

 Secundo, (f) videndum est quale peccatum sit mendacium, et licet distinguatur multiplex mendacium .ad propositum, tamen sufficit distinctio trimembris

 COMMENTARIUS.

 Hic potest dici distinguendo (m), quod quaedam est persona perfecta in statu perfectionis exercendae, sicut Praelatus quaedam in statu perfectionis

 COMMENTARIUS.

 Sed de illo (n) qui habet statum perfectionis acquirendae, non exercendae, videtur aliud dicendum, quia talis non videtur obligatus ad aliqua, quae su

 COMMENTARIUS.

 Ad primum, excusat Abraham a mendacio, quia speravit Isaac resuscitandum. Ita August, serm. 72. de temp. et serm de oblat. Isaac. Ad secundum, non ess

 COMMENTARIUS.

 Non esse excusandam Judith a mendacio. Hic videtur negare licitum usum aequivocandi sed eum licere quando injuste interrogaris, et respondere cogeri

 COMMENTARIUS

 Ad ultimum (d) de simulatione, dico quod aliquis potest simulare multipliciter : Uno modo, per aliqua signa probabilia, ostendendo se 1 habere aliqua

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XXXIX.

 QUAESTIO UNICA.

 In ista quaestione primo videndum est de ratione juramenti et secundo ex hoc, quod perjurium est peccatum mortale tertio de distinctione juramenti

 COMMENTARIUS.

 Sed hic (d) sunt duo dubia : Unum an deliberatio excuset a peccato mortali. Secundum, an adducens Deum in testem modo praedicto, ad aliquid quod credi

 COMMENTARIUS.

 Quantum ad secundum dubium (e) dico, quod ille cui juratur, aut concipit ex lege positiva, vel ex consuetudine juramentum tanquam simpliciter assertiv

 COMMENTARIUS.

 De tertio articulo dico (i), quod dictum humanum, vel est de praeteritis et praesentibus, quorum est determinata veritas vel de futuris, quorum veri

 COMMENTARIUS.

 Ita Sylv. v. Juramentum 4. quaest. 1. Cajetau. 2. 2. quaest. 98. art. 2. et Summ. v. Perjurium 1. 2. Solo 8. de Just. quaest. 2. art. 3. con. 5. Navar

 COMMENTARIUS.

 DISTINCTIO XL.

 QUAESTIO UNICA.

 COMMENTARIUS.

 Hic sunt duo videnda (b), quia ex duobus pendet gravitas legis alicujus in comparatione ad aliam, scilicet ex onere imposito et ex defectu remedii ad

 COMMENTARIUS.

 Quantum (c) ad secundum articulum, dico quod passio Christi exhibita plus meretur de gratia credentibus eam jam exhibitam, quam ipsa, ut exhibenda, me

 COMMENTARIUS.

 Ad primum concedo (f) quod si lex nova contineat omnia moralia, quae lex vetus, et addat alia, vel saltem addat aliquam explicationem aliquorum, ad qu

 COMMENTARIUS.

Scholium.

Ad primum, excusat Abraham a mendacio, quia speravit Isaac resuscitandum. Ita August, serm. 72. de temp. et serm de oblat. Isaac. Ad secundum, non esse laborandum ut salvetur Jacob a mendacio, tamen salvari potest, quia habuit jus primogeniturae, Genes. 25. et ea ratione potuit dicere se esse Esau, et primogenitum, sicut Christus Matth. II. dicit Baptistam esse Eliam. Ita Ambros. 1. 2. de Jacob, August. 16. Civit. 37. Chrys. hom. 53. in Gen. Ad tertium, Joseph forte jocose mentitum, sed Alens. 3. part. q. 37. membr. 6. etiam hoc negat, et ex August. 1. contra mendacium cap. 10. Vide Pitigian. hic art. 14. Major hic quaest. 4 ait eum ironice fuisse locutum, quando dixit: Exploratores estis vos. Ad quartum, non excusat Raab, Rachelem, nec obstetrices, idque docet August. 1. contra mendacium cap. 10. et Gregor. 12. mor. in id Job 26. Donec superest halitus. Sed Rupertus tuetur obstetrices in eod. cap. 7,

Ad argumenta (o). Ad primum dico. quod Abraham non dixit contra illud, quod habuit in mente ; nam sicut refert Josephus in lib.

Antiquil. dum iret solus cum filio relictis pueris, informavit eum, qualiter fuerit miraculose conceptus, et qualiter si esset immolatus, Deus eum miraculose resuscitaret ; et hoc creditur firmiter expectasse, quia non dubitavit de promissione Dei: In Isaac vocabitur tibi semen. Ipse igitur licet intenderet immolare Isaac, credebat tamen illum miraculose resuscitandum a Deo, et secum reversurum ad pueros. Unde etiam, cum dixit, revertemur ad vos, dixit quod habuit in corde. Nec est imponendum faciliter mendacium aliquod Abrahae, cujus vita fuit valde exemplaris.

Ad illud de Jacob (p), licet aliqui conentur multum salvare eum, et aliquos Patres veteris Testamenti non fuisse mentitos, cum tamen in aliis concedant eos habuisse legem imperfectam, et gratiam modicam respectu nostri, qui et legein habemus perfectam, et gratiam superabundantem, et de nostris non negatur aliquando mentiri, vel fuisse mentitos, non videtur multum rationabile negare illos quandoque fuisse mentitos, vel potuisse mentiri. Quod si ita est, etsi laudemus bona facta eorum, et illa sumamus in exemplum ; mala autem nec recipimus in exemplum, nec pertinaciter excusamus : dicitur tamen quod tales sermones possunt figurative intelligi, vel sub alio intellectu, quam verba primo exprimant, sed circa tales intellectus non oportet immorari.

Ad illud tamen de Joseph (q), quia ipse erat perfectus servator legis divinae, potest dici quod ejus mendacium contra fratres non fuit nisi jocosum. quod patet ex eventu ; in fine enim aperuit fratribus veritatem, et interim dum terruit eos, punivit eos secundum quod meruerant puniri ; illa enim proditio, qua vendiderunt eum in Aegyptum, bene meruit, non tantum illo timore, sed majori paena puniri.

Ad aliud de Raab et Rachele (r) et obstetricibus, non oportet eas excusare ; non enim in Scriptura commendatur factum earum, quantum scilicet ad mendacium, licet prudentia ipsius Raab, qua sibi et suis procuravit salutem, commendetur.

Quod autem dicitur de obstetricibus (s) quod Deus aedificavit eis domum, de hoc sunt opiniones, sicut recitat Magister historiarum super illum locum, et forte illa est probabilior, quae dicit illas habuisse bonum motum pietatis, et propter illum remuneravit eas Deus temporaliter, quia peccatum annexum demeruit ne remunerarentur aeternaliter. Vel probabilius dici potest, quod mendacium illud fuit officiosum, quia utile ad salutem parvulorum Judaeorum, et nulli nocivum ; et Deum remunerasse eas pro bono motu, et tamen non abnegasse eis vitam aeternam pro illo peccato, quod erat in eis veniale.

Sed tunc esset dubium (t) si quandoque eligendum sit mendacium veniale cum magno motu pietatis, an simul utrumque fugiendum ? Secundum videtur, quod veniale nullo modo est eligendum. Primum videtur probari, quia veniale delebitur qualitercumque, vel in vita ista vel post ; motus autem magnus, qui est magnum meritum,

meretur aliquem gradum praemii, qui erit aeternus ; sed propter qualecumque malum, quod est ex se temporale, non videtur omittendum aliquid, quod est ex se causa aeterni boni. Hanc quaestionem dimitto. De obstetricibus autem teneri potest ad propositum, quod non peccabant nisi venialiter, quia mendacium earum erat penitus officiosum ; et motus pietatis, si fuissent ibi alia requisita ad meritum, fuisset meritorius vitae aeternae, et etiam alicujus boni temporalis, quia Deus pro tempore illo remuneravit cultores suos bono temporali.