E P I ST OL E N C Y C L I C A 587

(1) rrov. 14, 34.

calamitate sublata, ad pristinam naturae nobilissimae dignitatem homines revocavit; quae in omnibus terrae plagis redemptionis signo explicato, scientiis et artibus adductis aut suo tectis praesidio, optimis caritatis insti- tutis, queis omnis generis aerumnis consultum est, fundatis et in tutelam receptis, ubique hominum genus privatim et publice excoluit, a squalore vindicavit et ad vitae formam, humanae dignitati ac spei consentaneam, omni studio composuit? Quod si quis sanae mentis hanc ipsam qua vivi- mus aetatem, Religioni et Ecclesiae Christi infensissimam, cum iis tem- poribus auspicatissimus conferat, quibus Ecclesia uti mater a gentibus cole- batur, omnino comperiet aetatem hanc nostram perturbationibus et demo- litionibus plenam, recta ac rapide in suam perniciem ruere ; ea vero tempora optimis institutis, vitae tranquillitate, opibus et prosperitate eo magis floruisse, quo Ecclesiae regiminis ac legum sese observantiores populi extimuerunt. Quod si plurima ea quae memoravimus bona, ab Ecclesiae ministerio et salutari ope profecta, vera sunt'humanitatis civilis opera ac decora, tantum abest ut Ecclesia Christi ab ea abhorreat eamve respuat, ut ad sese potius altricis magistrae et matris eius laudem omnino censeat pertinere.

Quin immo illud civilis humanitatis genus, quod sanctis Ecclesiae do- ctrinis et legibus ex adverso repugnet, non aliud nisi civilis cultus fig- mentum et abs re nomen inane putandum est. Cuius rei manifesto sunt argumento populi illi, queis evangelica lux non affulsit, quorum in vita fucus quidam humanioris cultus conspici potuit, at solida et vera eius bona non viguerunt. Haudquaquam sane civilis vitae perfectio ea ducenda est, qua legitima quaeque potestas audacter contemnitur; neque ea libertas reputanda, quae effreni errorum propagatione, pravis cupiditatibus libere explendis, impunitate flagitiorum et scelerum, oppressione optimorum civium cuiusque ordinis, turpiter et misere grassatur. Cum enim e r - ronea, prava et absona haec sint, non eam vim profe.cto habent, ut huma- nam familiam perficiant et prosperitate fortunent, miseros enim facit popu- los peccatum ( 1 ) ; sed omnino necesse est, ut mentibus et cordibus cor- r u p t a , ipsa in omnem labem pondere suo populos detrudant, rectum quemque ordinem labefactent, atque ita reipublicae conditionem et t ran- quillitatem serius ocius ad ultimum exitium adducant.

Quid autem , si Romani Pontificatus opera spectentur, iniquius esse potest, quam inficiari quantopere Romani Antistites de universa civili so- cietate et quam egregie sint' meriti ? Proiecto Decessores Nostri, ut po- pulorum bono prospicerent, omnis generis certamina suscipere, graves exantlare labores, seque asperis d.meultatibus obiicere nunquam dubita- runt : et defixis in coelo oculis neque improborum minis submisere fron-