Ó I 4 Litterae Encyclicae

daverunt, et sanguis sanguinem tetigit. Propter hoc lugebit

terra, et infirmabitur omnis, qui habitat in ea ( i ) .

Et re quidem vera, aetate hac nostra esse quamplurimos in christiano populo, qui in summa ignoratione eorum ver- sentur, quae ad salutem aeternam nosse oportet, communes, eaeque proh dolor ! non iniustae, sunt querimoniae. - Quum vero christianum dicimus populum, non plebem tantum aut sequioris coetus homines significamus, qui saepenumero ali- quam ignorantiae excusationem ex eo admittunt, quod immi- tium dominorum imperio cum pareant, vix sibi suisque tem- poribus servire queunt: sed illos etiam et maxime, qui etsi ingenio cultuque non carent, profana quidem eruditione affa- tim pollent, ad religionem tamen quod attinet, temere omnino atque, imprudenter vivunt. Difficile dictu est quam crassis hi saepe tenebris obvolvantur; quodque magis dolendum est, in iis tranquille iacent ! De summo rerum omnium auctore ac moderatore Deo, de christianae fidei sapientia nulla fere ipsis cogitatio. Hinc vero nec de Verbi Dei incarnatione, nec de perfecta- ab ipso humani generis restauratione quid- quam norunt; nihil de Gratia, quae potissimum est adiu- mentum ad aeternorum adeptionem, nihil de Sacrificio au- gusto aut de Sacramentis, quibus gratiam ipsam assequimur ac retinemus. Peccato autem quid nequitiae insit quid turpi- tudinis nullo pacto aestimatur; unde nec eius vitandi nec deponendi sollicitudo ulla: sicque ad supremum usque diem venitur, ut sacerdos, ne spes absit salutis, extrema agentium animam momenta, quae fovendae maxime caritati in Deum impendi oporteret, edocendo summatim religionem tribuat: si tamen, quod fere usuvenit, usque adeo culpabili ignorantia moriens non laboret ut et sacerdotis operam supervacaneam arbitretur et, minime placato Deo, tremendam aeternitatis viam securó animo ingrediendam putet. Unde merito scripsit

( i ) Os. iv, i ss.