MEMBRUM V. Quid est cognoscere
ARTICULUS I. De medio quod est vestigium.
PARTICULA I. An vestigium Creatoris sit in creatura ?
ARTICULUS II. De medio quod est imago.
MEMBRUM III. Quanta sit simplicitas Dei ?
ARTICULUS I. Quid sit aeternitas ?
PARTICULA I. ''Quid sit aeternitas nomine ?
ARTICULUS II. Quid sit aeternum ?
MEMBRUM II. De aeviternitate sive aevo.
MEMBRUM III. De tribus passionibus propriis veritatis.
PARTICULA I. An omnis veritas sit aeterna ?
MEMBRUM IV. De oppositione veri et falsi.
ARTICULUS II. De communi intentione boni.
ARTICULUS III. De singulis differentiis bonorum.
ARTICULUS II Quis sit actus proprius summi boni ?
ARTICULUS I. Utrum omni bono opponatur malum ?
MEMBRUM I. Utrum in divinis sit generatio ?
MEMBRUM IV. Cujus sit procedere ?
MEMBRUM I. Quid sit in divinis esse Filium ?
ARTICULUS I. ''De multiplicitate verbi .
MEMBRUM I. De intentione principii.
MEMBRUM II. De ordine naturae in divinis ?
ARTICULUS I. Utrum ordo sit in divinis ?
MEMBRUM II. De definitione hujus nominis,
MEMBRUM IV. De comparatione personae ad essentiam .
ARTICULUS I. An Deus sit causa rerum formalis
MEMBRUM II. Utrum Deus sciat per medium vel non ?
MEMBRUM II. Utrum praescientia sit causa rerum
MEMBRUM IV. Utrum praescientia Dei falli possit
MEMBRUM I. Quid sit praedestinatio ?
MEMBRUM I. Quid sit reprobatio
MEMBRUM IV. Quibus modis sit providentia ?
ARTICULUS III. Quis sit providentiae proprius effectus ?
ARTICULUS V. De modis providentiae.
ARTICULUS II. Quid sit fatum ?
ARTICULUS I. Utrum Angelus impleat locum ?
TRACTATUS XIX. DE POTENTIA DEI.
MEMBRUM II. De causalitate divinae voluntatis ?
PARTICULA I. Utrum mala fiant voluntate Dei
TRACTATUS I. DE PRIMO PRINCIPIO.
ARTICULUS III. Unde in creaturis veniat mutabilitas ?
PARTICULA I. Quare creaturae dicantur
MEMBRUM I. De errore Platonis.
PARTICULA II. Utrum una materia sit omnium ?
PARTICULA III. Utrum materia sit aeterna
QUAESTIO XII. Ubi Angeli creati sunt ?
MEMBRUM I. De ratione naturaliter insita.
MEMBRUM II. Utrum memoria conveniat Angelis ?
PARTICULA I. Utrum Angeli intelligant per species ?
MEMBRUM IV. De voluntate in Angelis.
MEMBRUM. V. A quo causetur ista libertas in Angelo ?
MEMBRUM I. Quid appetierit malus Angelus ?
PARTICULA I. Utrum sensus sint in daemone?
ARTICULUS III. Utrum synderesis sit in daemone ?
MEMBRUM II. Quis sit actus superioris in inferiorem ?
MEMBRUM III. Qui sint modi tentandi, et quot ?
MEMBRUM II. De veris miraculis absolute.
ARTICULUS I. Quid sit miraculum
ARTICULUS III. Quid sit miraculosum ?
MEMBRUM II. Per quid fiant miracula ?
MEMBRUM IV. Ad quid mittantur Angeli ?
MEMBRUM I. Utrum Angeli loquantur
MEMBRUM II. Quo sermone Angeli loquantur ?
MEMBRUM II. De effectu custodiae Angelorum .
ARTICULUS I. Cujus naturae sit ista divisio
ARTICULUS III. De ordine dividentium et divisi .
PARTICULA III ET QUAESITUM SECUNDUM.
MEMBRUM III. De tertia hierarchia.
ET QUAESITUM SECUNDUM, De proprietatibus Archangelorum ?
ARTICULUS I. De hoc quod dies tribus modis accipitur.
ARTICULUS I. Quid dicitur firmamentum
MEMBRUM II. Utrum omnia ad hominem ordinentur ?
MEMBRUM II. Utrum Adam ex accepto stare potuit
MEMBRUM III. Quid sit superior portio rationis ?
MEMBRUM IV. Quid sit inferior portio rationis ?
MEMBRUM II. De actibus liberi arbitrii.
MEMBRUM III. Quid sit gratia definitione
ARTICULUS I. Quid sit synderesis ?
MEMBRUM III. Qualiter gratia differat a virtute
MEMBRUM I. Qualiter gratia augetur ?
MEMBRUM I. Quid sit virtus in genere ?
MEMBRUM II. Quid sit peccatum originale ?
MEMBRUM III. Quid sit peccatum originale definitione ?
ARTICULUS II. De causa originalis peccati.
ARTICULUS III. De modo traductionis originalis peccati.
MEMBRUM I. Quid sit concupiscentia sive fomes ?
MEMBRUM III. Quid sit peccatum
MEMBRUM I. Quid sit mortale peccatum ?
ARTICULUS I. Utrum inanis gloriae sit peccatum ?
ARTICULUS IV. In quo differat inanis gloria a superbia?
MEMBRUM II. De filiabus invidiae ?
MEMBRUM II. De filiabus acediae, quot et quae sint ?
MEMBRUM II. De filiabus avaritiae.
MEMBRUM II. De filiabus gulae.
MEMBRUM I. Quid sit personarum acceptio ?
Utrum culpa diaboli aliquid virtutis secum compatiatur ?
Tertio quaeritur, Utram culpa diaboli aliquid secum virtutis compatiatur ?
Et videtur, quod sic.
1. Dionysius in libro de Divinis nominibus: " Quod secundum omnem modum bono privatum est nusquam nullo modo, nec erat, nec est, nec erit, nec esse potest . " Ergo videtur, quod culpa daemonis aliquid habet virtutis admixtum.
2. Si quis dicat, quod Dionysius loquitur ibi de bono quod convertitur cum ente, quod est bonum naturae. Contra: Sic sequitur in littera ibidem: " impudicus quamvis privatus est bono secundum irrationabilem concupiscentiam, in hoc quidem neque est, neque existentia concupiscit: in hoc tamen quod concupiscit, participat bonum secundum ipsam unitionis et amicitiae obscuram resonantiam. " Ex hoc patet, quod Dionysius ponit bonum etiam in actu peccati: multo ergo magis in agente et faciente peccatum: actus enim peccati voluntarius est: et non potest participare bono, nisi virtutis, quia ad aliud bonum non est ordinatus: et opposita apta sunt nata fieri circa idem: bonum autem virtutis et malum peccati opposita sunt.
3. Adhuc, Dionysius, ibidem, " Furor quidem participat bono, secundum ipsum moveri et desiderare, apparentia mala ad apparens pulchrum redigere et convertere. " Ex hoc iterum accipitur, quod, in ipso furore bonum est quod desiderat furens: et hoc si compatiatur secum bonum virtutis, multo magis ipse qui furit, compatitur secum bonum virtutis alicujus.
4. Adhuc, Dionysius, ibidem, " Pessimam vitam desiderans et optimam ipsi apparantem secundum ipsum desiderare et ad optimam vitam respicere, participat bonum. " Ex hoc etiam patet, quod in intentione mali aliquid boni sit: et ex hoc sequitur idem quod prius.
5. Adhuc. Jacob, ii, 19: Daemones credunt et contremiscunt. Sed si credunt: vel credunt fide informi, vel fide forma- ta. Et quodcumque detur, aliquid virtutis habent: quia fides informis virtus est: fides autem formata, perfecta virtus. 6. Adhuc, Ibidem dicitur, quod contremiscunt. Ergo timorem habent: aut ergo servilem, aut castum. Et quodcumque dicatur, donum sancti Spiritus est: ex fide enim non oritur nisi timor qui donum est Spiritus sancti: naturalis enim timor et humanus et mundanus non oriuntur ex fide. Donum autem Spiritus sancti aliquid virtutis est. Ergo malitia diaboli aliquid virtutis secundum se patitur.
7. Adhuc, Peccatum mortale in homine non repugnat virtuti politicae: quia multi etiam infideles multas virtutes habent politicas, sicut dicitur de Philosophis, et sicut dicit Homerus in heroicis de Priamo et de Hectore. Unde Aristoteles in VII Ethicorum sic dicit: " Inquit Homerus de Hectore, quod valde fuit optimus, et propter conversationem honestatis, qua semper heroicas virtutes praetendit, non videbatur viri mortalis filius esse, sed Dei. " Cum ergo daemones melioris naturae sint, quam homo, videtur quod naturale bonum non sit ipsis adeo corruptum, quin patiatur secum aliquid virtutis ad minus politicae. 8. Adhuc, Bonum divinum, quo scilicet Deus essentialiter, praesentialiter, potentialiter est in omnibus, non potest esse privatum a natura daemonis: quia si hoc diceretur, daemon in esse non salvaretur, sed decideret in nihil, sicut ex nihilo factus est. Cum ergo hoc bonum divinum majus sit omni bono virtutis, et natura daemonis non obstante malitia compatiatur hoc secum, videtur quod multo magis compatiatur bonum virtutis secum, ad minus politicae.
Solutio. Dicendum, quod malitia daemonis nihil compatitur secum virtutis, nec informis, nec formatae, nec politicae, nec theologicae.
Ad primum ergo dicendum, quod pro certo Dionysius loquitur de bono quod convertitur cum ente: et illud est ipsum esse rei: et ideo universaliter privatum tali bono nihil est, sicut universaliter privatum esse, nihil est.
Ad aliud dicendum, quod Dionysius loquitur ibi de bono quod est pars beatitudinis, non simpliciter, sed secundum obscuram resonantiam, secundum quod dicitur, quod omnis homo appetit beatitudinem, et propter illam agit quidquid agit. Unde impudicus appetit dulcedinem amicitiae, et delectabili tali frui: quod, quidem delectabile (ut dicit Augustinus in libro II Confessionum) secundum aptum et pulchrum est in vera amicitia: in statera autem libidinis non est nisi secundum obscuram resonantiam: delectabile enim petit: quod quidem delectabile nihil delectationis haberet, nisi esset resonantia obscura summae delectationis et summi boni. Et ideo talia bona vocat Augustinus nutus summi boni: sic dicens in libro X Confessionum: " Vae his qui diligunt nutus tuos pro te, non considerantes quid innuis ! "
Ad aliud dicendum, quod bonum pacis et quietis in solo summo bono est secundum veritatem, sed illius resonantiam obscuram desiderat furens et irascens: ad hoc enim irascitur, ut repellat contrarium sibi nocens, quo repulso pacem habeat et quiescat. Propter quod Augustinus dicit quod bellum dicitur parvum bonum: quia eo quaeritur bonum pacis et quietis, quod nutus et resonantia est summae pacis et summae quietis. Nec actus peccati ordinatus est ad bonum virtutis, secundum quod est actus, nisi in potentia valde remota: simpliciter autem privatus est bono virtutis, licet in ipso sit bonum quod est aliquis nutus et resonantia summi boni, quia aliter nullo modo esset appetibilis.
Per hoc etiam patet solutio ad se- quens: quia illud expresse hoc dicit. Pessima enim vita nulli esset desiderabilis, nisi in ipsa esset nutus et resonantia summi boni, per quam pessimo desiderabilis efficitur talis vita.
Ad aliud dicendum, quod daemones nec fidem informem, nec formatam habent: utraque enim est in voluntate electiva: quia dicit Augustinus, quod caetera potest homo nolens, credere non nisi volens: et utraque credit Deo propter se et super omnia, et utraque (sicut dicit Dionysius in libro de Divinis nominibus ) est lumen collocans credentes in prima veritate, et primam, veritatem in ipsis. Et quod dicit Jacobus, quod credunt, credere illud non est actus virtutis fidei, sed est illius fidei de qua dicit Aristoteles in III de Anima, quod " opinio juvata rationibus fit fides. " Et sic daemones ratione convicti et experimento poenae, credunt Deum esse ultorem iniquitatis.
Ad aliud dicendum, quod timore contremiscunt: sed ille timor, nec servilis est, nec initialis. Timor enim servilis removet ab actu peccati timore poenae, quamvis (ut dicit Gregorius) vivat in eo peccandi voluntas: et sequeretur opus, si speraretur impunitas. Daemon autem non cessat ab actu peccati, propter paenam. Et quod contremiscit timens paenam et judicium, non est nisi ex timore naturali, qui oritur ex tali fide, de qua paulo ante dictum est.
Ad aliud dicendum, quod, licet daemon nobilioris naturae sit, quam homo, tamen bonum naturae plus corruptum, est in daemone, quam in homine: est enim in daemone corruptum secundum omnia quibus debebat ordinari ad bonum, hoc est, secundum rationem, et appetitum sive voluntatem, et quamcumque apparentiam boni. Secundum rationem enim (ut dicit Dionysius in libro de Divinis nominibus ) malum ejus est furor ira-
tionabilis, qua irrationabiliter exagitatur et irascitur contra omne bonum. Secundum appetitum (ut ibidem dicitur) malum ejus est demens concupiscentia, qua nulla mente fraenatus malum concupiscit, et non bonum. Secundum apparens bonum, malum ejus est (ut ibidem dicitur) phantasia proterva, secundum quod phantasia non dicitur potentia animae sensibilis, sed a fainw Graece, quod Latine sonat appareo: quia contra omne quod apparet in boni specie et ratione, protervit et repugnat. Et ideo non sequitur, si malum hominis compatiatur secum aliquid virtutis, quod etiam malum daemonis secum aliquid virtutis compatiatur,
An ultimum dicendum, quod bonum divinum licet in se majus sit omni bono, tamen secundum actum hunc qui est continere et conservare, non ita repugnat naturae, corruptae ad bonum sicut bonum virtutis. Et ideo non sequitur, si bonum divinum secundum continere et conservare, est in natura corrupta ad bonum, quod etiam bonum virtutis possit inesse.